Triển vọng mới trong điều trị đau mãn tính
Các nhà khoa học Mỹ vừa phát triển thành công một kỹ thuật mới giúp “tắt” đi gien chủ chốt gây nên cảm giác đau. Thành tựu này hứa hẹn mang đến một phương pháp điều trị lâu dài cho hàng triệu người đang phải chịu những cơn đau mãn tính vì bệnh lý nghiêm trọng.
Kỹ thuật CRISPR mới có thể “tắt” gien gây đau ở những người bị đau mãn tính. Ảnh: Global News, Daily Mail
Thông thường, những người bị đau mãn tính – tức cảm giác đau kéo dài và nghiêm trọng – sẽ được chỉ định dùng các loại thuốc giảm đau dựa trên opioid, song nhóm dược phẩm này dễ khiến họ lâm vào tình trạng “nghiện” thuốc. Trái lại, phương pháp mới do công ty mới khởi nghiệp Navega Therapeutics vận dụng kỹ thuật chỉnh sửa gien CRISPR được khẳng định là không gây nghiện cho bệnh nhân. Đây là điều mà Fernando Aleman, người đồng sáng lập Navega Therapeutics, nhận định là một lợi thế lớn trong việc xử trí cơn đau mãn tính.
Lâu nay, CRISPR chủ yếu được dùng để chống lại các bệnh di truyền hiếm gặp chẳng hạn như một số bệnh ung thư. Kỹ thuật này sử dụng các phân tử “được lập trình” với khả năng truy tìm một gien “mục tiêu” đặc trưng của bệnh. Sau khi xác định được gien bị lỗi, các chuyên gia sẽ dùng một prôtêin đặc biệt bóc tách và thay thế gien đó bằng một gien bình thường.
Kỹ thuật CRISPR mà Navega Therapeutics phát triển có khác một chút – đó là khiến gien gây đau trở nên bất hoạt thay vì thay thế nó hoàn toàn bằng một prôtêin nào đó. “Bạn có thể kích hoạt hoặc kiềm chế một gien cụ thể, mà không tạo ra những thay đổi vĩnh viễn (đối với bộ gien). Vì vậy, chúng ta có thể kiềm chế những gien vốn kích hoạt độ nhạy của bệnh nhân với cơn đau”- Tiến sĩ Ana Moreno, đồng sáng lập Navega Therapeutics, giải thích về ưu điểm của kỹ thuật CRISPR mới.
Video đang HOT
Tiến sĩ Moreno phấn khởi cho biết thêm, kết quả thử nghiệm trên chuột – ở cả 3 mô hình chịu đau khác nhau – đều cho thấy kỹ thuật CRISPR mới đã giúp chúng giảm đau toàn diện. Chẳng hạn như ở đàn chuột được hóa trị, việc ức chế gien gây đau SCN9A bằng kỹ thuật CRISPR mới có thể được dùng như là phương pháp thay thế cho morphine. Được biết, sử dụng morphine là phương pháp giảm đau hiện hành đối với các bệnh nhân ung thư, nhằm giúp họ có thể tiếp tục hóa trị lâu hơn. Bởi ở nhóm đối tượng này, càng tăng cường hóa trị thì khả năng sống sót của họ càng tăng, nhưng sử dụng hóa chất liều cao đồng nghĩa bệnh nhân cũng gánh chịu cơn đau càng dữ dội.
Ông Aleman cho biết kỹ thuật CRISPR mới có thể thay đổi mức độ giảm đau tùy thuộc vào liều dùng được chỉ định, tức cũng giống như thuốc giảm đau truyền thống. Song khác với các loại thuốc giảm đau thông thường, tác dụng giảm đau của kỹ thuật CRISPR mới không nhanh chóng biến mất, mà nó có thể kéo dài từ 6 tháng đến 1 năm ở người. Tác dụng này sẽ chỉ giảm đi khi các tế bào thần kinh được thay thế tự nhiên bằng các tế bào mới, không phải do ức chế gien.
Theo nhận định của Giáo sư John Wood, một chuyên gia hàng đầu về hệ thống sinh học thần kinh tại Đại học Luân Đôn (Anh), điều thú vị nhất của kỹ thuật do Navega Therapeutics phát triển là nó có thể chặn cơn đau mãn tính mà không ảnh hưởng đến cơn đau cấp tính, vốn cần thiết để chúng ta phản xạ khi bị phỏng hoặc chấn thương, từ đó tránh tổn thương nặng nề hơn cho thân thể.
Từ những kết quả thử nghiệm khả quan ban đầu, nhóm nghiên cứu cho biết sẽ bắt đầu thử nghiệm kỹ thuật CRISPR mới trên người vào năm tới. Nếu thành công, phương pháp này có thể sớm được áp dụng để chữa đau đớn cho những người mắc bệnh nan y và những người mắc các bệnh mãn tính khác.
AN NHIÊN
Theo Daily Mail/baocantho
Mỹ tạo được thiết bị mở hàng rào máu não để đưa thuốc vào não
Thiết bị phân hủy sinh học do các nhà khoa học Mỹ phát triển giúp mở hàng rào máu não để đưa thuốc vào não, loại bỏ được nguy hiểm do can thiệp phẫu thuật, cấy ghép, sau đó là loại bỏ các nguồn siêu âm để mở hàng rào máu não vốn là các phương pháp vẫn dùng hiện tại.
Thiết bị phân hủy sinh học, giúp mở hàng ráo máu não để đưa thuốc vào não - Ảnh : Thanh. D. Nguyen
Theo tạp chí Proceedings of the National Academy of Science, các nhà nghiên cứu tại Đại học Connecticut (Mỹ) đã tạo ra một thiết bị phân hủy sinh học, giúp mở hàng rào máu não để đưa thuốc vào não.
Hàng rào máu não (Blood brain barrier - BBB) giữa máu và não đã được biết đến từ rất lâu: 102 năm trước, một bài báo của nhà khoa học Nga Lina Solomonovna Stern đã đề cập đến hàng rào máu não, và 3 năm sau, định nghĩa chính xác xuất hiện trong một thông điệp của Hiệp hội Y khoa Geneva: "Giữa máu và dịch não tủy có một bộ máy hoặc cơ chế đặc biệt có khả năng sàng lọc các chất thường có trong máu hoặc vô tình xâm nhập vào máu. Chúng tôi đề xuất gọi cơ chế giả thuyết này, cho phép một số chất đi qua và làm chậm hoặc ngăn chặn sự xâm nhập của các chất khác là hàng rào máu não ".
BBB không cho phép nhiều vi sinh vật và vi rút cũng như độc tố từ máu vào não, nhưng điều này cũng gây ra một vấn đề lớn cho các bác sĩ, chủ yếu là cho các bác sĩ điều trị ung thư, bởi vì hầu hết các loại thuốc hóa trị không xâm nhập qua hàng rào này.
Từ lâu, người ta đã biết rằng BBB có thể được "mở" bằng siêu âm, nhưng điều này đòi hỏi các thiết bị cồng kềnh và kiểm soát MRI để tập trung sóng siêu âm. Thật khó để làm điều này trước mỗi liều thuốc điều trị. Một phương pháp khác là cấy ghép tạm thời các thiết bị siêu âm trực tiếp vào não, nhưng điều này nguy hiểm do can thiệp phẫu thuật - đầu tiên là cấy ghép, sau đó là loại bỏ các nguồn siêu âm.
Các nhà khoa học ở Đại học Connecticut đã đề xuất một cách khác là dùng vật liệu áp điện phân hủy sinh học. Các thiết bị được làm từ sợi nano axit poly (L-lactic), vốn được sử dụng để tạo ra vật liệu khâu trong phẫu thuật. Những sợi nano này có thể được cuộn lại thành các hạt có chiều ngang 200 nanomet và chiều dài vài chục micron. Sau khi có điện áp, các sợi duỗi thẳng và dệt thành một lưới. Thiết bị thu được cho phép tạo ra siêu âm được kiểm soát tốt, ngoài ra, bằng cách sử dụng các đặc tính áp điện của vật liệu, thật dễ dàng tạo ra một cảm biến áp suất nội sọ có thể phân hủy sinh học, cần thiết trong những ngày đầu tiên sau phẫu thuật chấn thương sọ não.
Theo các tác giả, công việc chỉ mới bắt đầu, họ vẫn phải quyết định cách tối ưu hóa cường độ siêu âm để có được những khoảng trống tốt trong hàng rào máu não, đủ rộng để truyền các phân tử lớn của thuốc mà không làm tổn thương mạch máu hoặc não.
Vũ Trung Hương
Theo motthegioi
Chăm vận động giảm ung thư Hoạt động thể chất với cường độ hợp lý có thể làm giảm nguy cơ mắc 7 loại bệnh ung thư, nghiên cứu mới của các nhà khoa học Mỹ. Nghiên cứu công bố ngày 26/12 trên Tạp chí Ung thư Lâm sàng, các nhà khoa học phân tích dữ liệu từ hơn 750.000 người trưởng thành tại Mỹ, châu Âu và Australia....