Tranh chấp Trung-Nhật và ván bài của Mỹ

Ngày 3/10, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel và Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tới Nhật tham dự cuộc họp 2 2 Ủy ban Tham vấn An ninh Nhật-Mỹ, trong đó có bàn vấn đề tranh chấp trên biển Hoa Đông.

Mỹ tiếp tục đẩy nhanh chiến lược xoay trục sang khu vực châu Á-Thái Bình Dương nhằm giữ vững vị thế tại khu vực hết sức quan trọng này.

Điều mà Trung Quốc lo ngại đã trở thành hiện thực khi Nhật và Mỹ đã quyết định năm 2014 sẽ đặt thêm một trạm radar tối tân thuộc hệ thống phòng thủ tên lửa tại Nhật, nhất trí triển khai các máy bay không người lái tầm xa nhằm giám sát chặt chẽ quần đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư.

Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đã thống nhất với Ngoại trưởng Nhật Fumio Kishida và Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Itsunori Onodera về việc Nhật sẽ đóng góp 3,1 tỷ USD cho quá trình bố trí lại các căn cứ quân sự Mỹ ở Okinawa, Guam và khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Biếm họa về mối quan hệ Mỹ-Nhật-Trung thời điểm hiện tại.

Hơn 40 năm qua, Nhật và Trung Quốc không tìm được giải pháp cho những hòn đảo đang tranh chấp. Mâu thuẫn ngày càng gia tăng, đã tiến sát ranh giới xung đột vũ trang khiến khu vực luôn căng thẳng. Trước nay, Mỹ vẫn tuyên bố không đứng về bên nào trong vấn đề giải quyết tranh chấp trên biển Hoa Đông, nhưng gần đây người ta nhận thấy dường như Mỹ đã thay đổi vị thế quan sát viên trung lập của mình.

Khái niệm “mối đe dọa Trung Quốc” ngày càng thường gặp hơn trong các phát biểu của các quan chức cao cấp Mỹ một cách đầy chủ ý. Washington cũng không che giấu quan điểm chủ động kiềm chế Trung Quốc thông qua việc củng cố quan hệ với các đồng minh cũ, đồng thời tích cực xây dựng thêm liên minh phục vụ cho chiến lược ngăn ngừa từ xa.

Từ thực tế có thể thấy Mỹ đang thực hiện chính sách chính trị của mình trong quan hệ với Trung Quốc thông qua đồng minh chủ chốt ở châu Á là Nhật Bản. Nếu như thời điểm năm 2010, Mỹ cố gắng làm dịu căng thẳng giữa Tokyo và Bắc Kinh thì sang năm 2012, Mỹ luôn lên tiếng chỉ trích quan điểm cứng rắn của Trung Quốc và ủng hộ Nhật.

Mỹ rõ ràng sắm vai “ngư ông đắc lợi” khi mâu thuẫn giữa Trung Quốc – Nhật Bản gia tăng. Để bảo đảm an ninh cho mình, Nhật Bản buộc phải tăng cường quốc phòng và tăng chi mua sắm vũ khí Mỹ. Còn Trung Quốc cũng bị cuốn vào cuộc chạy đua vũ trang không có hồi kết.

Cả hai nền kinh tế lớn thứ hai và thứ ba thế giới đều phải tiêu hao dự trữ ngoại tệ và các nguồn lực rất lớn khác không phải vào kinh tế mà vào chạy đua quân bị vô cùng tốn kém. Khiến các đối thủ lao vào một cuộc đấu không có kẻ thắng, cả hai sẽ cùng suy kiệt dần để mình đứng ngoài thu lợi là một chiến lược cực kỳ thâm sâu.

Sứ mệnh chủ yếu của Mỹ trong tình huống này là thường xuyên thổi bùng ngọn lửa dân tộc chủ nghĩa và nuôi khí thế tranh đấu của các bên. Người Mỹ đã thực hiện rất hiệu quả chiến lược này.

Những thành công sau hơn ba thập kỷ kinh tế liên tục tăng trưởng cao đã làm Trung Quốc tin rằng đã đến lúc từ bỏ chiến lược “thao quang dưỡng hối” của Đặng Tiểu Bình. Người Trung Quốc tự hào nói về “giấc mơ Trung Hoa” cùng với một niềm tin sắt đá rằng chỉ nay mai thôi quốc gia này sẽ vượt qua và soán ngôi siêu cường dẫn dắt thế giới của Mỹ.

Có vẻ giai đoạn “giấu mình chờ thời” đã chấm dứt và nay Trung Quốc đang hăm hở với sự trỗi dậy hòa bình. Điều mà Trung Quốc không ngờ rằng chính thái độ quá cứng rắn trong giải quyết tranh chấp trên biển Hoa Đông đã hâm nóng lại mối quan hệ đồng minh Mỹ-Nhật vốn đã rơi vào lạnh nhạt suốt thời gian dài, đẩy Nhật sâu hơn vào vòng tay Mỹ.

Trong bối cảnh môi trường an ninh bị đe dọa, Nhật rất cần dựa vào đồng minh siêu cường, còn Mỹ đương nhiên sẽ không thể bỏ qua một tay chơi quan trọng như Nhật Bản trong chiến lược kiềm chế Trung Quốc.

Điều Mỹ phải làm là không phạm sai lầm để mất con gà đang đẻ trứng vàng: Tiếp tục đặt Nhật dưới chiếc ô bảo hộ, đồng thời duy trì Trung Quốc với vai trò một thị trường tiêu thụ khổng lồ và công xưởng gia công hàng hóa cho Mỹ. Mặt khác, không được để nổ ra xung đột quân sự Trung – Nhật vì chiến tranh sẽ là thảm họa thế giới.

Theo Docbao