Tranh cãi sau khi Nga ngừng tham gia thỏa thuận ngũ cốc với Ukraine ở Biển Đen
Việc Nga quyết định ngừng tham gia thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc với Ukraine ở Biển Đen đã châm ngòi cho một loạt tranh cãi, cáo buộc giữa các bên.
Ukraine và EU phản ứng
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo kênh CNN, phản ứng với quyết định ngày 29/10 của Nga, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gọi quyết định của Nga là có chủ ý và là một tuyên bố khá dễ đoán.
Ông Zelensky nói: “Đây không phải là quyết định mà họ đưa ra ngày hôm nay. Nga bắt đầu cố tình làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng lương thực vào tháng 9, khi nước này chặn đường di chuyển của các tàu chở lương thực của chúng tôi”. Trước đây, ông Zelensky cũng đưa ra cáo buộc tương tự.
Ông Zelensky cho rằng Nga không thể nằm trong số những nước thành viên Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) nếu nước này cố tình làm những việc gây ra nạn đói ở một số châu lục.
Ông Zelensky kêu gọi quốc tế, đặc biệt là G20 và Liên hợp quốc, phản ứng mạnh mẽ sau động thái của Nga.
Video đang HOT
Sau đó, cuối ngày 31/10, Tổng thống Zelensky cho biết ông đã nói chuyện với Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres và xác nhận cam kết của Ukraine đối với thỏa thuận ngũ cốc. Ông nói: “Chúng tôi đã sẵn sàng trở thành người bảo đảm cho an ninh lương thực”.
Ngày 31/10, Liên minh châu Âu (EU) cũng lên án quyết định trên của Nga. Quan chức phục trách chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell cho biết: “Quyết định vô lý của Nga khi đình chỉ tham gia Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen của Liên hợp quốc gây cản trở xuất khẩu ngũ cốc vốn rất cần thiết để giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu”. Theo ông Borrell, Nga hoàn toàn chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng an ninh lương thực toàn cầu mà nước này đã gây ra do thực hiện chiến dịch ở Ukraine và phong tỏa các cảng biển Ukraine.
EU cho rằng kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột ở Ukraine, Nga đã “vũ khí hóa” lương thực và nạn đói: “Các hành động có chủ ý của Nga, gồm phá hủy kho dự trữ, làm gián đoạn sản xuất và áp đặt hạn ngạch xuất khẩu thực phẩm và phân bón đã làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng an ninh lương thực toàn cầu”.
Lý lẽ của Nga
Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu trong cuộc họp báo ở Sochi, Nga vào ngày 31/10. Ảnh: Getty Images
Trong khi đó, theo đài RT, ngày 31/10, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết Nga đang tạm ngừng tham gia thỏa thuận, nhưng không hoàn toàn rút khỏi thỏa thuận này. Ông nói thỏa thuận này nhằm đảm bảo lợi ích của các quốc gia nghèo.
Tuy nhiên, theo Tổng thống Putin, thỏa thuận ngũ cốc giữa Nga và Ukraine đã không đạt được các mục tiêu đề ra. Ông lập luận rằng hầu hết các nông sản Ukraine xuất khẩu theo thỏa thuận đã không đến được các quốc gia nghèo mà sẽ đến châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ. Ông Putin nói: “Nhìn chung, có vẻ như 34% ngũ cốc của Ukraine được chuyển đến Thổ Nhĩ Kỳ, 35% hoặc thậm chí nhiều hơn tới tay các quốc gia EU và chỉ từ 3 đến 4… hoặc 5% tới tay các nước nghèo, theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp của chúng tôi”.
Nga đã quyết định ngừng tham gia thỏa thuận này để trả đũa một cuộc tấ.n côn.g bằng máy bay không người lái quy mô vào căn cứ hải quân của nước này ở thành phố cảng Sevastopol (Crimea) vào tuần trước. Theo Bộ Quốc phòng Nga, các máy bay không người lái đã sử dụng khu vực an ninh của hành lang ngũ cốc để tiếp cận các mục tiêu. Một trong số chúng thậm chí có thể đã được phóng từ một tàu dân sự được thuê để vận chuyển ngũ cốc của Ukraine.
Tàu M/V Razoni chở 26.000 tấn ngũ cốc rời cảng Odessa của Ukraine để tới Tripoli (Liban), ngày 1/8. Ảnh: AFP/TTXVN
Trước đó, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Nga đã sẵn sàng bù đắp lượng ngũ cốc xuất khẩu của Ukraine bị thiếu. Đồng thời, ông nói rằng Nga vẫn chưa thể nêu các điều kiện để nước này tiếp tục tham gia thỏa thuận.
Sau động thái của Nga, Liên hợp quốc đã nhấn mạnh rằng lương thực phải được đưa ra ngoài bất kể hoàn cảnh nào. Điều phối viên của Liên hợp quốc về sáng kiến ngũ cốc ở Biển Đen, ông Amir Abdulla, cho biết lương thực không bao giờ có thể là mục tiêu quân sự hoặc bị bắt làm con tin. Trước đó, Nga từng nói rằng họ không thể đảm bảo an ninh cho hành lang ngũ cốc nếu Ukraine sử dụng cho mục đích quân sự.
Bất chấp quyết định rút khỏi thỏa thuận của Nga, Liên hợp quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine đã nhất trí tiếp tục vận chuyển ngũ cốc qua hành lang này.
Ukraine cho biết 12 tàu đã rời các cảng Biển Đen của Ukraine tính đến sáng 31/10.
Thỏa thuận ngũ cốc giữa Nga và Ukraine do Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian vào tháng 7.
Nga bắt đầu dừng tham gia thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen, cam kết tiếp tục đối thoại
Ngày 30/10, Trung tâm điều phối chung (JCC) việc thực hiện thỏa thuận ngũ cốc trên Biển Đen thông báo Nga đã tạm dừng tham gia vào hoạt động của nhóm này nhưng cam kết tiếp tục đối thoại cùng các phái đoàn của Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ về các vấn đề liên quan.
Tàu chở ngũ cốc của Ukraine đi qua Eo biển Bosphorus ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 7/8/2022. Ảnh tư liệu: AFP/ TTXVN
Thông báo của JCC xác nhận phái đoàn của LB Nga đã thông tin về việc dừng tham gia triển khai các hoạt động của thỏa thuận, bao gồm cả việc giám sát chung trong JCC, trong một khoảng thời gian không xác định. Trước đó cùng ngày, Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết việc giám sát hoạt động vận chuyển ngũ cốc Ukraine sẽ được duy trì trong các ngày 30-31/10 tại Istanbul. JCC cũng đã tiến hành giám sát 11 tàu vận chuyển hàng hóa trong ngày 30/10 trước khi đưa ra thông báo về quyết định của Nga.
Trong khi đó, Bộ Cơ sở hạ tầng của Ukraine cho biết trên thực tế, lộ trình di chuyển của 218 tàu liên quan đến thỏa thuận ngũ cốc đã bị ảnh hưởng. Trong bài đăng trên Telegram, bộ trên cho biết do phía Ukraine chưa được sự cho cho phép của JCC để đi qua hành lang an toàn và thực hiện kiểm tra nên có khoảng 218 tàu đã bị phong tỏa tại chỗ, trong đó có 101 tàu trống đang chờ kiểm tra để cập cảng Ukraine, 22 tàu đang đợi rời cảng, 95 tàu đã có hàng đang chờ kiểm định để lên đường vận chuyển.
Thỏa thuận có tên gọi là Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen được Nga và Ukraine ký kết hồi tháng 7 dưới sự trung gian của Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ để nối lại việc xuất khẩu lương thực của Ukraine, cũng như phân bón của Nga ra thị trường quốc tế. Từ khi thỏa thuận được triển khai, hơn 9 tấn ngũ cốc Ukraine đã được xuất khẩu. Dự kiến, thỏa thuận sẽ được tự động gia hạn vào ngày 19/11 tới nếu không có bên nào phản đối. Tuy nhiên, ngày 29/10, Bộ Quốc phòng Nga thông báo Moskva đã quyết định đình chỉ việc tham gia thỏa thuận sau cuộc tấ.n côn.g nhằm vào các tàu Nga tại bán đảo Crimea. Phó Đại diện thường trực của Nga tại LHQ Dmitry Polyanskiy cho biết nước này đã đề nghị họp Hội đồng Bảo an vào ngày 31/10 để thảo luận về cáo buộc Ukraine sử dụng phương tiện không người lái tấ.n côn.g tàu và hạ tầng Hạm đội Biển Đen tại bán đảo Crimea, khiến Moskva đưa ra quyết định ngừng tham gia thỏa thuận ngũ cốc.
Hiện các bên còn lại trong thỏa thuận đang tìm cách để tạo điều kiện cho 16 tàu hàng có thể lưu thông an toàn trong ngày 31/10. Trong ngày 30/10, không có tàu nào lưu thông trong hàng lang an toàn hàng hải được vạch ra theo thỏa thuận. LHQ cho biết đã nhất trí với Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine về một kế hoạch di chuyển cho 16 tàu trong ngày 31/10, trong đó có 12 tàu rời cảng và 4 tàu cập cảng. Theo LHQ, các quan chức Nga trong JCC đã được thông báo về kế hoạch trên, cùng với dự định giám sát 40 tàu rời càng trong ngày 31/10, lưu ý rằng tất cả các bên phối hợp trong quyền hạn cho phép để đảm bảo an toàn cho các tàu thương mại qua tuyến đã định.
Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres đã hoãn chuyến công tác nước ngoài để ở lại tìm cách khôi phục thỏa thuận. Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar đang liên lạc với những người đồng cấp Nga và Ukraine để nỗ lực tìm cách cứu vãn thỏa thuận. Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Liên minh châu Âu (EU) kêu gọi Nga xem xét lại quyết định.
Ngay sau các thông tin trên, giá lúa mì giao kỳ hạn tại Chicago đã tăng hơn 5%. Theo đó, giá lúa mì trên sàn giao dịch CBOT tăng 5,8% lên hơn 8 USD/giạ (25,4 kg) trong khi đó giá ngô cũng tăng 2,3% lên hơn 6 USD/giạ (25,4kg).
Ngũ cốc Ukraine không được đưa tới những nơi người dân cần nhất Mặc dù giới chức Ukraine tuyên bố rằng ngũ cốc đang trên đường tới hỗ trợ người dân Trung Đông, châu Phi và châu Á, nhưng tính tới ngày 9/8, không có con tàu chở ngũ cốc nào rời Ukraine mà có điểm tới là châu Phi - nơi nhiều quốc gia có nguy cơ lâm vào nạn đói. Con tàu chở ngô...