Tranh cãi nhà báo bị c.hặt đ.ầu: Tại sao Mỹ không nộp t.iền chuộc con tin?

Sự kiện nhà báo tự do James Foley bị phiến quân Nhà nước Hồi Giáo (IS) c.hặt đ.ầu hôm 19-8 gây phẫn nộ trên toàn thế giới. Bên cạnh đó, thảm kịch này cũng khơi mào cho một cuộc tranh luận gay gắt giữa Anh-Mỹ, lâu nay không chấp nhận thỏa hiệp với k.hủng b.ố, với các nước Châu Âu luôn chấp nhận trả t.iền chuộc trong một nỗ lực tuyệt vọng nhằm cứu công dân của họ.

Bằng cách trả t.iền chuộc, Châu Âu và các quốc gia vùng vịnh giàu có đang trở thành những nguồn tài trợ hàng đầu cho các tổ chức k.hủng b.ố. Trong khi đó, bằng cách từ chối thỏa hiệp, chính phủ Mỹ và Anh đang bị chỉ trích vì cư xử quá “bạc bẽo” với công dân của mình khi tính mạng của họ bị đe dọa.

Hoa Kỳ: chuộc con tin là phạm pháp…

Những kẻ bắt cóc Foley, các chiến binh IS, đã đòi 132 triệu USD (100 triệu euro) t.iền chuộc từ cha mẹ của ông Foley và chính quyền Washington. Họ đã từ chối chi trả và nhà báo tội nghiệp đã bị c.hặt đ.ầu dã man.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, Marie Harf cho biết biết IS, tổ chức đang nắm giữ một phần rộng lớn lãnh thổ Iraq và Syria, thu được hàng triệu Đô t.iền chuộc con tin chỉ trong năm nay.

“Chúng tôi không nhượng bộ những kẻ k.hủng b.ố,” Harf nói với các phóng viên. “Chúng tôi không trả t.iền chuộc.”

Bà Harf giải thích “Chính phủ Hoa Kỳ tuyệt nhiên tin rằng trả t.iền chuộc cho bọn k.hủng b.ố chính là một hình thức tài trợ để giúp chúng truyền bá những gì chúng đang làm, và vì vậy chúng tôi cho rằng không nên làm điều đó.”

Nhà báo James Foley, nạn nhân của IS (Nguồn AP)

Vấn đề trả t.iền chuộc bởi Gia đình người Mỹ hoặc các công ty Mỹ hiện nay đang được tranh luận trong chính quyền Obama. Đạo luật “Yêu Nước” (Patriot) Hoa Kỳ nghiêm cấm bất kỳ trả t.iền chuộc hoặc hỗ trợ cho các nhóm k.hủng b.ố.

Lấy ví dụ gia đình của ba người Mỹ bị bắt cóc bởi một nhóm phiến quân ở Colombia trong năm năm, đã nhiều lần được khuyến cáo không gửi bất cứ thứ gì thậm chí thuốc và giày thể thao cho các con tin để tránh khả năng vi phạm pháp luật.

“Nhưng chưa có trường hợp nào bị truy tố vì vi phạm đạo luật trên. Tôi chưa bao giờ thấy chính phủ Mỹ đe dọa truy tố một gia đình vì đã trả một khoản t.iền chuộc”, Clinton Van Zandt, cựu trưởng đoàn đàm phán con tin của FBI cho biết.

Ông cho biết nếu chính phủ chấp nhận chi trả sẽ tạo ra “một ngành công nghiệp bắt cóc đòi t.iền chuộc. Bạn có thể cứu một người, nhưng những gì bạn làm đã treo giá cho mỗi cái đầu của những người Mỹ khác và nói với mọi người rằng chúng tôi sẵn sàng chi t.iền cho các con tin”, ông nói.

Và tiếp tay cho k.hủng b.ố

Vào tháng giêng vừa qua, Mỹ và Anh đã thông qua Hội Đồng Bảo An LHQ kêu gọi các nước không trả t.iền chuộc cho quân k.hủng b.ố. Nhóm G8 cũng đã nhất trí thực hiện cam kết theo sự hối thúc của Mỹ và Anh.

Bộ Tài chính Hoa Kỳ ước tính ít nhất 140 triệu Đô La t.iền chuộc đã được trả cho al-Qaeda và các nhóm k.hủng b.ố khác ở châu Phi và Trung Đông từ năm 2004.

Pháp và Qatar thường được xác định là các chính phủ thường xuyên trả t.iền chuộc hoặc sẵn sàng giàn xếp thương lượng giải cứu công dân Châu Âu. Nhưng Pháp bác bỏ các cáo buộc trên.

Đức, Ý và các nước Bắc Âu như Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển. Tất cả đều bị cáo buộc vì các chuyên gia an ninh, ngoại giao thường chấp nhận chi trả t.iền chuộc cho các nhóm k.hủng b.ố. Qatar thường từ chối bình luận về vấn đề t.iền chuộc còn Tây Ban Nha không xác nhận cũng không phủ nhận.

Mặc dù luôn nhấn mạnh không nhượng bộ những kẻ k.hủng b.ố, Mỹ đã thực hiện một ngoại lệ trong việc giải cứu Trung Sĩ Bowe Bergdahl từ Taliban. Trong cuộc trao đổi Bergdahl, chính quyền Obama đã phóng thích các tù nhân Taliban đang bị giam giữ ở Guantanamo – bao gồm cả những tên k.hủng b.ố nguy hiểm nhất.

Cứu con tin bằng lực lượng đặc biệt

Thay vì trả t.iền chuộc, Mỹ thường cố gắng để giải cứu con tin của mình với các lực lượng đặc biệt chuyên giải cứu con tin như DELTA hay SEAL-Biệt kích của hải quân Hoa Kỳ, đơn vị thiện chiến đã t.iêu d.iệt Bin Laden năm 2011.

Ví dụ như ba con tin ở Colombia được giải cứu năm 2008 trong một chiến dịch có sự phối hợp với gián điệp Colombia và tình báo Mỹ.

Một hoạt động tương tự đã được tiến hành nhằm giải cứu Foley và các con tin khác vào tháng bảy nhưng đã thất bại khi lực lượng Đặc Nhiệm đã không thể tìm ra các con tin do các sai lầm trong định vị nơi giam giữ.

Biệt kích SEAL team six của Hải quân Hoa Kỳ (Nguồn AP)

IS có thật sự cần t.iền?

Các nguồn tin từ chính phủ cho phóng viên AP biết it nhất vẫn còn ba người Mỹ đang bị giam giữ ở Syria, hai trong số đó được xác định là đang nằm trong tay IS. Người còn lại đang bị chính phủ Syria bắt giữ. Giống như Foley, IS đòi 132 triệu USD cho mỗi con tin. Gia đình các nạn nhân cũng nhận được các yêu cầu đòi t.iền chuộc vào mỗi cuối tháng.

Các chuyên gia nhận định rằng t.iền không phải là nguyên nhân chính để IS g.iết Foley, đơn giản vì họ không thiếu t.iền. Tổ chức này đựợc xem là có nguồn thu dồi dào từ các nhà tài trợ cá nhân ở các quốc gia vùng vịnh giàu có cùng với đó là một mạng lưới tội phạm bắt cóc tống t.iền rộng lớn. Họ cũng đã đ.ánh cắp hàng chục triệu Đô La từ các ngân hàng lớn ở Mosul, thành phố lớn thứ 2 của Iraq sau khi nắm quyền kiểm soát thành phố này vào tháng sáu.

Matthew Levitt, một chuyên gia chống k.hủng b.ố tại Viện Washington nói :”Khi bạn yêu cầu số t.iền 132 triệu Đô để phóng thích chỉ một người, điều đó có nghĩa bạn đang cố gắng tạo sự chú ý hoặc bạn thực sự không cần đến số t.iền đó”

Một quan chức cấp cao của ông Obama cho biết chính phủ Mỹ đã nhận được các yêu sách từ IS trong vụ Foley. Bao gồm những thay đổi trong chính sách và can dự của Mỹ vào Trung Đông.

IS “đang bắt đầu hướng sự tàn bạo của chiến tranh vào phương Tây”, Ông Fernando Carvajal, một chuyên gia về al-Qaeda ở Trung Đông và Bắc Phi tại trường Đại học Exeter (Anh) cho biết.

Theo Pháp Luật