‘Trần trụi’ công nghệ làm bánh trung thu giữa Hà Nội

Nguyên liệu làm bánh được phơi ngoài quốc lộ, nhân bánh bị ruồi muỗi bâu đen, khay đựng bánh cáu bẩn, những người công nhân tay không bốc bánh… là thực trạng thường thấy ở nơi làm bánh Trung thu truyền thống Xuân Đỉnh.

Gần đây, với công nghệ tân tiến, hiện đại, nhiều nhà máy sản xuất bánh kẹo đã cho ra lò hàng loạt bánh Trung thu với mẫu mã đa dạng, phong phú, bắt mắt, hấp dẫn người mua. Song bánh Trung thu truyền thống vẫn không bị lỗi mốt và luôn chiếm vị trí khá quan trọng trong lòng người dân. Nhưng sự thật về chất lượng cũng như vệ sinh an toàn thực phẩm như thế nào thì ít ai có thể trả lời được.

“Nướng bánh ở nhiệt độ cao, vi khuẩn nào chẳng chết”

Một chiều tháng 8/2010, chúng tôi đến thôn Đông (Xuân Đỉnh, Từ Liêm, Hà Nội), một trong những làng nghề sản xuất bánh kẹo truyền thống khá nổi tiếng trong lòng Hà Nội. Chưa đến đầu làng, đập vào mắt chúng tôi là biển hiệu làng nghề làm bánh Trung thu treo trang trọng giữa lối ra vào. Hàng loạt bạt phơi bí trắng (nguyên liệu làm nhân bánh Trung thu) phơi la liệt trên lề đường Xuân La. Nếu quan sát cận cảnh, dễ nhận ra bụi bẩn bay quện quanh, bám li ti vào phần bí này.

Những mẻ bí được phơi “trần trụi” trên vỉa hè đường Xuân La

Theo người công nhân đang tay không thu gom bí tại đây cho biết, bí này được phơi nắng cho trắng để làm nhân bánh nướng cho dịp Trung thu tới. Bí quyết phơi bí không phải để khô bí, chủ yếu làm cho bí không bị thâm. Đây cũng chính là nguồn cung cấp nguyên liệu cho các các nhà máy sản xuất bánh kẹo trong thành phố và phục vụ cả cho một số cơ sở tư nhân trong làng.

Khi hỏi về vấn đề đảm bảo vệ sinh được xử lý như thế nào, người công nhân này thản nhiên nói: “Nướng bánh ở nhiệt độ cao thì vi khuẩn nào chẳng chết”. Nói rồi tiếp tục tay không bốc bí, nhanh chóng cuộn những tấm bạt lại, để chạy cơn mưa đang ập đến. Những xe cải tiến chất đầy những bao bí vừa phơi đi dọc làng, vừa đi nước vừa chảy rỉ ra xuống đường, kéo theo đàn ruồi, muỗi theo xe “về làng tìm mật”.

Xe chở bí đi đến đâu, nước rỉ ra tới đó.

Sắp đến Tết Trung thu, không khí làm việc tại các cơ sở sản xuất tại Xuân Đỉnh khá náo nhiệt, gấp gáp. Mùi đường, mùi bơ, mùi dăm bông, mùi bánh nướng… bay khắp làng.

Trong vai một người muốn nhập một lượng hàng lớn về tỉnh lẻ bán, chúng tôi ghé vào cơ sở sản xuất P. ngay cạnh đầu làng. Cảnh tượng đầu tiên bất cứ ai cũng có thể dễ dàng nhận thấy đó là: xe rác ngổn ngang; thùng đựng bột, rổ đựng bánh bề bộn; những tấm phên, tấm bạt chất đống trước cửa xưởng sản xuất. Không gian làm bánh tràn ngập mùi hôi nồng nặc từ con mương đặc quánh màu xám đen ngay đối diện bốc lên.

Những chiếc rổ đựng bánh được chất bên ngoài xưởng

Thùng đựng bột cáu bẩn đặt cạnh xe rác.

Ngay sát cửa ra vào, người mua bắt gặp ngay những chiếc khoang ngâm bí rộng, không có bất kỳ một dụng cụ che chắn nào. Lại gần thêm chút nữa, phía trên thùng bí, trên những khay nguyên liệu, ruồi muỗi bâu đen tạo cho người ta một cảm giác rờn rợn.

Một không gian ẩm thấp, nhớp nháp, nhiều ruồi muỗi.

Khu nhà sản xuất cấp bốn xập xệ, cộng với không gian ẩm thấp, bột bánh vung vãi khắp nơi trên nền xưởng ướt át càng khiến nơi đây nhớp nháp hơn bao giờ hết. Từng đàn ruồi từ những đống rác thải, con mương đặc quánh bay lên “oanh tạc” khắp nơi…

Rác thải bừa bộn ngay phía ngoài xưởng sản xuất,
càng tạo điều kiện cho ruồi muỗi sinh sôi, nảy nở.

“Mục sở thị” lò sản xuất bánh trung thu giá rẻ

Để thâm nhập vào cơ sở sản xuất không dễ bởi những người chủ ở đây đã có quá nhiều kinh nghiệm trong việc đón tiếp “cánh” nhà báo từ trước đó. Vì thế, thấy bóng dáng người lạ, cả ông chủ, bà chủ của cơ sở sản xuất bánh trung thu H. đều nghiêm giọng: “Cần gì?”. Ngay sau đó, họ dàn trận 3 – 4 công nhân nam gương mặt dữ tợn chắn ngay ở trước cửa xưởng sản xuất, luôn miệng “hỏi han”: “Làm gì ở đây”?, “có việc gì đấy” và chốc chốc lại xua tay đuổi đi chỗ khác.

Khi chúng tôi hỏi mua với số lượng lớn, người chủ cửa hàng thao thao bất tuyệt khoe về thương hiệu gia truyền của nhà mình, xếp vào hạng “đệ nhất Xuân Đỉnh”. Chị khoe: Bánh ở đây ngon đến nỗi… “ăn hết cả cái bánh mà không biết ngán”.

Đặt vấn đề sẽ lấy hàng trong thời gian tới, chúng tôi được đón tiếp khá niềm nở và công cuộc làm giá diễn ra chóng vánh. Loại bánh bình dân 180 gram có giá giao động từ 8 – 10.000 đồng/chiếc, phụ thuộc vào nguyên liệu nhân bánh. Nếu bánh nhân thập cẩm, giá sẽ là: 8.000 đồng/chiếc, nhân đậu xanh 9.000 đồng/chiếc và nhân dăm bông 10.000 đồng/chiếc. Còn loại 250 gram, giá sẽ đắt hơn một chút, ưu đãi nhiều nếu lấy hàng với số lượng lớn.

Theo nhiều chủ lò, so với năm ngoái, giá cả bánh Trung thu năm nay tăng lên khoảng 25 – 30%. Một phần bởi giá nguyên liệu nhập vào cao, hơn nữa, lương công nhân tăng đẩy giá bánh tăng theo. Nếu năm ngoái, 1 kg đường các chủ lò nhập chỉ với giá 11.000 đồng thì năm nay, đường lên 18.000 đồng/kg. Ngoài ra, bột mì, hương liệu và các phụ gia khác cũng đều tăng cao theo giá cả cạnh tranh trên thị trường.

Khá vồn vã, xởi lởi khi nói về giá cả và thương hiệu nhưng khi PV lựa lời ngỏ ý muốn tham quan cơ sở sản xuất trước khi mua bánh, ngay lập tức, chị P. – nữ chủ lò xua tay, gay gắt: “Không! Không! Không! Làm gì có chuyện vào xưởng nhà người ta”. Trên đường trở ra, qua quan sát nhanh của PV, mặc dù công nhân ở đây có một vài người mặc đồng phục sản xuất nhưng toàn bộ đều tay không làm bánh.

Rời khỏi cơ sở sản xuất của chị P, PV tiếp tục đột nhập lò bánh “bán chuyên” của gia đình anh V. cách đó không xa.

Những chiếc máy lâu ngày không được rửa ráy vẫn
ung dung hoạt động hết ngày này qua ngày khác

Trong nhà, một người thanh niên đang nhào nặn bánh. Hình ảnh đập vào mắt đầu tiên là quần đùi, áo lấm lem bẩn và tay không nặn bánh. Những chiếc bánh được ra lò để trong khay nhựa đen kịt, két đầy vết ố bẩn. Những khay lạp xưởng làm nhân bánh được bày ngay dưới nền nhà. Phía bên ngoài, khâu hoàn thành sản phẩm cũng được thực hiện rất nhanh chóng, bài bản khi công nhân thoăn thoắt đóng bánh vào túi với những thương hiệu bắt mắt.

Cận cảnh một người thợ đang làm bánh.

Nồi đóng vảy bẩn, nước làm bánh lắng cặn.

Thanh tra Sở Y tế Hà Nội cho biết trong dịp Trung thu tới sẽ thanh kiểm tra quyết liệt và có kế hoạch kiểm tra đột xuất một số cơ sở sản xuất bánh Trung thu trong địa bàn thành phố Hà Nội và sẽ “mạnh tay” đối với các cơ sở vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm.

Theo VTC