Tìm thấy hàng loạt dấu tích người t.iền sử ở Bắc Kạn
Sự có mặt của bàn nghiền, chày nghiền, dấu tích của bếp lửa, xương răng động vật, ốc chưa hóa thạch… là tàn tích thức ăn của người t.iền sử cách đây khoảng 7.000- 8.000 năm.
Chiều 27/8, PGS.TS Trình Năng Chung, Hội Khảo cổ học Việt Nam cho biết, đoàn khảo sát do ông đứng đầu phối hợp với Bảo tàng tỉnh Bắc Kạn vừa tìm thấy dấu vết người t.iền sử tại 4 di tích thuộc hơn 20 hang tại hai xã Quảng Khê và Đồng Phúc, huyện Ba Bể, Tỉnh Bắc Kạn sau một tháng thực địa.
Tại hang Kẹm Liềm ở thôn Chợ Lèng, xã Quảng Khê rộng 280 m2, cao hơn con suối Tà Lẻng dưới chân núi khoảng 80 m, đoàn khảo sát đã đào thám sát một hố 3 m2 ở giữa hang, cách vách phía đông 1,5 m. Kết quả phát hiện tầng văn hóa dày 0,7 m nằm ngay trên nền đá tảng. Trên bề mặt thu được 154 di vật, trong hố đào thu 49 di vật đá.
Công cụ đá ở hang Kẹm Liềm.
Kết quả khảo sát cho thấy bề mặt hang đã bị xáo trộn do hoạt động của con người thời kỳ cận hiện đại. Khắp bề mặt hang có nhiều tảng đá, nhũ đá rơi từ trần hang xuống do những dư địa chấn nhỏ, cục bộ xảy ra trong quá khứ. Di vật đá của cư dân t.iền sử được tìm thấy ở nhiều nơi trên bề mặt hang.
Tầng văn hóa được hình thành bởi đất sét trong hang có màu vàng sẫm chứa di vật là những công cụ đá ghè đẽo, xen lẫn xương răng động vật và vỏ ốc suối chặt đuôi. Trong hố đào đã phát hiện dấu tích của bếp lửa, chưa phát hiện được dấu tích mộ táng. Xương răng động vật và vỏ ốc chưa hóa thạch, chúng là tàn tích thức ăn của người t.iền sử để lại nơi cư trú.
Video đang HOT
Đoàn khảo sát bề mặt hang Khuổi Duồng.
Di vật đá thu được trên bề mặt và trong hố đào có sự tương đồng về loại hình và kỹ thuật chế tác. Toàn bộ công cụ đá được làm từ đá cuội sông với kỹ thuật ghè đẽo đơn giản. Loại hình công cụ chủ đạo là công cụ chặt đ.ập thô, rìu tay, công cụ bằng mảnh đá, mảnh tước, bàn nghiền, chày nghiền và 1 phác vật rìu có dấu ghè đẽo tạo eo để buộc dây. Sự có mặt của bàn nghiền và chày nghiền là bằng chứng của phương thức chế biến thức ăn của cư dân t.iền sử săn bắt, hái lượm nơi đây.
Dựa vào nghiên cứu tổng thể các di vật, kết cấu trầm tích địa tầng văn hóa, bước đầu Đoàn khảo sát nhận định hang Kẹm Liềm là một di tích cư trú của người t.iền sử thuộc giai đoạn sớm của thời đại Đá mới có niên đại khoảng 7.000 – 8.000 năm cách ngày nay.
Xương động vật, tàn tích thức ăn ở hang Kẹm Liềm.
Trên địa bàn xã Quảng Khê, đoàn đã phát hiện địa điểm hang Khuổi Duồng trong sơn khối đá vôi thuộc thôn Nà Chom. Hang cao hơn so với chân núi khoảng 60m, có diện tích khoảng 30m2 được chia thành 2 ngăn có diện tích tương đương nhau.
Qua khảo sát đã phát hiện được 26 công cụ đá ghè đẽo trên khắp bề mặt. Tại ngách hang phía đông đã phát hiện 14 mảnh gốm thô có hoa văn khắc vạch và văn thừng thô. Người dân địa phương đã cung cấp cho đoàn khảo sát 1 chiếc rìu mài tứ giác mài nhẵn toàn thân bằng đá hạt mịn màu xám phát hiện được ngay khu vực dưới chân núi. Có thể đây là di vật của những người t.iền sử trên hang Khuổi Dùng làm rơi vãi trong quá trình di chuyển lao động.
Tại xã Đồng Phúc, trên dãy núi Phja Pục thuộc địa phận thôn Lùng Minh, đoàn khảo sát đã phát hiện được 2 di tích trong hang động: Hang Đán Đeng 1 và Đán Đeng 2. Ở Đán Đeng 1, đoàn phát hiện được 44 công cụ bằng đá ghè đẽo cùng nhiều vỏ ốc suối chặt đuôi, xương động vật chưa hóa thạch. Tại Đán Đeng 2 đã phát hiện được 10 công cụ đá ghè đẽo cùng ít vỏ ốc suối. Khi nghiên cứu sưu tập đồ đá ở Đán Đeng 1 và Đán Đeng 2 cho thấy chúng tương đồng với bộ sưu tập ở hang Kẹm Liềm cả về loại hình và kỹ thuật chế tác.
Đoàn khảo sát khảo cổ học nhận định, chủ nhân hai di tích Đán Đeng 1 và Đán Đeng 2 tồn tại cùng thời kỳ với chủ nhân di tích hang Kẹm Liềm. Đó là những nhóm cư dân thuộc giai đoạn sớm thời kỳ Đá mới có niên đại khoảng 7.000 – 8.000 năm cách ngày nay.
PGS.TS Trình Năng Chung đ.ánh giá các phát hiện có giá trị lớn về mặt lịch sử, văn hóa và khoa học, góp phần làm phong phú thêm nhận thức về văn hóa t.iền sử ở Bắc Kạn nói riêng và ở Việt Nam nói chung. Do vị thế gần kề Vườn quốc gia Ba Bể, hệ thống di tích trên cần được bảo tồn và phát huy giá trị, xem chúng như tiềm năng kinh tế du lịch, về nguồn trong kế hoạch phát triển kinh tế của địa phương.
Hiện nay, các cơ quan chuyên môn đã có kế hoạch để nghiên cứu sâu hơn, toàn diện hơn các di tích nói trên, trong đó có việc khai quật hang Kẹm Liềm trong thời gian tới.
Phát hiện di tích người t.iền sử ở Ba Bể
Bảo tàng tỉnh Bắc Kạn vừa phối hợp với đoàn khảo sát, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam khảo sát khảo cổ học và phát hiện một số di tích người t.iền sử tại hang Thẳm Un, thuộc thôn Bản Pjạc, xã Quảng Khê (Ba Bể).
Đoàn khảo sát đào thám sát tại hang Thẳm Un
Các di tích chủ yếu là đồ đá, đồ gốm và xương - có niên đại cách đây khoảng 8.000 đến 10.000 năm
Theo PGS.TS Trình Năng Chung, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, căn cứ vào dấu vết để lại trong lòng hang cho thấy, di tích có 1 lớp văn hóa duy nhất dày khoảng 50cm, có độ kết cấu khá tơi xốp, được hình thành bởi đất sét trong hang đá có màu xám sẫm chứa di tích, di vật khảo cổ xen lẫn vỏ nhuyễn thể và xương răng động vật. Hố đào đã phát hiện được dấu tích của 2 bếp cổ trong tầng văn hóa và hàng trăm di vật đá. Đồ gốm tìm thấy ở lớp trên mặt, chưa phát hiện được dấu tích mộ táng.
Tất cả công cụ đá đều được chế tác từ những viên cuội sông suối, được tạo tác bằng kỹ thuật ghè đẽo còn thô sơ, loại hình đơn giản mang đặc trưng công cụ thời sơ kỳ Đá mới có niên đại từ 8.000 đến 10.000 năm cách nay. Đáng chú ý, có một di vật được chế tác từ mảnh đá mỏng, dẹt, hình tứ giác dài, có một lỗ khoan thủng ở một đầu, có thể là vật trang sức dùng để đeo ở cổ. Đây là loại di vật còn hiếm thấy trong các di tích t.iền sử ở nước ta.
Các dấu tích xương răng động vật và vỏ nhuyễn thể ốc là tàn tích thức ăn của người xưa và là bằng chứng của phương thức kiếm sống săn bắt hái lượm của người nguyên thủy hang Thẳm Un.
Những mảnh gốm tìm thấy ở lớp trên có đặc trưng của gốm thời đại Kim khí với độ nung cao, xương gốm khá mỏng, hoa văn thừng mịn niên đại khoảng từ 2.500 năm đến 3.000 năm cách nay. Một số mảnh có dấu vết ám khói màu đen bám chặt, chứng tỏ đồ gốm đã được sử dụng đun nấu.
Kết quả nghiên cứu tổng thể cho thấy, Hang Thẳm Un là một di tích văn hóa t.iền sử của nhiều thế hệ cư dân sinh sống. Lớp cư dân sớm nhất thuộc giai đoạn sơ kỳ Đá mới có niên đại khoảng 8.000 năm đến 10.000 năm cách nay. Sau đó có đợt địa chấn cục bộ làm cho nhiều tảng đá lớn trên trần hang rơi xuống, khiến cư dân đương thời phải rời bỏ đi nơi khác. Khoảng 2.500 năm đến 3.000 năm cách nay, cư dân thời đại Kim khí đã đến đây cư trú và để lại những di vật đồ gốm trong hang.
Một số di tích tại hang Thẳm Un
Hang Thẳm Un cao khoảng 15m so với chân núi. Cửa hang hình vòm lớn quay về hướng đông chếch nam. Diện tích lòng hang rộng khoảng hơn 100m2. Phần lớn diện tích lòng hang nhận được ánh sáng tự nhiên, hiện tại trên bề mặt hang có rất nhiều tảng đá lớn từ trên trần hang rơi xuống, là bằng chứng của những biến động địa chấn trong quá khứ, hiện tượng này đã thấy khá phổ biến trong một số hang động trên vùng núi Đông Bắc.
Cũng trong đợt khảo sát tại Ba Bể, đoàn khảo sát cũng phát hiện mới một số di tích t.iền sử khác tại hang Nặm Lù, ở xã Hoàng Trĩ và hang Thẳm Pán ở xã Quảng Khê. Bảo tàng tỉnh Bắc Kạn đang tiếp tục phối hợp xây dựng kế hoạch nghiên cứu sâu hơn những địa điểm này trong thời gian tới./.
Phát hiện gần 200 di vật khảo cổ tại Bắc Kạn Đoàn khảo cổ Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam phối hợp với Bảo tàng tỉnh Bắc Kạn vừa tiến hành đào khảo sát hang Nậm Lù (xã Hoàng Trĩ); hang Thẳm Pán và hang Thẳm Un 2 (xã Quảng Khê, huyện Ba Bể), phát hiện gần 200 di vật khảo cổ, chủ yếu là đồ đá, xương và đồ gốm,...