Trạm xét nghiệm nCoV lưu động Mỹ hỗn loạn

Mẹ của Rosanne Tanner được bác sĩ chỉ định xét nghiệm nCoV hôm 17/3, nhưng mất 7 ngày chờ xếp lịch lấy mẫu và thêm 5 ngày chờ kết quả.

“Việc chờ đợi thế này có thể khiến mọi người gặp nguy hiểm”, Tanner, sống ở thành phố Philadelphia thuộc bang Pennsylvania, nói.

Người mẹ 79 tuổi của Tanner bị sốt và đau ngực sau chuyến thăm vợ chồng em trai cô, những người mới đây từng ở trên một du thuyền. Ngày 17/3, bác sĩ của gia đình khuyên bà sớm làm xét nghiệm. Tuy nhiên, khi Tanner cố gắng đặt lịch tại “trạm xét nghiệm không dừng” của một bệnh viện ở ngoại ô Philadelphia, họ nói rằng đang bị quá tải. Nhân viên y tế nói rằng họ phải xếp lịch xét nghiệm cách nhau 15 phút để không gây ra tình trạng tắc nghẽn ở địa điểm sàng lọc.

Mãi tới ngày 19/3, mẹ của Tanner mới đặt được lịch xét nghiệm vào 24/3, nhưng sẽ phải đợi thêm hơn 5 ngày nữa mới biết bà có dương tính với nCoV hay không.

Hai nhân viên y tế chuẩn bị lấy mẫu xét nghiệm cho tài xế ở Billings, bang Montana hôm 20/3. Ảnh: AP.

“Trạm xét nghiệm không dừng”, nơi người dân ngồi trên ôtô, lái xe qua vị trí chỉ định để các nhân viên y tế lấy mẫu, được kỳ vọng là cách xét nghiệm nCoV nhanh hơn, an toàn hơn, tương tự chiến lược được Hàn Quốc áp dụng nhằm khống chế Covid-19. Tổng thống Donald Trump đã cam kết rằng nhiều trạm xét nghiệm không dừng sẽ được mở ở các bang, thậm chí ở những cửa hàng bán lẻ như Walmart và CVS, để tăng cường khả năng xét nghiệm nCoV cho người Mỹ.

Nhưng hơn một tuần trôi qua, vẫn rất ít trạm xét nghiệm không dừng được thiết lập và hoạt động, thậm chí chưa mở cửa cho công chúng. Nhiều bệnh nhân phàn nàn rằng họ phải trải qua các thủ tục rườm rà và chờ đợi nhiều ngày trước khi được xét nghiệm, sau đó tiếp tục phải chờ rất lâu để có kết quả.

Các trạm xét nghiệm không dừng được thiết lập tại nhiều địa điểm ở hơn 30 bang, như công viên, bãi đỗ xe, cạnh trung tâm y tế, trường đại học, các khu tổ chức hội chợ ở bang Missisippi và gần sân của đội bóng bầu dục Jacksonville Jaguars. Thống đốc Maryland tuần trước đã yêu cầu trưng dụng các trung tâm giám sát khí thải làm trạm xét nghiệm không dừng. Nhưng cho tới 20/3, không có địa điểm xét nghiệm nào được mở tại các trung tâm này.

Sự chậm trễ của chiến dịch sàng lọc Covid-19 nói chung và tình trạng không phổ biến của các trạm xét nghiệm không dừng nói riêng khiến giới chức y tế công cộng gặp nhiều khó khăn để theo dõi tốc độ lây lan và kiểm soát dịch.

“Chúng tôi cần xét nghiệm nhiều hơn để có thể hiểu được phạm vi của cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng đang phải đối mặt”, Joseph Wendelken, người phát ngôn Sở Y tế Rhode Island, cho biết.

Tiến sĩ Brett Giroir, giới chức y tế liên bang chịu trách nhiệm giám sát chiến dịch sàng lọc, nói trong cuộc họp báo ở Nhà Trắng hôm 21/3 rằng khoảng 195.000 người đã được xét nghiệm nCoV ở Mỹ, không bao gồm những người xét nghiệm ở các cơ sở tư nhân. Trong khi đó, Hàn Quốc, quốc gia có quy mô dân số nhỏ hơn nhiều, đã xét nghiệm cho hơn 316.000 người.

Nhân viên an ninh điều phối xe vào điểm xét nghiệm Covid-19 tại Paramus, bang New Jersey hôm 20/3. Ảnh: AP.

Việc thực hiện chính sách xét nghiệm không dừng cũng không được thực hiện đồng bộ ở các bang. Một số bang ở Mỹ giao cho các cơ sở y tế tư nhân mở địa điểm xét nghiệm, trong khi các bang khác thực hiện chính sách này thông qua hợp tác với các cơ sở y tế.

Sở Y tế bang Utah cho biết không chịu trách nhiệm mở và giám sát các trạm xét nghiệm không dừng. Giám đốc y tế bang Bắc Carolina thì nói rằng bang đã giao việc xét nghiệm Covid-19 cho các cơ sở y tế tư nhân nhưng không nắm được có bao nhiêu địa điểm xét nghiệm. Ngược lại, tại Rhode Island, Sở Y tế bang đang hợp tác cùng nhiều cơ sở chăm sóc sức khỏe để vận hành các điểm xét nghiệm nCoV.

Tại Houston, bang Texas hôm 19/3, hàng xe nối dài khoảng 1,6 km bên ngoài một bệnh viện, khi địa điểm xét nghiệm đầu tiên của thành phố mở cửa. Nghị sĩ Sheila Jackson Lee cho biết cơ sở này chỉ thực hiện được chưa đầy 200 xét nghiệm trong 6 giờ đầu tiên.

Ở một số địa điểm khác, việc xét nghiệm nCoV diễn ra có trật tự và đôi khi hết sức yên tĩnh. Hàng chục người ngồi trong xe tại một trung tâm ở Homestead, bang Florida hôm 18/3, để đợi tới lượt gặp một nhân viên y tế mặc đồ bảo hộ, đeo khẩu trang và mang theo tập hồ sơ. Một số người sốt ruột bỏ đi, trong khi những người khác được gọi tới, đo thân nhiệt và lấy mẫu sinh phẩm.

Các điểm xét nghiệm đều có lều dựng tạm, cọc tiêu giao thông, nhân viên y tế đeo khẩu trang, găng tay và quần áo bảo hộ. Họ lấy mẫu dịch họng và mũi của tài xế và hoặc hướng dẫn họ di chuyển vào điểm xét nghiệm.

Nhưng nhiều trạm xét nghiệm không dừng ở Colorado, New Mexico, Floria, Virginia, Louisiana, Alabama, Bắc Carolina và Utah phải sớm đóng cửa vì thiếu vật tư y tế, trong khi một địa điểm khác ở Las Vegas phải dừng hoạt động vì không đủ nhân viên.

Bang New York đã mở vài điểm xét nghiệm lớn vào ngày 17/3. Tuy nhiên, tới 20/3, cơ quan y tế thành phố New York đưa ra chỉ thị mới, yêu cầu các bác sĩ chỉ xét nghiệm cho những người phải nhập viện và có nguy cơ cao, do tình trạng thiếu dụng cụ bảo hộ.

Thống đốc bang Nevada Steve Sisolak cho biết ông đã xin chính phủ liên bang cung cấp thêm bộ xét nghiệm và vật tư y tế. Nhưng tới ngày 19/3, ông lại nhận được thông báo rằng tất cả yêu cầu đó bị “tồn đọng và chưa xác định được thời gian giải quyết”.

“Đó là một thực tế không may cho Nevada. Chúng tôi đành phải dựa vào sức mình thôi”, ông nói.

Một số bang như Montana chỉ có một trạm xét nghiệm không dừng, trong khi vài bang khác có hơn 10 trạm xét nghiệm.

Mạng lưới xét nghiệm nCoV không dừng tại các chuỗi cửa hàng bán lẻ mà Tổng thống Trump tuyên bố trước đó cũng chưa thành hiện thực. CVS chỉ mở một địa điểm duy nhất ở Massachusetts và gọi đó “mô hình thử nghiệm”. Walmart có hai trạm và Walgreens có một, nhưng tất cả đều tập trung ở thành phố Chicago và chỉ dành riêng cho nhân viên y tế cùng lực lượng cứu thương. Walmart cho biết các trạm của họ chỉ tiến hành được tối đa 150 xét nghiệm mỗi ngày.

Sự thiếu đồng bộ của hệ thống xét nghiệm không dừng cũng gây ra nhiều khó khăn cho bệnh nhân. Caroline Mauldin ở Charleston, Nam Carolina được bác sĩ yêu cầu làm xét nghiệm vào hôm 17/3, sau vài ngày thấy cơ thể đau nhức và ớn lạnh.

Để có thể đặt lịch xét nghiệm trên xe tại một bệnh viện, cô phải hoàn thành một danh sách câu hỏi dài trên mạng và mất hai ngày cố gắng liên hệ tới cơ sở y tế này, bởi cuộc gọi luôn bị chuyển tới hộp thư thoại mà không có thông tin phản hồi.

Sau nhiều nỗ lực, tới ngày 19/3, cô cuối cùng cũng đặt được lịch xét nghiệm vào ngày 23/3. Cô được thông báo trước rằng kết quả xét nghiệm được trả sau đó ít nhất 4-5 ngày với chi phí khoảng 25 USD. Nhưng có một vấn đề phức tạp là Mauldin không có xe và phải mượn ôtô của bạn.

“Chúng tôi có nhiều người già, thu nhập thấp, không thể tiếp cận được Internet và phương tiện giao thông. Trong khi họ được xem là nhóm có nguy cơ nhiễm cao nhất, vậy chúng ta phải xét nghiệm cho họ thế nào?”, cô hỏi.

Tại các đô thị như New York và Philadelphia, một số trạm đang cung cấp thêm dịch vụ xét nghiệm cho người không có xe hơi.

Tại điểm xét nghiệm Penn Medicine ở Tây Philadelphia tối 19/3, hai nhân phải đứng gác phía ngoài để đảm bảo tất cả người đi xe hay đi bộ đều được xét nghiệm. Trong 40 phút tối hôm đó, chỉ có khoảng 6-7 xe xếp hàng chờ xét nghiệm. Tuy nhiên, Patricia Sullivan, giám đốc quản lý chất lượng của Penn Medicine, cho biết luôn có 25-35 xe và khoảng 6-7 người đi bộ xếp hàng chờ xét nghiệm vào mỗi buổi sáng trong tuần qua.

20 địa điểm xét nghiệm trên khắp Philadelphia có thể sàng lọc khoảng 1.000 người mỗi ngày, nhưng vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu xét nghiệm nCoV rất lớn của người dân.

Đoàn xe xếp hàng dài tại một trạm xét nghiệm nCoV không dừng ở thành phố Houston, bang Texas hôm 19/3. Ảnh: AP.

Giới chức bang Rhode Island cho biết tất cả cơ sở, bao gồm cả 3 trạm xét nghiệm không dừng, có thể xét nghiệm cho 100-200 người mỗi ngày. Thống đốc Gina Raimondo nói họ muốn tăng số lượng lên 500-600 người mỗi ngày nhưng không có đủ vật tư y tế cần thiết.

“Ưu tiên số một của chúng tôi là thiết lập một cơ sở để mọi người cần xét nghiệm có thể đến sàng lọc nCoV và có kết quả thật nhanh. Sau đó, nếu bạn dương tính, bạn có thể sớm được cách ly để đảm bảo an toàn”, Thống đốc Raimondo nói trong cuộc họp báo trực tuyến qua Facebook hôm 20/3.

Thanh Tâm