Trái phiếu doanh nghiệp: Sẽ ‘nóng’ trong quý III, hạ nhiệt trong quý IV

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp quý III/2020 có thể tăng “ nóng”, nhưng sẽ hạ nhiệt trong quý IV/2020. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp chạy đua phát hành trước ngày Nghị định 81/2020/NĐ-CP có hiệu lực. Tuy nhiên, sau 1/9, thị trường sẽ hạ nhiệt, do điều kiện phát hành sẽ cao hơn.

Quy mô phát hành trái phiếu doanh nghiệp tăng vọt
Báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) của SSI Research cho biết, tổng khối lượng TPDN phát hành trong nửa đầu năm 2020 là 171,5 nghìn tỷ đồng, tăng 61,3% so với 6 tháng 2019 – bỏ xa mức tăng trưởng 37% trong năm 2019.

Trong đó, chỉ có 10 nghìn tỷ đồng (chiếm 5,8% tổng lượng phát hành) của Tập đoàn Masan là phát hành ra công chúng, còn lại 94,2% là phát hành riêng lẻ của 133 doanh nghiệp và được chia thành 826 đợt. Quy mô thị trường TPDN tăng khoảng 15,6% so với cuối năm 2019, lên mức 791 nghìn tỷ đồng, tương đương khoảng 12,9% GDP.

Trong nửa đầu năm 2020, nhà đầu tư cá nhân mua 23 nghìn tỷ đồng, tương đương 13,4% tổng lượng phát hành toàn thị trường và bằng 79% lượng mua của nhà đầu tư cá nhân cả năm 2019. Trong đó, nhà đầu tư cá nhân mua 14,54 nghìn đồng trái phiếu bất động sản (chiếm 63%), 5.325 tỷ đồng trái phiếu ngân hàng (23%), 1.726 tỷ đồng trái phiếu Masan (chiếm 7,5%), còn lại là các doanh nghiệp khác.

Báo cáo cho biết thêm, Việt Nam cùng với Trung Quốc, Malaysia là những nước châu Á có thị trường TPDN tăng trưởng mạnh nhất. Hiện tại, quy mô thị trường TPDN tính trên GDP của Việt Nam đã bỏ xa Indonesia, vượt qua Philippines nhưng vẫn còn cách khá xa mức 23% GDP của Thái Lan; 33 – 35% GDP của Trung Quốc, Singapore; 50,9% GDP của Malaysia và 80% GDP của Hàn Quốc (theo ADB).

So với các kênh huy động vốn khác tại Việt Nam, kênh TPDN vẫn có quy mô khá khiêm tốn. Nền kinh tế vẫn dựa nhiều vào tín dụng ngân hàng, tổng quy mô tín dụng tại 30/6/2020 là 8,48 triệu tỷ đồng, tương đương 138,5% GDP và gấp 10,75 lần kênh trái phiếu doanh nghiệp.
Các chuyên gia của SSI Research cho rằng, sự phát triển của thị trường trái phiếu nói chung và thị trường TPDN nói riêng là tất yếu để tạo sự cân bằng và nâng cao chất lượng thị trường tài chính Việt Nam. Tuy nhiên, mức tăng trưởng quá nóng giai đoạn gần đây tiềm ẩn nhiều rủi ro với sự bền vững của thị trường. Từ đầu năm đến nay, Bộ Tài chính đã liên tục phát đi cảnh báo với thị trường, lấy ý kiến thị trường và đã chính thức ban hành Nghị định 81/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 163/2018/NĐCP.
Lãi suất trái phiếu doanh nghiệp phát hành giảm
Theo số liệu từ SSI Research, tính bình quân toàn thị trường, lãi suất TPDN phát hành trong quý II/2020 là 8,89%/năm, giảm -151 điểm cơ bản (bps) so với quý trước, dù kỳ hạn phát hành bình quân là 3,71 năm – cao hơn mức 3,64 năm của quý I/2020. Trái phiếu các ngân hàng thương mại có lãi suất bình quân thấp hơn hẳn (chỉ 6,7%/năm) nên sự gia tăng phát hành của nhóm này đã kéo lãi suất bình quân toàn thị trường trong quý II giảm mạnh so với quý I/2020.
Nếu loại trừ các trái phiếu ngân hàng, lãi suất bình quân quý II/2020 là 10,27%, giảm -14bps so với quý I/2020 và về mức tương đương với nửa cuối năm 2019. Diễn biến này phù hợp với xu hướng giảm từ 0,5% đến 2%/năm của lãi suất tiền gửi và cho vay của các ngân hàng thương mại trong quý II/2020.

Nhóm có lãi suất bình quân cao nhất là nhóm phát triển hạ tầng (11%/năm) gồm các trái phiếu 1 – 3 năm của CII và C4G. Nhóm năng lượng và khoáng sản có lãi suất cao thứ 2 (10,5%/năm) tương ứng với kỳ hạn bình quân dài (6,7 năm). Mức lãi suất cao nhất thị trường sơ cấp trong nửa đầu năm là 13,3%/năm thuộc về 1.598 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 18 – 30 tháng của Công ty CP City Garden trong tháng 1/2020.

Trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp sẽ vẫn sôi động
Thủ tướng Chính phủ đã chính thức ban hành Nghị định 81/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 163/2018/NĐ-CP có hiệu lực từ 1/9/2020 với nhiều điểm mới cơ bản.

SSI Research cho hay, Nghị định 81 đưa ra các yêu cầu cao hơn đối với tổ chức phát hành và các đơn vị trung gian khi thực hiện phát hành riêng lẻ nhưng không có quy định mới đối với phía nhà đầu tư. Kể từ 01/01/2021, khi Luật Chứng khoán 2019 có hiệu lực, các đợt phát hành riêng lẻ sẽ chỉ được phân phối đến nhà đầu tư chuyên nghiệp. “Khi đó, Bộ Tài chính có thể sẽ xem xét dỡ bỏ bớt các quy định tại Nghị định 81″ – các chuyên gia của SSI Research nhận định.
Dự báo trong tương lai, các chuyên gia của SSI Research cho rằng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp quý III/2020 có thể tăng “nóng”, nhưng sẽ hạ nhiệt trong quý IV/2020.
“Để chuẩn bị cho sự ra đời của Nghị định 81, Bộ Tài chính đã có dự thảo lấy ý kiến các thành viên thị trường nhiều lần kể từ đầu năm đến nay. Sự gia tăng phát hành mạnh trong quý II/2020 một phần cũng là sự tăng tốc trước khi các điều kiện phát hành bị siết chặt lại. Bởi vậy, các doanh nghiệp có thể sẽ gia tăng mạnh phát hành trước khi Nghị định 81 chính thức có hiệu lực” – SSI Research lý giải.
Ngược lại, theo các chuyên gia SSI Research, sau thời điểm 1/9/2020, các đợt phát hành riêng lẻ sẽ giảm mạnh, các doanh nghiệp có nhu cầu phát hành phần lớn sẽ phải chuyển qua phát hành ra công chúng. Cùng với việc Ngân hàng Nhà nước giãn lộ trình giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung vào dài hạn, kênh tín dụng của các ngân hàng thương mại sẽ trở lại thành kênh tài trợ vốn chính cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp bất động sản.
Còn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp, SSI Research dự báo sẽ vẫn rất sôi động. Mức chênh lệch giữa lãi suất trái phiếu doanh nghiệp và lãi suất tiền gửi tiếp tục giãn rộng cùng với kho TPDN lớn do sự tăng trưởng mạnh mẽ quy mô phát hành từ đầu 2019 đến nay, cùng sự tham gia ngày càng tích cực của các ngân hàng và công ty chứng khoán sẽ khiến thị trường TPDN thứ cấp vẫn sôi động trong những tháng cuối năm 2020./.