TP.HCM mưa là ngập: Chịu thua ông trời

Người dân đang phải gánh chịu quá nhiều các khoản phí, họ không có lý do đóng thêm khi không có dịch vụ nào để hưởng.

LTS: Báo Đất Việt xin đăng tải nguyên văn bài viết bày tỏ quan điểm của TS Phạm Sanh về việc chống ngập của TPHCM.

Chuyện ngập nước tại TPHCM, Hà Nội, Cần Thơ, Nha Trang, Đà Lạt, Buôn Mê Thuột, Trà Vinh, Phú Quốc…, hay khắp mọi thành phố cả nước, xem ra đã bất trị.

Hơn 20 năm nay, nhiều chuyên gia ai cũng nói được nhiều nguyên nhân, TPHCM cũng đã đầu tư cho giảm ngập vài chục nghìn tỷ, nhưng rồi cũng dẫn đến chuyện thiếu tiền (cần đến hàng trăm nghìn tỷ), đổi thừa thói quen ý thức người dân, cả tính nết trời đất, hay hiện đại hơn, do diễn biến khí hậu toàn cầu.

Mà sao hễ mưa là ngập không cần bão lũ, triều cường là ngập không kể tháng nào, dự án chống ngập mới xong đã phải lội, ven biển trên núi đô thị lớn nhỏ đều ngập… Nói theo ngôn ngữ ngành quản trị chất lượng, vấn đề ngập nước đô thị VN thuộc dạng vấn đề lặp đi lặp lại, mang tính hệ thống.

Giải quyết vấn đề này phải theo trình tự khoa học, trước hết phải điều tra khảo sát đánh giá xác định cho đúng các nguyên nhân bản chất, đưa ra các giải pháp khắc phục bền vững hiệu quả, không chữa cháy nóng vội nhưng cũng không mênh mông “bắt mạch cho thuốc”, dễ gây lãng phí lớn và hoài nghi xã hội.

Vấn đề thứ nhất, để giải quyết bài toán ngập nước tại các đô thị Việt Nam, Bộ chuyên ngành nào đang tham mưu về quản lý Nhà nước cho Chính phủ và chống ngập đô thị đang theo quy chuẩn tiêu chuẩn kỹ thuật nào?

Theo nghị định số 62 ngày 25/6/2013 của Chính phủ, Quản lý Nhà nước về phát triển đô thị và hạ tầng kỹ thuật, trong đó có thoát nước đô thị, chính là trách nhiệm Bộ Xây dựng.

Bộ Xây dựng cũng có có nhiệm vụ xây dựng ban hành hệ thống quy chuẩn tiêu chuẩn thoát nước đô thị áp dụng trên cả nước. Quy chuẩn riêng về thoát nước đô thị chưa có nhưng đã có quy chuẩn QCVN 07:2010/BXD về công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị.

Tiêu chuẩn kỹ thuật về thiết kế thoát nước đô thị đã có TCVN 7957:2008, về nghiệm thu cống tròn BTCT thì có TCVN 9113:2012, cống hộp BTCT thì có TCVN 9116:2012.

Thế nhưng trong thời gian dài, chưa thấy Bộ Xây dựng thể hiện rõ nhiệm vụ vai trò của Bộ quản lý Nhà nước chuyên ngành trong chuyện thoát nước giảm ngập đô thị. Nhiều địa phương như TPHCM vấn đề giảm ngập chủ yếu lại giao cho 2 ngành giao thông và nông nghiệp phát triển nông thôn (thủy lợi). Chính phủ cũng chưa có một chương trình giảm ngập đô thị cấp quốc gia như các chương trình phát triển kinh tế xã hội khác hay theo thông lệ thế giới.

Yêu cầu dân đóng phí chống ngập là vô duyên

Chính việc quản lý Nhà nước chuyên ngành nhập nhằng này dẫn đến thiếu một chiến lược và phương pháp luận khoa học trong công tác giảm ngập bền vững cho các đô thị Việt Nam. Tiêu biểu là tiêu chuẩn thiết kế thoát nước đô thị (TCVN 7957:2008) khá mơ hồ quá lạc hậu nhưng không ai quan tâm bổ sung điều chỉnh.

Cụ thể, TCVN 7957 không xác định tính thứ bậc rõ ràng của một hệ thống thoát nước đô thị. Hệ thống thoát nước đô thị trên thế giới đều nối kết 4 hệ thống chính từ nhỏ đến lớn, hệ thống cống khu ở (dân cư, thương mại…) tính với trận mưa chu kỳ từ 2 đến 5 năm, hệ thống cống và hạ tầng giao thông tính với trận mưa từ 10 đến 50 năm, hệ thống kênh mương ao hồ sông rạch khu vực đệm trữ nước… tính với trận mưa từ 50 đến 100 năm, hệ thống sự cố như hầm giếng trạm bơm cho các trận mưa trên 100 năm.

Ngoài ra TCVN 7957 không quy định rõ các công nghệ giải pháp đặc biệt cho các đô thị ảnh hưởng triều, đô thị quy mô cực lớn, khu vực địa hình thấp trũng, đất nền yếu …, ngay giải pháp hồ điều tiết cũng nêu lên quá sơ sài từ công nghệ đến phương pháp tính toán.

Vấn đề thứ hai, có đúng là ngập do mưa vượt chu kỳ thiết kế, triều cường dâng cao bất thường do diễn biến khí hậu toàn cầu… như một số phát biểu của chuyên viên và chuyên gia.

Thiết kế cống thoát nước mưa dựa theo nhiều thông số trong đó có cường độ mưa theo chu kỳ tràn cống (return period) và thời gian tập trung dòng chảy, sử dụng các đường cong IDF, thường theo phương pháp thuần lý (rational method) cho khu vực nhỏ hoặc mô phỏng quá trình mưa thu nước thoát nước cho đô thị lớn.

Các dự án chống ngập TPHCM vừa rồi thường sử dụng công thức cường độ tới hạn (phương pháp thuần lý) nhưng không hiệu chỉnh đường cong IDF, lấy số liệu tính toán mưa đã cũ, thấp khoảng 20% và thiên về bất lợi lớn khi mưa gió ngày càng cực đoan.

Chọn cường độ mưa tính toán chu kỳ 5 năm mà năm nào cũng có vài trận mưa lớn hơn xảy ra, hiểu sai cơ bản về lý thuyết thống kê và bản chất quy luật thủy văn, nhưng lại đổi thừa trời.

Theo_Báo Đất Việt