Tổng thư ký NATO kêu gọi tăng cường sức mạnh liên minh

Phương Hoa10:45 11/11/2023

Phóng viên TTXVN tại châu Âu cho biết, ngày 10/11, Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương ( NATO) Jens Stoltenberg đã kêu gọi tăng cường sức mạnh của liên minh quân sự này trong bối cảnh tất cả các cơ chế kiểm soát vũ khí chính đã không còn tồn tại.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo người đứng đầu NATO, sau quyết định của Nga rút khỏi Hiệp ước kiểm soát các lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu (CFE), nước này đã rút khỏi mọi hiệp ước kiểm soát vũ khí quan trọng.

Trước đó, hồi tháng 2/2023, Nga cũng đã đình chỉ tham gia Hiệp ước hạn chế vũ khí tấn công chiến lược ( New START), văn bản cuối cùng quy định số lượng vũ khí hạt nhân giữa Mỹ và Nga. Ngoài ra, Hiệp ước loại bỏ tên lửa tầm trung và tầm ngắn (INF) cũng đã trở nên “vô hiệu” khi thiếu vắng sự tham gia của Moskva.

Những động thái trên diễn ra trong bối cảnh quan hệ giữa Nga và châu Âu đã trở nên căng thẳng, đặc biệt kể từ khi bùng phát cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine từ cuối tháng 2 năm ngoái.

Những thách thức đối với việc kiểm soát vũ khí chiến lược đa phương

Trong khi vấn đề hạt nhân thường gây bất ổn, sự cạnh tranh và mất lòng tin về địa chính trị càng làm suy yếu thêm sự ổn định chiến lược.

Video đang HOT

Các hành động liên quan đến lực lượng hạt nhân chiến lược và các vụ thử tên lửa đạn đạo liên quan có thể bị các đối thủ hiểu lầm hoặc hiểu sai là mang tính chất leo thang. Ảnh: Mil.ru

Theo nhận định của Timothy Wright, cộng tác viên nghiên cứu về phân tích quốc phòng và quân sự của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) mới đây, thế giới có thể đang tiến tới kỷ nguyên của hoạt động hạt nhân không bị hạn chế. Trong khi vấn đề hạt nhân thường gây bất ổn, sự cạnh tranh và mất lòng tin về địa chính trị càng làm suy yếu thêm sự ổn định chiến lược.

Trong môi trường này, các hành động liên quan đến lực lượng hạt nhân chiến lược và các vụ thử tên lửa đạn đạo liên quan có thể bị các đối thủ hiểu lầm hoặc hiểu sai là mang tính chất leo thang. Do đó, 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (P5) có thể nghiên cứu tạo ra các cơ chế minh bạch mới, đặc biệt là chế độ thông báo đa phương về lĩnh vực này để giảm thiểu rủi ro. Nhưng việc đề xuất đưa Trung Quốc, Pháp và Anh vào vòng đàm phán lại Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược mới (New START) có khả năng gặp nhiều thách thức.

Đầu năm nay, Nga đã đình chỉ thực hiện New START do điều mà họ cho là "sự thù địch cực độ" của Washington liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine. Bộ Ngoại giao Nga vào thời điểm đó cho biết "việc tiến hành kinh doanh như bình thường với Mỹ và phương Tây nói chung là không thể".

Thỏa thuận song phương New START vẫn có hiệu lực theo thời hạn gia hạn 2021-2026 và đặt giới hạn về đầu đạn và bệ phóng đối với kho vũ khí chiến lược của Nga và Mỹ, đồng thời các biện pháp minh bạch và xác minh cung cấp cho mỗi quốc gia những thông tin quan trọng về cơ cấu lực lượng của bên kia. Mỹ cũng đình chỉ thực hiện New START vào tháng 6/2023, nhưng nhấn mạnh rằng họ sẵn sàng đảo ngược điều này nếu Nga quay lại tuân thủ.

Những quy định, ràng buộc về mặt pháp lý đối với quy mô kho vũ khí hạt nhân chiến lược của Nga và Mỹ đã được áp dụng từ năm 1972. Nhưng điều này sẽ không được áp dụng sau năm 2026 nếu New START không được thay thế hoặc gia hạn. Triển vọng về vấn đề đó rất mờ mịt vì Nga đã gắn việc kiểm soát vũ khí với cuộc xung đột ở Ukraine, do đó khó tiến hành các cuộc đàm phán về một thỏa thuận tiếp theo; và ngay cả khi xung đột ở Ukraine kết thúc trước năm 2026, các điều kiện mới có thể gây tranh cãi trong bất kỳ cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí nào giữa Nga và Mỹ.

Những thách thức chính trị và kỹ thuật

Có lẽ bất đồng quan trọng nhất giữa Nga và Mỹ về kiểm soát vũ khí trong tương lai là quan điểm khác nhau của họ về việc bổ sung các nước tham gia. Nga khẳng định Pháp và Anh phải tham gia, vì họ là đồng minh của Mỹ, trong khi Mỹ mong muốn có thêm Trung Quốc vì nước này đang mở rộng kho vũ khí hạt nhân.

Mặc dù Moskva và Washington cuối cùng có thể thống nhất những tham vọng này, nhưng việc đưa thêm các bên vào bàn đàm phán sẽ đặt ra một thách thức chính trị và kỹ thuật đáng kể. Pháp và Anh đã phản đối lời kêu gọi của Nga tham gia một thỏa thuận đa phương có tính ràng buộc về mặt pháp lý vì quy mô kho vũ khí nhỏ hơn của họ. Tương tự, Trung Quốc cũng bác bỏ đề xuất của Mỹ đưa nước này vào một hiệp ước tương lai vì lý do tương tự. Tuy nhiên, không giống như Pháp và Anh, lực lượng hạt nhân của Trung Quốc đang trải qua quá trình mở rộng nhanh chóng về số lượng và chất lượng.

Việc kết hợp nhiều bên ký kết hơn vào một khuôn khổ ràng buộc về mặt pháp lý cũng sẽ đòi hỏi phải thiết kế lại các thỏa thuận song phương hiện có để đảm bảo sự đa dạng hơn về quy mô kho dự trữ hạt nhân. Trong khi Nga và Mỹ có kho vũ khí gần giống nhau thì kho vũ khí của các thành viên P5 khác lại khác nhau đáng kể.

Trong một thỏa thuận mở rộng, các quốc gia sẽ cần đồng ý về một "mức trần chung" cho tất cả các bên ký kết hoặc đàm phán về một tỷ lệ mà họ đều đồng ý. Cách tiếp cận thứ hai sẽ gây khó khăn không mong muốn cho một số quốc gia trong việc muốn phát triển tối đa, trong khi cách tiếp cận thứ nhất sẽ hạn chế các bên ký kết theo đuổi các học thuyết về mức độ răn đe tối thiểu phản ánh môi trường an ninh mà họ cảm nhận được.

Các thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an vẫn bất đồng về kiểm soát vũ khí chiến lược. Ảnh: CNN

Những khó khăn này cho thấy rằng việc kiểm soát vũ khí song phương mang tính ràng buộc về mặt pháp lý có thể đang ở mức thấp nhất, nhường chỗ cho một kỷ nguyên hoạt động hạt nhân không bị hạn chế. Việc thiếu các ràng buộc sẽ trở nên trầm trọng hơn do thiếu minh bạch về cơ cấu và tư thế lực lượng hạt nhân của đối thủ, có khả năng dẫn đến chạy đua vũ trang.

Căng thẳng địa chính trị ở châu Âu và châu Á - Thái Bình Dương có thể sẽ làm tăng rủi ro hơn nữa, vì các nhà hoạch định chính sách dân sự và quân sự có thể bị kích động trong thời kỳ khủng hoảng hoặc bất ổn và trong trường hợp xấu nhất có thể dẫn đến leo thang vô tình.

Trước những thách thức liên quan đến việc hình thành các thỏa thuận đa phương ràng buộc về mặt pháp lý mới, thay vào đó, các quốc gia có vũ khí hạt nhân có thể tìm kiếm các cơ chế ràng buộc về mặt chính trị để giảm thiểu rủi ro, điều này có thể dễ dàng đàm phán hơn.

Triển vọng kiểm soát vũ khí đa phương

Mặc dù Trung Quốc, Pháp và Anh không sẵn lòng chính thức tham gia một thỏa thuận đa phương, nhưng các tuyên bố từ các quốc gia này - cũng như Nga và Mỹ - bày tỏ sự đánh giá cao về sự cần thiết của các biện pháp giảm thiểu rủi ro và coi P5 như một diễn đàn thích hợp để theo đuổi các biện pháp này. Trong bài phát biểu đề cập đến môi trường kiểm soát vũ khí đang ngày càng xấu đi vào tháng 6/2023, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan nói rằng P5 "mang đến cơ hội [để] quản lý rủi ro hạt nhân và áp lực chạy đua vũ trang thông qua sự kết hợp giữa đối thoại, minh bạch và thỏa hiệp".

Nga phản ứng tích cực với bài phát biểu này, cho rằng đây là một "tuyên bố quan trọng và tích cực". Vào tháng 8/2023, Trung Quốc cũng cho biết họ "hỗ trợ P5 tiếp tục đối thoại và hợp tác để thảo luận về các biện pháp giảm thiểu rủi ro chiến lược khả thi". Mặc dù Anh và Pháp chưa phản hồi trực tiếp với nhận xét của ông Sullivan, nhưng London và Paris đều nói rằng sự cạnh tranh tạo ra nhu cầu về các cơ chế tốt hơn để giảm thiểu rủi ro.

Các cuộc đàm phán giữa các thành viên P5 về các biện pháp giảm thiểu rủi ro mang tính ràng buộc về mặt chính trị có thể sẽ gặp khó khăn do mối quan hệ kém giữa các bên vào thời điểm hiện tại. Hơn nữa, một số quốc gia thành viên NATO có thể phản đối việc Pháp, Anh và Mỹ lôi kéo Nga vào việc kiểm soát vũ khí trong khi cuộc xung đột ở Ukraine vẫn tiếp diễn. Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của các biện pháp minh bạch nhằm giảm thiểu rủi ro và nguy cơ tính toán sai lầm khi căng thẳng leo thang. Do đó, khuôn khổ này cũng có thể đóng vai trò là điểm khởi đầu hữu ích cho các biện pháp sâu rộng hơn sau này khi có điều kiện thích hợp.

Mỹ nêu điều kiện tiếp tục cắt giảm vũ khí hạt nhân đến năm 2026 Quan chức giấu tên Mỹ cho biết Washington sẽ đề nghị tuân thủ các giới hạn về vũ khí hạt nhân được đặt ra trong New START cho đến khi hết hạn vào năm 2026, "nếu Nga cũng thực hiện hành động tương tự." Máy bay ném bom chiến lược B-52H (giữa), chiến đấu cơ F-22 và máy bay vận tải C-17 của...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Trung Quốc tung chatbot đấu ChatGPT, cổ phiếu Phố Wall chao đảo bốc hơi 1.000 tỉ14:53

Ông Trump dọa trừng phạt Nga nếu ông Putin từ chối đàm phán chấm dứt chiến sự Ukraine09:59

Tình báo Israel cài thuốc nổ trong máy ly tâm hạt nhân Iran09:17

Trung Quốc, Đức phản ứng sau khi ông Trump ký sắc lệnh rút khỏi WHO01:49

Ông Trump nói muốn gặp ông Putin ngay lập tức08:46

Tàu vận tải Nga cập cảng Syria, chuẩn bị cho cuộc rút quân09:12

Ông Trump và ông Biden đều nhận công về thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza09:00

Căn cứ hải quân ngầm ở độ sâu 500 m của Iran08:37

"Hỏa thần nhiệt áp" Nga ra đòn, nhằm thẳng cứ điểm Ukraine ở Kursk08:59

Tổng thống Trump lên tiếng về 'thảm kịch' hàng không ở thủ đô Washington DC10:41

Phe ông Yoon cáo buộc lãnh đạo cơ quan điều tra 'vi phạm bí mật quân sự'09:51

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Tổng thống Trump có châm ngòi cho cuộc chiến giá dầu mới giữa OPEC và phương Tây?

16:13:27 31/01/2025

Mối quan hệ này có nguồn gốc từ Hiệp ước Quincy được ký kết vào năm 1945 giữa Tổng thống Franklin D. Roosevelt và Quốc vương Abdulaziz bin Abdul Rahman Al Saud.

Tăng trưởng kinh tế Mỹ vững bước sau năm 2024

16:11:53 31/01/2025

Nguyên nhân chính gây giảm tốc tiến trình tăng trưởng của quý cuối năm 2024 là do hàng tồn kho tại các doanh nghiệp giảm, trong bối cảnh nhu cầu nội địa vẫn mạnh mẽ, nhưng nhập khẩu bất ngờ sụt giảm.

Kinh tế Italy tiếp tục đình trệ

16:09:32 31/01/2025

Theo số liệu của ISTAT, GDP trong quý 4 của Italy đã tăng 0,5% so với cùng kỳ năm trước. Trong cả năm 2024, nền kinh tế Italy đã tăng trưởng 0,5% so với năm trước, khi điều chỉnh theo số ngày làm việc.

Kỷ nguyên mới cho năng lượng hạt nhân

15:22:30 31/01/2025

Theo báo cáo mới nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), thế giới đang bước vào kỷ nguyên tăng trưởng mới của năng lượng hạt nhân. Sự hồi sinh này được thúc đẩy bởi nhu cầu năng lượng ngày càng tăng và mục tiêu giảm phát thải carbon ...

EU đầu tư gần 1,25 tỷ euro cho hạ tầng năng lượng

15:13:28 31/01/2025

Đây là động thái mạnh mẽ nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng sạch, củng cố an ninh năng lượng và tăng cường liên kết thị trường năng lượng châu Âu.

UNRWA tiếp tục hoạt động hỗ trợ người Palestine

15:10:20 31/01/2025

Phát biểu trước báo giới, Giám đốc truyền thông UNRWA, bà Juliette Touma cho biết trụ sở của cơ quan này tại Đông Jerusalem vẫn mở cửa và cơ quan này không có kế hoạch ngừng hoạt động.

Tổng thống lâm thời Syria công bố lộ trình chính trị

14:58:12 31/01/2025

Bài phát biểu của ông al-Sharaa đánh dấu sáng kiến chính trị lớn đầu tiên của chính quyền của ông kể từ khi nắm quyền, báo hiệu bước đi hướng tới thể chế hóa quá trình chuyển tiếp sau sự sụp đổ của chính phủ trước đó vào tháng 12 năm ng...

ECB hạ lãi suất giữa bối cảnh kinh tế Eurozone trì trệ

14:51:43 31/01/2025

ECB tái khẳng định cam kết đưa lạm phát về mức 2% bền vững trong trung hạn, đồng thời khẳng định sẽ tiếp tục cách tiếp cận dựa trên dữ liệu và theo từng cuộc họp để quyết định các chính sách tiền tệ trong tương lai.

Uganda ghi nhận ca tử vong do mắc Ebola

14:46:43 31/01/2025

Giới chức Uganda đã xác định được trên 40 người từng tiếp xúc với nam y tá, trong đó có 30 nhân viên y tế tại bệnh viện, 11 thành viên gia đình và 4 nhân viên chăm sóc sức khỏe tại một bệnh viện khác ở Matugga, cách Kampala khoảng 20 km...

Syria và Qatar thảo luận vấn đề tái thiết đất nước

14:44:03 31/01/2025

Hai bên cũng đề cập đến hợp tác trong các lĩnh vực quan trọng gồm cơ sở hạ tầng, đầu tư và dịch vụ ngân hàng, mở đường cho sự phục hồi kinh tế, y tế và giáo dục.

Tổng thống Trump có những đòn bẩy gì với Nga trong đàm phán hòa bình về Ukraine?

10:57:36 31/01/2025

Về mặt ngoại giao, Thomas Graham, thành viên danh dự tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) có trụ sở tại Mỹ, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự thống nhất giữa Ukraine, châu Âu và Mỹ.

Israel hoãn trả tự do cho các tù nhân Palestine

10:56:14 31/01/2025

Hamas đã thả 3 con tin Israel gồm 1 nữ binh sĩ, 1 phụ nữ 29 tuổi và cụ ông 80 tuổi, cùng 5 người Thái Lan từng bị bắt khi đang làm việc tại miền Nam Israel.