Tổng thống Pháp kêu gọi toàn cầu hỗ trợ Lebanon
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron thúc giục quốc tế nhanh chóng hỗ trợ Lebanon sau thảm họa nổ bến cảng ở Beirut.
Tổng thống Macron ngày 9/8 tổ chức một hội nghị trực tuyến cùng Tổng thống Mỹ Donald Trump và các lãnh đạo thế giới khác nhằm kêu gọi viện trợ cho Lebanon. Liên Hợp Quốc ước tính trong ba tháng tới Lebanon cần đến 117 triệu USD nhằm triển khai các nỗ lực ứng phó khẩn cấp.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (áo sơ mi trắng) tới thăm nơi xảy ra vụ nổ tại cảng Beirut, Lebanon, hôm 6/8. Ảnh: Reuters.
“Mục tiêu lúc này là hành động để điều phối các nguồn viện trợ tới tay người dân Lebanon nhanh chóng và hiệu quả nhất có thể”, Tổng thống Macron nói tại hội nghị với sự góp mặt của cả Tổng thống Lebanon Michel Aoun, điều phối viên viện trợ Liên Hợp Quốc Mark Lowcock, cùng đại diện Ngân hàng Thế giới, Hội Chữ thập Đỏ, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Liên đoàn Arab và một số lãnh đạo Trung Đông.
Macron là lãnh đạo thế giới đầu tiên tới thăm Beirut sau vụ nổ hôm 4/8 khiến ít nhất 158 người chết, 6.000 người bị thương và khoảng 300.000 người rơi vào cảnh mất nhà cửa.
Người dân cáo buộc chính quyền đã quản lý yếu kém và lơ là trách nhiệm khi để kho amoni nitrat tồn tại ở cảng Beirut mà không có biện pháp an toàn trong 6 năm qua. Nhiều người đã đổ xuống đường biểu tình và đụng độ với lực lượng quân đội.
Tổng thống Macron nhấn mạnh “giới chức Lebanon phải hành động để đất nước không bị nhấn chìm, đồng thời lập tức đáp ứng những nguyện vọng mà người dân đang bày tỏ, một cách hợp pháp, trên đường phố Beirut”.
“Chúng ta cần hợp tác với nhau để đảm bảo rằng bạo lực và hỗn loạn không bùng phát”, ông nói. “Tương lai Lebanon đang bị đe dọa”.
Tổng thống Pháp lặp lại lời kêu gọi cải cách chính trị và kinh tế, điều mà theo ông sẽ “cho phép cộng đồng quốc tế sát cánh cùng Lebanon một cách hiệu quả trong công cuộc tái thiết đất nước”.
Một “khuôn khổ ứng phó khẩn cấp” do Liên Hợp Quốc lập ra ước tính Lebanon cần 66 triệu USD cho công tác viện trợ nhân đạo tức thời, bao gồm cung cấp dịch vụ y tế cho người bị thương, thiết lập nơi trú ẩn tạm thời cho người mất nhà cửa, phân phối lương thực, thực phẩm và triển khai các chương trình “ngăn chặn Covid-19 lây lan rộng hơn”.
Giai đoạn hai của kế hoạch sẽ cần tới 50,6 triệu USD phục vụ cho việc xây dựng lại cơ sở hạ tầng công cộng, cải tạo nhà cho người dân và ngăn chặn dịch bệnh bùng phát.
Ít nhất 15 cơ sở y tế tại thủ đô Beirut, trong đó có ba bệnh viện lớn, đã bị hư hại sau vụ nổ. Thảm họa còn gây thiệt hại cho 120 ngôi trường, có thể khiến việc học tập của khoảng 55.000 học sinh bị gián đoạn.
Hàng nghìn người đang rơi vào cảnh thiếu thực phẩm. Vụ nổ còn làm nhiều khu dân cư bị mất điện, nước, dẫn tới vệ sinh không được đảm bảo.
Phát biểu tại Beirut sau chuyến thăm hôm 6/8, Tổng thống Macron cho hay Lebanon cần duy trì quản trị rõ ràng, minh bạch nhằm đảm bảo tất cả nguồn viện trợ đều “được chuyển trực tiếp tới người dân, các tổ chức phi chính phủ, những nhóm đang làm việc trên hiện trường cần chúng nhất mà không có bất kỳ sự mờ ám nào”.
Vụ nổ ở Beirut qua 7 góc quay.
Vụ ám sát cựu thủ tướng Lebanon 15 năm trước
15 năm sau khi cựu thủ tướng Lebanon Rafik al-Hariri bị ám sát, tòa án do LHQ hậu thuẫn chuẩn bị đưa ra phán quyết về 4 nghi phạm từ nhóm Hezbollah.
Rafic Hariri giữ chức thủ tướng Lebanon năm 1992 - 1998 và năm 2000 - 2004 sau cuộc nội chiến 1975 - 1990. Ông theo phái Hồi giáo Sunni, là tỷ phú đã lập nghiệp từ ngành xây dựng ở Arab Saudi.
Thủ tướng Lebanon Rafik al-Hariri trong cuộc họp nội các ở Beirut ngày 20/9/2004. Ảnh: Reuters.
Khi trở thành thủ tướng lần đầu tiên năm 1992, ông là trường hợp hiếm hoi khi một lãnh đạo Lebanon không từng tham chiến. Ông đã dẫn đầu nỗ lực để tái xây dựng Beirut, đặc biệt là khu vực trung tâm thành phố.
Hariri có nhiều mối quan hệ quốc tế và là bạn thân của cố tổng thống Pháp Jacques Chirac. Ông có hộ chiếu Arab Saudi và được coi là biểu tượng của ảnh hưởng của Arab Saudi với Lebanon trong những năm sau chiến tranh.
Trong một năm trước vụ ám sát, Hariri dính vào tranh cãi liên quan đến việc kéo dài nhiệm kỳ của Tổng thống thân Syria Emile Lahoud. Dưới áp lực của Syria, hiến pháp Lebanon được sửa đổi để cho phép gia hạn nhiệm kỳ thêm ba năm. Hariri phản đối động thái này nhưng cuối cùng đã ký thông qua sửa đổi.
Hariri ủng hộ nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc vào tháng 9/2004, gây áp lực lên Syria về vai trò của họ ở Lebanon. Họ kêu gọi một cuộc bầu cử tổng thống tự do và công bằng, rút toàn bộ lực lượng nước ngoài và giải tán các nhóm vũ trang trong nước, trong đó có cả nhóm Hezbollah thuộc phái Shiite thân Syria.
Tháng 10/2004, Hariri từ chức thủ tướng nhưng vẫn tiếp tục hoạt động trong chính trường với tư cách nghị sĩ. Ngày 14/2/2005, Hariri lên xe sau khi ghé thăm một quán cà phê gần tòa nhà quốc hội. Một kẻ đánh bom tự sát ngồi trong một chiếc xe tải chứa hai tấn chất nổ quân sự đã chờ sẵn đoàn xe của Hariri. Anh ta kích nổ quả bom khi chiếc xe Hariri đang tự lái đi qua.
Hariri cùng 21 người khác thiệt mạng trong vụ nổ bên ngoài khách sạn St. George. Các nạn nhân bao gồm vệ sĩ, cựu bộ trưởng kinh tế Bassil Fleihan và cả người qua đường không có liên quan.
Vụ ám sát kích động phong trào biểu tình "Cách mạng Cedar", phản đối sự hiện diện của Syria ở Lebanon. Dưới áp lực quốc tế ngày càng tăng, Syria rút quân khỏi Lebanon vào tháng 4/2005. Lebanon được định hình lại.
Con trai của Hariri, Saad, thiết lập Liên minh 14/3 gồm các đảng chống Syria, được hậu thuẫn bởi các quốc gia phương Tây và Arab Saudi. Trong khi đó, các đồng minh Lebanon của Syria, bao gồm Hezbollah, tập hợp thành Liên minh 8/3.
Hai phe này đối chọi nhau trong nhiều năm, phần lớn tập trung vào vấn đề vũ khí của Hezbollah và vụ ám sát Hariri.
Hiện trường vụ đánh bom ám sát cựu thủ tướng Lebanon Rafik al-Hariri ngày 14/2/2005. Ảnh: Reuters.
Một cuộc điều tra quốc tế được tiến hành vào tháng 6/2005, do công tố viên Đức Detlev Mehlis dẫn dắt. Tháng 10/2005, họ đưa ra báo cáo ám chỉ các quan chức Syria và Lebanon cấp cao liên quan đến vụ ám sát. Syria bác bỏ mọi liên quan.
Tháng 8/2005, 4 tướng Lebanon thân Syria bị bắt theo yêu cầu của Mehlis. Họ được thả ra gần 4 năm sau mà không bị buộc tội vì không có đủ bằng chứng để truy tố.
Mehlis được thay thế vào đầu năm 2006. Cuộc điều tra diễn ra chậm chạp. Một số nhân sự chủ chốt đã từ chức. Saad al-Hariri ban đầu cáo buộc Syria đứng sau cái chết của cha mình nhưng ông rút lại cáo buộc vào năm 2010.
Toà án Đặc biệt về Lebanon được thiết lập năm 2007 ở Hà Lan để điều tra và truy tố người đứng sau vụ ám sát Hariri. Năm 2011, tòa án truy tố và phát lệnh bắt 4 thành viên Hezbollah gồm Salim Jamil Ayyash, Mustafa Badreddine, Assad Hassan Sabra và Hussein Hassan Oneissi. Năm 2012, họ truy tố thêm một thành viên của Hezbollah là Hassan Habib Merhi.
Salim Jamil Ayyash, Hassan Habib Merhi, Assad Hassan Sabra và Hussein Hassan Oneissi bị cáo buộc âm mưu thực hiện một cuộc tấn công khủng bố. Ayyash bị buộc tội thực hiện hành động khủng bố, giết người và âm mưu giết người. Hezbollah bác bỏ những cáo buộc này, gọi đây là bịa đặt và không có bằng chứng. Mustafa Badreddine đã bị giết tại Syria vào năm 2016.
Các công tố viên cho biết dữ liệu từ các mạng điện thoại cho thấy các nghi phạm đã gọi cho nhau bằng hàng chục chiếc điện thoại để theo dõi Hariri trong vài tháng trước vụ tấn công và để phối hợp hoạt động vào ngày cựu thủ tướng Lebanon bị ám sát. Những người này đã không xuất hiện trước công chúng trong nhiều năm và bị xử vắng mặt, không rõ họ đang ở đâu.
Tòa dự kiến ra phán quyết liệu 4 người này có tội hay không vào 7/8 nhưng hoãn tới ngày 18/8, với lý do nhằm thể hiện "sự tôn trọng" với những người đã thiệt mạng trong vụ nổ ở cảng Beirut hôm 4/8. Nếu họ bị buộc tội, phiên kết án sẽ được tổ chức sau, những người này có thể đối mặt án tù chung thân.
Saad và những người ủng hộ Hariri cho biết họ không tìm cách trả thù hay đối đầu, nhưng phán quyết của tòa án phải được tôn trọng. "Chúng tôi mong chờ ngày 7/8 là ngày của sự thật và công lý cho Lebanon, và là ngày trừng phạt cho những tên tội phạm", Saad Hariri trước đó nói.
Hội nghị các nhà tài trợ Lebanon diễn ra trực tuyến Các nhà tài trợ quốc tế sẽ tổ chức một hội nghị trực tuyến để hỗ trợ Lebanon sau vụ nổ ở Beirut hôm 4/8 vừa qua gây khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. Hội nghị được tổ chức ngày 9/8 theo sáng kiến của Pháp và Liên Hợp Quốc được nhiều quốc gia ủng hộ và tham gia. Các nhà tại trợ...