Tổng thống Mỹ nhận định về công cuộc tái thiết Gaza

Ngày 13/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố công tác tái thiết Dải Gaza đã bắt đầu, đồng thời cho rằng giai đoạn này “có thể là phần dễ dàng nhất” trong tiến trình bình thường hóa cuộc sống tại vùng lãnh thổ của Palestine.

Những tòa nhà bị phá hủy do xung đột tại thành phố Khan Younis, Dải Gaza. Ảnh: THX/TTXVN

Phát biểu sau lễ ký thỏa thuận hòa bình Gaza với các nhà trung gian hòa giải Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ và Ai Cập tại thành phố Sharm el-Sheikh (Ai Cập), Tổng thống Trump nêu rõ: “Giờ đây, công cuộc tái thiết (Gaza) đã bắt đầu. Việc tái thiết có thể sẽ là phần dễ dàng nhất. Tôi cho rằng chúng ta đã hoàn thành phần khó khăn nhất, vì những phần còn lại sẽ tự khớp lại với nhau”.

Tổng thống Mỹ cũng cho biết sau khi các cuộc giao tranh tại Gaza chấm dứt, viện trợ nhân đạo đã bắt đầu được chuyển vào khu vực này, bao gồm “hàng trăm xe tải chở lương thực, thiết bị y tế và các nhu yếu phẩm khác”. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta đã đạt được điều mà mọi người từng cho là không thể. Cuối cùng, chúng ta có hòa bình ở Trung Đông”.

Lễ ký thỏa thuận hòa bình Gaza, được gọi là Tuyên bố Sharm El-Sheikh, diễn ra sau khi Israel và Hamas nhất trí về thỏa thuận ngừng bắn giai đoạn một trong các cuộc đàm phán trước đó tại Sharm El-Sheikh. Đây được coi là khung chính trị – an ninh toàn diện để chính thức hóa thỏa thuận ngừng bắn tạm thời đạt được giữa Israel và Hamas. Văn kiện này đặt ra lộ trình thực hiện các giai đoạn tiếp theo của kế hoạch hòa bình 20 điểm do Mỹ bảo trợ.

Tuyên bố Sharm El-Sheikh nhắc lại và mở rộng các nội dung của thỏa thuận ngừng bắn giai đoạn một, bao gồm ngừng bắn ngay lập tức, rút các lực lượng Israel khỏi các vùng bị chiếm đóng ở Gaza, trao đổi con tin và mở hành lang viện trợ nhân đạo cho Gaza. Thỏa thuận ngừng bắn giai đoạn đầu nhấn mạnh việc cho phép dòng viện trợ nhân đạo không bị gián đoạn vào Gaza, với việc mở lại tất cả các cửa khẩu, nới lỏng kiểm soát biên giới để hỗ trợ hoạt động tiếp tế lương thực, thuốc men, vật liệu tái thiết…

Điểm then chốt được nhấn mạnh trong văn kiện này là: chuyển từ ngừng bắn tạm thời sang ngừng bắn lâu dài với mục tiêu chấm dứt hoàn toàn cuộc chiến và thúc đẩy tiến trình hòa bình giưa hia bên có sự giám sát quốc tế. Tuyên bố Sharm El-Sheikh cũng nêu rõ việc rút toàn bộ lực lượng Israel và thành lập chính quyền tạm thời tại Gaza được thực hiện trong giai đoạn hai.

Theo phóng viên TTXVN tại Ottawa, Thủ tướng Canada Mark Carney – người cũng tham dự lễ ký kết tại hội nghị trên – tuyên bố Ottawa “ủng hộ mạnh mẽ kế hoạch hòa bình Gaza” và coi đây là “sự khởi đầu của một chương mới quan trọng cho Trung Đông”, đồng thời nhấn mạnh cần tập trung vào các bước hợp tác nhân đạo, an ninh và tái thiết. Ông Carney đánh giá cao Tổng thống Trump vì vai trò trung gian của Mỹ trong việc thúc đẩy kế hoạch hòa bình, gọi việc thả con tin là “bước ngoặt hướng tới hòa bình lâu dài”.

Trong khi đó, tại Anh, chính phủ nước này tổ chức hội nghị cấp cao kéo dài 3 ngày về tái thiết Gaza tại Wilton Park (West Sussex), với sự tham dự của hàng chục quan chức Trung Đông, châu Âu và đại diện các thể chế tài chính quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB) cùng Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu. Mục tiêu của hội nghị là “khởi động công tác quy hoạch và điều phối cho giai đoạn hậu chiến tại Gaza”, với trọng tâm là khôi phục hạ tầng dân sinh, giáo dục và y tế.

Theo thông báo từ Văn phòng Thủ tướng Anh, hội nghị tập trung vào việc “lập kế hoạch và điều phối cho giai đoạn hậu chiến tại Gaza”, hướng tới một quá trình “do người Palestine dẫn dắt”. London khẳng định “nhiệm vụ này sẽ kéo dài nhiều năm và tiêu tốn hàng tỷ USD”, do đó cần thu hút đầu tư tư nhân bên cạnh các nguồn tài trợ truyền thống, vì “Palestine có tiềm năng kinh tế to lớn nếu được tái thiết đúng hướng”.

Theo WB và Chính phủ Ai Cập, tổng nhu cầu cho kế hoạch tái thiết Gaza có thể lên tới 53 tỷ USD. Giai đoạn kế tiếp của thỏa thuận sẽ tập trung vào việc giải giáp Phong trào Hồi giáo Hamas, thành lập chính quyền dân sự hậu chiến và xây dựng lực lượng an ninh Palestine mới với sự hỗ trợ của các đối tác khu vực.

Để hỗ trợ mở rộng ngay lập tức các hoạt động nhân đạo, Phó Tổng Thư ký LHQ phụ trách các vấn đề nhân đạo kiêm Điều phối viên cứu trợ khẩn cấp Tom Fletcher đã phê duyệt thêm 11 triệu USD viện trợ cho Dải Gaza.

Theo Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo của LHQ (OCHA), số tiền này được bổ sung vào 9 triệu USD được giải ngân tuần trước từ Quỹ Ứng phó khẩn cấp trung ương (CERF). Tuy nhiên, ông Fletcher cảnh báo rằng nếu không có thêm đóng góp cho quỹ CERF, nguồn viện trợ thiết yếu sẽ sớm bị gián đoạn.

OCHA cho biết trong kế hoạch nhân đạo 60 ngày đầu tiên của lệnh ngừng bắn, LHQ và các đối tác sẽ cung cấp thực phẩm, nước sạch, dịch vụ y tế, nơi ở, vật dụng vệ sinh và hỗ trợ bảo vệ cho người dân trên toàn dải Gaza.

Cơ chế UN 2720 cho Gaza cũng thông báo Israel đã phê duyệt thêm hàng viện trợ, nâng tổng lượng hàng được phép vận chuyển lên 190.000 tấn. Hàng hóa hiện đang được tập kết tại Jordan, Ai Cập, Israel, Cyprus và Bờ Tây, sẵn sàng chuyển tới Gaza.

Đáng chú ý, lần đầu tiên kể từ tháng 3 vừa qua, khí đốt nấu ăn đã được đưa vào Gaza, cùng với lều bạt, thịt đông lạnh, trái cây tươi, bột mì và thuốc men. Các đội cứu trợ cũng đã có thể tiếp cận nhiều khu vực trước đây bị cô lập trong nhiều tháng do giao tranh.

Theo OCHA, chỉ trong ba ngày từ 10 – 12/10, khoảng 310.000 người đã di chuyển từ miền Nam lên miền Bắc Gaza, trong khi 23.000 người di chuyển theo các hướng khác nhau.