Tổng khởi nghĩa qua ký ức cựu thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu
“68 năm đã trôi qua nhưng không khí sôi nổi, hào hùng của ngày “bạo lực chính trị” – Cách mạng Tháng 8/1945 vẫn in đậm trong tôi. Hàng vạn người dân Thủ đô xuống đường chiếm tất cả các cơ quan đầu não của chính phủ bù nhìn chỉ trong vòng một ngày”.
Đó là những dòng ký ức không thể nào quên của ông Lê Đức Vân (85 t.uổi) trong cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng 8/1945, diễn ra trên mọi ngả đường ở Hà Nội. Ông Lê Đức Vân (tên thật là Nguyễn Hữu Phúc) là cựu thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu (thành lập cuối năm 1944). Ngày đó, dù còn rất trẻ nhưng ông Vân (đại diện cho thanh niên cứu quốc) đã là một trong 9 người dự cuộc họp kéo dài suốt đêm ngày 17 đến rạng sáng 18/8/1945, do Thành ủy Hà Nội và Ủy ban Quân sự Cách mạng Hà Nội tổ chức đi đến quyết định khởi nghĩa.
Ông Lê Đức Vân – cựu thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu
Dù t.uổi cao, sức yếu nhưng khi nhắc lại những câu chuyện của ngày tháng lịch sử hào hùng ấy, ông Vân nhớ rõ từng chi tiết nhỏ. “Những ngày này anh em cựu thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu thường ngồi lại với nhau ôn lại câu chuyện cũ hay khi kể lại cho con cháu nghe diễn biến khởi nghĩa ở Hà Nội tôi thấy rạo rực lắm. Tất cả không khí sôi nổi của cuộc cách mạng trong ký ức cứ ùa về…”, ông Vân nói.
Ông Vân là cựu học sinh trường Bưởi, sớm tham gia các phong trào cách mạng. Khi trường Bưởi phải sơ tán, ông Vân cùng nhiều học sinh khác ở lại Hà Nội chiến đấu. Nhiệm vụ những ngày đầu tham gia cách mạng của ông Vân là làm tin, in ấn và phát hành một tờ báo. Tháng 6/1945, ông Vân được giao phụ trách toàn bộ Thành đoàn Hà Nội.
“Để mở rộng phong trào Việt Minh ở Hà Nội chúng tôi thường xuyên đối mặt với nguy hiểm nên phải tổ chức những cuộc diễn thuyết chớp nhoáng ở những nơi đông người như chợ, xí nghiệp…”, ông Vân nhớ lại.
Theo ông Vân ngày 17/8/1945 có ý nghĩa quyết định Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng 8 tại Hà Nội. Hôm đó, Tổng hội Công chức của chính quyền bù nhìn Trần Trọng Kim tổ chức cuộc mít tinh lớn tại quảng trường Nhà hát Lớn. Hàng vạn người dân kéo đến xem cuộc mít tính.
Trong khi đó, ngay từ đầu ta có chủ trương phá cuộc mít tinh đó nên đã huy động tất cả hội viên trong Mặt trận Cứu quốc đi dự. Khi đi thành viên nào cũng phải mang theo cờ đỏ sao vàng đứng xen lẫn với nhân dân.
“Ban tổ chức của Tổng hội Công chức mới tuyên bố khai mạc, anh Lê Phan nhảy lên khán đài cướp micro đưa cho chị Từ Như Trang báo tin Nhật đã đầu hàng Đồng Minh và hô hào nhân dân đi theo Việt Minh đứng lên khởi nghĩa. Cùng lúc đó 500 anh em ở dưới phất lá cờ đỏ sao vàng lên, đồng thời một lá cờ rất to buông từ tầng 2 Nhà hát Lớn xuống…”, cựu thanh niên cứu quốc nhớ như in từng chi tiết.
Ở quảng trường Nhà hát Lớn lúc đó mọi người dân đều đồng loạt hô: ủng hộ Việt Minh, đảo đảo chính phủ bù nhìn, Việt Nam độc lập! Trước một lực lượng ủng hộ cách mạng như vậy, ban tổ chức của Tổng hội hoàn toàn “c.hết lặng”.
Sau đó, một thành viên của Đội danh dự Trường Giang lấy ở trong người ra một lá cờ rất to, phất lên cao và hô “đồng bào theo chúng tôi, đồng bào theo chúng tôi” và dẫn dòng người nhằm hướng Tràng T.iền tiến lên. Đoàn diễu hành tiếp tục đi qua các phố Hàng Đào, Hàng Ngang, Phan Đình Phùng… Đi qua Chủ tịch Phủ, chỉ cách Tư lệnh quân Nhật đóng khoảng 200 mét, nhưng quân địch không có phản ứng gì.
Sau đó, đoàn người tiếp tục đi đến Cửa Nam rồi dừng lại khi nghe vài tiếng s.úng b.ắn chỉ thiên. Từ đây, đoàn người chia làm 6 – 8 nhóm nhỏ diễu hành về các tuyến phố vừa đi vừa hô vang khẩu hiệu: ủng hộ Việt Minh, đảo đảo chính phủ bù nhìn, Việt Nam độc lập! Cứ thế, cuộc tuần hành kéo dài đến khoảng 20h mới tan.
Video đang HOT
“Trừ t.rẻ e.m, người già còn tất cả người dân Hà Nội đều tham gia cuộc diễu hành. Đoàn người đi đến đâu, nhân dân phố đó tiếp tục ra nhập vào. Điều đặc biệt kể cả lính bảo an và cảnh sát của chính phủ bù nhìn cũng buông s.úng đi theo. Trước cuộc biểu tình như vũ bão, tôi không còn nghĩ mình là người phụ trách gì nữa chỉ biết hò hét theo dòng người”, ông Vân cho hay.
Trước tình hình như vậy, Thành ủy và Ủy ban Quân sự Cách mạng Hà Nội tiến hành họp gấp. Thành phần họp lúc đó gồm 9 người trong đó có ông Vân là đại diện cho thanh niên cứu quốc. Cuộc họp kéo dài từ 21h ngày 17 đến rạng sáng ngày 18/8 đã quyết định khởi nghĩa ngay ngày 19/8. Cuộc họp cũng phân công ông Vân đảm trách tổ chức khởi nghĩa ở ngoại thành Hà Nội.
Sau một ngày chuẩn bị, sáng sớm 19/8, lực lượng cách mạng ở ngoại thành tổ chức cuộc mít tinh và tiến lên chiếm Đại lý Hỏa Long (chính quyền quản tất cả các xã ngoại thành Hà Nội). Sau đó, đoàn người tiến về Nhà hát Lớn tham dự cuộc mít tinh lớn chưa từng có, nghe đại diện Việt Minh tuyên bố: Tổng khởi nghĩa!
Đoàn người nhanh chóng chia thành hai mũi đi chiếm Trại Bảo an binh và phủ Khâm Sai. Tại phủ Khâm Sai – cơ quan đầu não của chính phủ bù nhìn, lính bảo an nhanh chóng hạ vũ khi mà không có bất kỳ kháng cự nào. Còn tại Trại Bảo an binh, dù không chống đối nhưng lính bảo an cũng không chịu ra mở cửa. Hơn nữa, bên ngoài 4 xe tăng của Nhật canh ở 4 góc luôn chĩa s.úng vào ta. Trong tình thế nguy cấp ta phải cử người đi gặp tư lệnh quân Nhật ở Hà Nội để thương lượng. Sau đó, Nhật rút xe tăng ta chiếm Trại Bảo an binh, phá kho s.úng phát cho tự vệ.
“Đến khoảng 18h, toàn bộ cơ quan đầu não của chính phủ bù nhìn ở Hà Nội bị ta chiếm giữ. Cuộc cách mạng thắng lợi, chúng ta không phải đổ m.áu nhưng có được điều đó chúng ta đã phải trải qua một quá trình chuẩn bị từ nhiều năm trước”, ông Vân cho biết.
Quang Phong
Theo Dantri
Thư Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Tổng thống Truman
Trong hai năm 1945 - 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có 8 thư và điện gửi Tổng thống Hoa Kỳ Harry Truman.
LTS: Trong bài viết nhìn lại chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, VietNamNet đã nhấn mạnh đến bức thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Tổng thống Harry Truman ngày 16/2/1946, được Chủ tịch nước giới thiệu với Tổng thống đương nhiệm Barack Obama.
Chúng tôi trân trọng giới thiệu với bạn đọc bài viết của TS Ngô Vương Anh, một nhà nghiên cứu lâu năm về Chủ tịch Hồ Chí Minh bàn về những giá trị, những bài học lịch sử nhìn từ bức thư nêu trên:
Có lợi cho toàn thế giới
Trong bức thư gửi Tổng thống Hoa Kỳ Harry Truman ngày 16/2/1946 (Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4, tr 91- 91), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ chính nghĩa của cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam giành độc lập dân tộc, đứng về phía đồng minh chống phát xít; sự phi nghĩa của cuộc xâm lược mà thực dân Pháp đang đẩy mạnh ở Đông Dương trái ngược những lập trường Mỹ đã nêu trong các hội nghị quốc tế.
Trang 1 bức thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Tổng thống Truman ngày 16/2/1946, trong đó bày tỏ Việt Nam mong muốn được "hoàn toàn độc lập" và ý nguyện thiết lập "hợp tác đầy đủ" với Hoa Kỳ. Ảnh: Tư liệu của Cục Lưu trữ quốc gia Hoa Kỳ
Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: "An ninh và tự do chỉ có thể được bảo đảm bằng sự độc lập của chúng ta đối với bất kỳ một cường quốc thực dân nào, và bằng sự hợp tác tự nguyện của chúng ta với tất cả các cường quốc khác. Chính là với niềm tin vững chắc này mà chúng tôi yêu cầu Hợp chủng quốc với tư cách là những người bảo vệ và những người bênh vực Công lý thế giới, thực hiện một bước quyết định trong sự ủng hộ nền độc lập của chúng tôi.
Điều mà chúng tôi đề nghị đã được trao cho Philippines một cách quý báu. Cũng như Philippines, mục tiêu của chúng tôi là độc lập hoàn toàn và hợp tác toàn diện với Mỹ. Chúng tôi sẽ làm hết sức mình để làm cho nền độc lập và sự hợp tác này trở nên có lợi cho toàn thế giới".
Nhìn xa hơn về quá khứ, người ta thấy rằng những bức điện, thư của Hồ Chí Minh, với tư cách Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hòa kiêm Bộ trưởng Ngoại giao, gửi Tổng thống và Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ đã có " t.iền đề" từ những mối quan hệ của Hồ Chí Minh (và Việt Minh) với lực lượng Mỹ chống Nhật ở Hoa Nam trước đó.
Sau khi Nhật tấn công Trân Châu cảng (7/12/1941) mở đầu cuộc chiến tranh Thái Bình Dương, Mỹ đặt Đông Dương trong khu vực tác chiến của Quân đoàn không quân số 14 của Mỹ, trực tiếp thực hiện nhiệm vụ chiến đấu ở vùng Hoa Nam và bắc Đông Dương.
Những tiếp xúc của Hồ Chí Minh với lực lượng Mỹ được thiết lập từ tháng 3/1945, sau sự kiện trung úy R. Shaw được Việt Minh cứu thoát ở vùng núi Cao Bằng ngày 2/11/1944 và đưa trở lại Côn Minh. Ngày 29/3/1945 ở Côn Minh, Hồ Chí Minh gặp tướng C. Chenault tư lệnh không đoàn 14 và hai người đã có những mối thiện cảm.
Trang 2 và 3 của bức thư.
Hồ Chí Minh cũng đã làm cho người Mỹ hiểu hơn về Việt Minh và cuộc chiến đấu của giành độc lập của người Việt Nam. Sau đó, người Mỹ bắt đầu coi Việt Minh như một lực lượng đồng minh chống Nhật tích cực và có thể phối hợp các nỗ lực.
Cho đến đầu tháng 5/1945, hai sĩ quan OSS (Cơ quan tình báo chiến lược Mỹ, t.iền thân của CIA) đã có thể đều đặn gửi báo cáo về từ Tân Trào. Ngày 17/7/1945, đội tình báo Mỹ mang biệt danh Con nai gồm 5 người do thiếu tá A. Thomas chỉ huy đã nhảy dù xuống Tân Trào.
Họ huấn luyện các kỹ năng quân sự cho 40 người được chọn từ số 110 quân du kích của Đàm Quang Trung. Đầu tháng 8/1945, trung đội Bộ đội Việt - Mỹ (tên đặt chính thức của Hồ Chí Minh) đã được thành lập và ngày 20/8/1945 trung đội này đã tham gia chiến đấu với quân Nhật ở Thái Nguyên dưới sự chỉ huy của Võ Nguyên Giáp.
Việc hỗ trợ trang bị và huấn luyện chiến đấu cho một lực lượng nhỏ người địa phương trong vùng núi rừng Việt Bắc không giữ vai trò đáng kể về mặt quân sự trong việc kết thúc chiến tranh với Nhật ở Đông Dương. Người Mỹ biết rõ điều đó. Hồ Chi Minh cũng biết rõ điều đó.
Điều quan trọng hơn của những mối quan hệ với lực lượng Mỹ mà Hồ Chí Minh chủ trương thiết lập chính là tăng thêm lực lượng ngoại giao, uy thế chính trị của Việt Minh để giành độc lập cho dân tộc và tạo ra những t.iền đề cho việc xác lập vị thế của nước Việt Nam độc lập trên trường quốc tế sau này.
Con đường hòa bình
Ngay sau khi giành lại được độc lập, bên cạnh việc củng cố, xây dựng chính quyền non trẻ của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có những hoạt động tích cực mở rộng quan hệ quốc tế.
Với Chính phủ Mỹ, trong hai năm 1945 - 1946, Hồ Chí Minh đã có 8 thư và điện gửi Tổng thống Harry Truman, 3 thư và điện gửi Bộ trưởng Ngoại giao James Byrnes.
Trong thư gửi ông James Byrnes ngày 1/11/1945, Hồ Chí Minh đề nghị gửi 50 thanh niên Việt Nam sang Mỹ để "xúc tiến việc tiếp tục nghiên cứu về kỹ thuật, nông nghiệp cũng như các lĩnh vực chuyên môn khác", và theo Người, giới trí thức Việt Nam "tha thiết mong muốn tạo được mối quan hệ với nhân dân Mỹ là những người mà lập trường cao quý đối với những ý tưởng cao thượng về công lý và nhân bản quốc tế, và những thành tựu kỹ thuật hiện đại của họ đã có sức hấp dẫn mạnh mẽ đối với giới trí thức Việt Nam".
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn kiên trì tìm cách hoà bình, tìm con đường hoà bình để đem lại hoà bình cho nhân dân, cho đất nước Việt Nam với đầy đủ nội dung về quyền dân tộc.
Với con đường hòa bình, Hồ Chí Minh hướng đến điều hòa sự đa dạng về xu hướng chính trị, chế độ xã hội giữa các nước để các dân tộc gần gũi nhau, hiểu biết nhau, để mở rộng sự hợp tác hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân các nước trên thế giới, đặc biệt là với các nước láng giềng và khu vực, hướng tới hòa bình và thịnh vượng.
Năm 1955, Người phát biểu: "Nhân dân Việt Nam tin chắc rằng mọi sự phân tranh trên thế giới đều có thể giải quyết bằng cách hoà bình, tin chắc rằng các nước dù chế độ xã hội khác nhau và hình thái ý thức khác nhau cũng đều có thể chung sống hoà bình được".
Điều được Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh với Tổng thống Harry S. Truman cho đến nay không hề cũ.
Những dòng cuối cùng trong Thông điệp của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đăng trên tờ Washington Post ngày 27/7/2013 đã kế thừa rõ nét tinh thần đó: "Mặc dù ở hai bờ xa cách của Thái Bình Dương bao la, nhân dân Việt Nam và nhân dân Hoa Kỳ cùng chia sẻ một niềm tin mãnh liệt vào tương lai tươi sáng của một châu Á - Thái Bình Dương, hòa bình, hợp tác, thịnh vượng. Hôm nay, khi tôi tới thăm đất nước và nhân dân Hoa Kỳ, chúng ta cùng chia sẻ niềm vui vì ý nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh gần 70 năm trước về mối quan hệ "hợp tác đầy đủ" giữa hai dân tộc đã thành hiện thực".
Theo TS Ngô Vương Anh
Vietnamnet
Chủ tịch nước gặp mặt chiến sĩ Việt Minh thành Hoàng Diệu Hướng tới kỷ niệm 68 năm Cách mạng Tháng Tám, ngày 16-7, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã gặp gỡ thân mật đại biểu đại diện chiến sĩ Việt Minh thành Hoàng Diệu - những nhân chứng lịch sử đã góp phần to lớn vào thành công của Tổng khởi nghĩa tại Thủ đô Hà Nội. Gần 70...