Tổng kết hội nghị ASEAN 26: Rất nhiều kết quả tích cực

Hiện ASEAN đã hoàn thành hơn 93% các hoạt động trong Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN 2015.

Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 26, đã diễn ra trong 2 ngày 26 và 27/4 tại Kuala Lumpur (Malaysia). Đây là Hội nghị cấp cao đầu tiên trong năm Chủ tịch ASEAN 2015 của Malaysia với chủ đề “Người dân của chúng ta, Cộng đồng của chúng ta, Tầm nhìn của chúng ta”.

Cộng đồng ASEAN 2015 (ảnh: Rappler)

Hội nghị đã bàn thảo 8 nội dung, trong đó có một số điểm nhấn quan trọng như ASEAN tiếp tục đẩy mạnh các nỗ lực cấp khu vực và quốc gia nhằm đảm bảo hình thành Cộng đồng ASEAN (AEC) đúng thời hạn vào cuối năm 2015, tích cực chuẩn bị cho giai đoạn phát triển sau 2015.

Từ những nội dung chủ yếu…

Malaysia đã xác định chủ đề của năm Chủ tịch ASEAN 2015, với 8 nội dung ưu tiên: (1) Chuẩn bị cho Cộng đồng AEC hình thành vào ngày 31/12; (2) Hoàn tất soạn thảo Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2015; (3) Tăng cường thể chế ASEAN; (4) Đưa người dân ASEAN xích lại gần nhau hơn; (5) Tăng cường hợp tác giữa các doanh nghiệp vừa và nhỏ; (6) Mở rộng thương mại và đầu tư nội khối; (7) Thúc đẩy hòa bình và an ninh khu vực; (8) Tăng cường vai trò toàn cầu của ASEAN.

Hiện ASEAN đã hoàn thành hơn 93% các hoạt động trong Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN 2015; triển khai 285 dự án trong Kế hoạch tổng thể về kết nối, tập trung chủ yếu vào các dự án phát triển nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng; đã có 6/10 thành viên có tỷ lệ công việc hoàn thành ở mức cao, 4/10 thành viên còn lại một số vấn đề cần được đẩy mạnh.

ASEAN đang nỗ lực thúc đẩy triển khai các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy tổ chức ASEAN nhằm đáp ứng các yêu cầu cao hơn khi ASEAN đi vào Cộng đồng AEC, cũng như giai đoạn phát triển cao hơn sau đó.

Vấn đề tiếp tục được nhấn mạnh và ưu tiên là, đẩy mạnh kết nối khu vực và thu hẹp khoảng cách phát triển thông qua hai khuôn khổ chính là Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN (MPAC) và Sáng kiến liên kết ASEAN (IAI).

Về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015, các nhà lãnh đạo cho rằng cần xác định rõ mục tiêu và định hướng phát triển của Hiệp hội 10 năm tới, kế thừa và phát huy các thành quả mà ASEAN đã đạt được, thúc đẩy liên kết ASEAN sâu rộng hơn, có tính khả thi và hướng tới người dân, vì lợi ích thiết thực của người dân khu vực.

Hoạt động bên thềm của Hội nghị Cấp cao gồm có: Lãnh đạo cấp cao gặp Đại diện Đại hội đồng Liên minh Nghị viện ASEAN (AIPA), Hội đồng Tư vấn Kinh doanh ASEAN (ABAC), Đại diện các tổ chức nhân dân, xã hội (CSOs) và Đại diện Thanh niên ASEAN.

Về văn kiện của Hội nghị, ngoài Tuyên bố của Chủ tịch, các nhà lãnh đạo ASEAN đã thông qua 3 Tuyên bố chung quan trọng (1) ASEAN lấy người dân làm trung tâm; (2) Tuyên bố Langkawi về Phong trào ôn hòa toàn cầu (3) Tuyên bố Kuala Lumpur về thể chế hóa năng lực tự cường của ASEAN, các cộng đồng và người dân đối với thảm họa và biến đổi khí hậu.

Đến vấn đề Biển Đông…

ASEAN tiếp tục duy trì lập trường chung về vấn đề Biển Đông, đề cao sự cần thiết duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không, việc giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982). Thực hiện kiềm chế, không gây phức tạp tình hình, thực hiện nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố về cách ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC), nhất là Điều 5 và sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử Biển Đông (COC).

Trước thềm thượng đỉnh ASEAN, Philippines đã vận động dư luận và tuyên bố: “Chúng tôi luôn mong mỏi rằng cũng giống như G7, các nước sẽ đưa ra một tuyên cáo mạnh mẽ về vấn đề này; đây không phải là một vấn đề song phương, mà là một vấn đề của khu vực”.

Trong bối cảnh đó, nước chủ nhà Malaysia vẫn ứng xử rất thận trọng. Thông tấn xã Bernama của Malaysia liên tiếp phát đi các phát biểu dọn đường của Bộ trưởng Ngoại giao Anifah Aman.

Bộ trưởng Anifah Aman mới đề cập “vấn đề của mọi vấn đề”: “Malaysia hy vọng rằng Trung Quốc sẽ cộng tác với các nước thành viên ASEAN trong việc đẩy nhanh việc thương thảo về Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC)”. Trên tờ The Star, ông cho biết thêm “Malaysia dự định dựa vào tư thế chủ tịch ASEAN năm nay để thúc đẩy tiến bộ cho COC”.

Còn Chủ tịch Quốc hội Campuchia Heng Samrin đã nêu ra quan điểm về vấn đề Biển Đông, trong đó nhấn mạnh tranh chấp Biển Đông không phải là cuộc xung đột của ASEAN, mà là xung đột giữa các quốc gia liên quan trong ASEAN.

Tình hình Biển Đông trong thời gian vừa qua vẫn căng thẳng, chủ yếu do Trung Quốc tự ý bồi đắp bãi Chữ Thập, nói là để “đáp ứng các nhu cầu phòng thủ quân sự của Trung Quốc” dẫn đến những phản ứng mạnh mẽ của G7 và các nước có tranh chấp trong ASEAN.

Trong quá trình trao đổi, các nhà lãnh đạo ASEAN đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về các diễn biến phức tạp hiện nay ở biển Đông, nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không cũng như các nguyên tắc mà ASEAN đã thống nhất về Biển Đông.

Và quan hệ đối ngoại…

Hội nghị khẳng định ASEAN cần tiếp tục làm sâu sắc thêm quan hệ với các nước đối tác, đối thoại, chủ động đẩy mạnh quan hệ trên cơ sở phát huy và tận dụng tối đa thế mạnh của từng đối tác.

Hội nghị nhấn mạnh: (1) Cần tiếp tục nỗ lực tăng cường đoàn kết, thống nhất với vai trò là trung tâm của ASEAN; (2) Phát huy và nâng cao hiệu quả của các cơ chế hiện hành với ASEAN giữ vai trò chủ đạo; (3) Chủ động đóng góp tích cực cho hòa bình, an ninh, ổn định, phát triển của khu vực, ứng phó hiệu quả với các thách thức trong khu vực về an ninh truyền thống và phi truyền thống.

Trong khuôn khổ ASEAN 1, ASEAN 3, ARF, ADMM , EAS… bên cạnh các đối tác chiến lược đã có, ASEAN đã nhất trí nâng quan hệ ASEAN-Australia lên quan hệ đối tác chiến lược; hướng tới quan hệ đối tác chiến lược với EU; đang xem xét đề xuất của Mỹ và New Zealand nâng cấp quan hệ lên tầm đối tác chiến lược.

Ngoài ra, tại Hội nghị, nước chủ nhà Malaysia đã đề xuất áp dụng “Múi giờ chung ASEAN (ACT)” là GMT 8. Có một số thành viên không tán thành (Thái Lan, Campuchia) và cho rằng múi giờ GMT 7 là phù hợp hơn vì múi giờ đó bao trùm đại bộ phận dân số trong khu vực. Tới cuối ngày 27/4, vấn đề này vẫn chưa đạt được sự đồng thuận. Vì thế, ông Najib khẳng định vấn đề ACT sẽ được tiếp tục thảo luận tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 27.

Việt Nam phát huy vai trò chủ động, tích cực, có trách nhiệm nên đã có sự đóng góp cụ thể góp phần thúc đẩy ASEAN liên kết chặt chẽ, hoạt động có hiệu quả hơn, củng cố, tăng cường đoàn kết, thống nhất và vai trò quan trọng của ASEAN, nhất là trong việc bảo đảm hòa bình, an ninh, hợp tác, phát triển ở khu vực.

Tại cuộc họp báo chiều 27/4 ở thủ đô Kuala Lumpur, Thủ tướng Malaysia ông Najib Razak đánh giá kết quả phiên họp toàn thể của Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 26 diễn ra tại thủ đô Kuala Lumpur là rất tích cực./.

Theo VOV