Tổng hợp thông tin về việc thu phí nhạc số tại VN từ ngày 01/11

Đã rất lâu rồi, nền âm nhạc Việt Nam mới lại trở nên sôi động như thế. Từ đầu những năm 2000, khi trào lưu nhạc số nở rộ trên thế giới và lan rộng đến nước ta, hàng loạt các website chia sẻ được mở ra, tạo cánh cửa đưa thính giả trong nước dễ dàng tìm đến với nguồn tài nguyên âm nhạc dồi dào thỏa mãn hầu như mọi thị hiếu. Qua thời gian, nhạc số không ngừng phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng.

Từ định dạng Mp3 64kbps phổ biến ban đầu, người nghe nhạc dần dần quen thuộc với các chuẩn nhạc chất lượng cao cho đến rất cao. Tuy nhiên, một điều không thay đổi suốt bao năm qua là hầu như người Việt chỉ nghe nhạc không bản quyền. Tình trạng đó sẽ còn kéo dài nếu như không có sự vào cuộc của đồng thời nhiều bên liên quan trong vấn đề bản quyền nhạc số với cột mốc thu phí từ ngày 1/11.2012 được đưa ra.

Phản ứng từ phía nghệ sĩ

Trả lời phỏng vấn, nhạc sĩ Phó Đức Phương, giám đốc Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam ( VCPMC) cho biết : “Chúng tôi vô cùng sốt ruột từ nhiều năm nay, rất mong và ngày đêm nghĩ xem làm thế nào luật pháp Việt Nam về những vấn đề quyền tác giả nhanh chóng được thực hiện”.

Một điều dễ nhận thấy là khi việc thu phí được tiến hành, giới nghệ sĩ là những người được lợi và cũng ủng hộ nhiệt tình nhất. Những tác phẩm của họ đã bị sử dụng trái phép một cách rất phổ biến trong khi quy định về chế tài xử phạt này quá lỏng lẻo và hoàn toàn không đem lại hiệu quả. Tuy nhiên : “Muộn còn hơn là không bao giờ làm”, trên quan điểm của VCPMC thì điều cốt yếu nhất cần phải thay đổi là hành vi và nhận thức của người nghe nhạc, đã đến lúc thành quả lao động sáng tạo của người nghệ sĩ được tôn trọng và trả công xứng đáng, dù trước mắt còn là cả một chặng đường dài.

Ý kiến từ phía các bên cung cấp nội dung
Tháng 10 vừa qua chứng kiến việc hai tên tuổi lớn là Samsung và Coca Cola đơn phương chấm dứt hợp đồng quảng cáo với trang nghe nhạc Zing MP3 vì các vi phạm của trang này trong vấn đề bản quyền. Dù thiệt hại của cả hai phía đều rất lớn nhưng điều đó cũng cho thấy hành động rất quyết đoán của các công ty nước ngoài, với họ sở hữu trí tuệ không phải chuyện đùa.

Với nguồn thu chính là từ quảng cáo của các trang nhạc số hiện nay, bài học của Zing MP3 là hồi chuông cảnh báo khiến họ không thể tiếp tục thờ ơ nếu không muốn bị thiệt hại tương tự. Gần như ngay lập tức, VNG – đơn vị chủ quản Zing MP3 đã công bố thỏa thuận họ vừa đạt được với Universal Music Group để được phép sử dụng hợp pháp các bản thu của hãng này. Trước Zing MP3, chỉ có NhacCuaTui là đơn vị có những thỏa thuận tương tự.

Hiện ở Việt Nam có khoảng 150 trang nhạc trực tuyến đang hoạt động nhưng chỉ có 18 trang ký thỏa thuận với Hiệp hội Công nghiệp ghi âm Việt Nam và Công ty MV Corp, trong đó 5 trang sẽ tiến hành thu phí và cung cấp nhạc bản quyền. Các đơn vị còn lại hoàn toàn không thể hiện phản ứng và gần như chắc chắn sẽ tiếp tục hoạt động kinh doanh trái phép hiện nay.

Thời hạn 1/11 đã đến gần, theo ông Tạ Anh Quân, Trưởng dự án âm nhạc MV Corp, cho biết hiện đơn vị này đã chuẩn bị khoảng 100 album nhạc theo chuẩn MP3 320 kbps, với đầy đủ tiêu đề bài hát, tên nhạc sĩ, ảnh album, lời bài hát… để thử nghiệm thu phí, và cung cấp cho các trang web âm nhạc có hợp tác với công ty. Dự kiến, đến hết tháng 11/2012, lượng album của MVCorp sẽ tăng lên khoảng 1.000 album.

Và phản ứng của người dùngKể từ khi thông tin thu phí thử nghiệm 1.000 đ/ bài hát được công bố, làn sóng tranh cãi khắp các diễn đàn và mạng xã hội vẫn không ngừng gia tăng. Những ý kiến phản đối chủ yếu xoay quanh các khó khăn trong khâu thanh toán, phàn nàn về mức phí quá cao hoặc công khai việc lách luật bằng cách chuyển sang dùng các trang nhạc trực tuyến trái phép. Tuy nhiên một bộ phận không nhỏ những người nghe nhạc thể hiện sự ủng hộ hoàn toàn đối với bản quyền âm nhạc. “ Nghe có ý thức” là một trong những phong trào được phát động để chống lại việc tải nhạc miễn phí, phong trào này hiện đang lan rộng trong cộng đồng.

Thu phí để thăm dò thị trườngTrên thế giới, hoạt động kinh doanh nhạc số bản quyền đã được nhân rộng từ lâu. Người dùng nước ngoài đã quá quen thuộc với việc mua nhạc trên iTunes hay Amazon với mức phí xấp xỉ 1 USD cho 1 bài. Bên cạnh đó còn có những dịch vụ cho thuê nhạc với việc trả một số tiền thuê bao hàng tháng để tự do nghe theo ý thích như Spotify hay last.fm. Có được điều đó bên cạnh việc ý thức người dân, một phần rất quan trọng cũng là hệ thống thanh toán trực tuyến phổ biến và tiện lợi.

Dự kiến, hoạt động bán nhạc bản quyền trong thời gian tới sẽ dựa chủ yếu vào hệ thống tài khoản và thanh toán vốn có của các trang nhạc lớn. Người dùng lập tài khoản, nạp tiền vào đó thông qua tin nhắn, thẻ cào điện thoại hoặc các cổng thanh toán như Baokim hoặc Nganluong, số tiền trong tải khoản sẽ bị trừ dần sau mỗi lượt tải nhạc và hoạt động nghe trực tuyến sẽ tiếp tục không bị thu phí.

Với số tiền 1000d/ 1 bài nhạc, thấp hơn 20 lần so với mặt bằng thế giới thì số tiền trả cho các nghệ sĩ không thấm vào đâu so với công sức họ bỏ ra. Nhạc sĩ Quốc Trung chia sẻ: “ Âm nhạc cũng là một sản phẩm đáng được coi trọng như những mặt hàng khác. Tôi chỉ muốn cộng đồng và người nghe quan tâm, ủng hộ những người làm nhạc. Có lợi ích sẽ mang lại cho tất cả những người tham gia sản xuất động lực sáng tạo và điều kiện để tiếp tục lao động nghệ thuật, đưa ra những sản phẩm có chất lượng“.

Sau ngày 1/11, có lẽ sự thay đổi toàn diện nhiều người chờ đợi sẽ không diễn ra. Quá trình hợp pháp hóa thị trường nhạc số cần được diễn ra từ từ, phụ thuộc vào sự thay đổi nhận thức của người dân. Với số tiền bỏ ra để mua bản quyền từ các hãng thu âm lớn trên thế giới và tỉ lệ người dùng tiếp tục vi phạm còn cao, việc kinh doanh nhạc số sẽ thua lỗ trong khoảng 2 năm đầu trước khi có thể thu hồi vốn nên trường âm nhạc chưa phải là miếng bánh ngon để mọi đơn vị kinh doanh đua nhau lao vào.

Tuy nhiên, dù bước đầu có khó khăn thế nào chúng ta vẫn phải cố gắng vượt qua nếu không muốn tiếp tục bị bỏ lại và gánh chịu những hậu quả pháp lý cũng như kinh thế sau này. Hai liveshow vừa qua của Bằng Kiều tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh không thừa một vé dù mức giá khá cao cho thấy, một bộ phận người Việt Nam sẵn sàng bỏ ra số tiền tương ứng với lợi ích âm nhạc mà họ được hưởng. Chúng ta hãy cùng hy vọng về một nền âm nhạc phát triển, nơi các nghệ sĩ được trả công xứng đáng để có động lực sáng tạo thêm những tác phẩm chất lượng cao.

Theo Genk