Tôm bần không cần mỹ vị

Có một giống tôm không ngại… nghèo, vui vẻ kết giao với “bác” bần kham khổ. Lạ một điều, không ít khách sang luôn tưởng nhớ đến chúng.

Thơm, ngọt mê hồn tôm bần nướng

Tôm rất thích quần cư cùng mấy gốc thủy liễu (tên gọi khác của cây bần) nơi bãi bồi nước lợ, mặn hoặc cả nước ngọt. Dường như, nơi nào có bần già ngập nước, thế nào cũng có ích nhiều họ tôm đeo bám.

Còn rễ bần chỉa lên tua tủa như chông, trong đường kính khoảng 40 – 60cm, quanh gốc. Vô tình, chúng tạo hào lũy vững chắc cho tôm lẩn trốn kẻ thù, cũng như săn mồi hiệu quả hơn.

Tôm lớn không quá ngón tay cái người lớn, thịt chắc ngọt. Từ tháng bảy âm lịch đến tháng chạp, lũ tôm cái thường ôm trứng khệ nệ.

Có nhiều cách để dân miền tây bắt tôm: cào, lưới đăng, chài… Song vất vả mà thú vị hơn hết là, đi xúc bằng rổ tre hoặc vợt lưới lổ nhỏ, nhằm những ngày con nước ròng sát, còn gọi nước kém.

Con sông Xoài Rạp, sát nách vùng Gò Công Đông (Tiền Giang) và Cần Giờ (TP.HCM), từng nuôi nấng nhiều lứa tôm bần. Khi nước cạn trơ đáy rạch hay mương, lũ tôm đần độn này vẫn ẩn náu dưới những vũng nước đục cạnh gốc bần hoặc trong dấu chân có vài nhánh bần khô, tàu lá dừa nước cản địa.

Thế là người đi bắt cầm rổ xoay tròn để tạo ra một lực nước xoáy đủ mạnh để cuốn bọn tôm, cá phải cắm đầu chạy theo. Bất chợt, họ xoay ngược mặt rổ để hứng chúng chạy vào, rồi nhanh tay giở lên. Nếu nghe một cái “ào” như mưa bóng mây, chắc ăn có ít nhất nửa chén tôm bần.

Mát lòng canh chua tôm bần

Riêng những mụ tôm bần “biết nói” (lớn hết cỡ bằng ngón tay cái) thường trốn sâu trong những hang cua, cá bống, còng… bỏ hoang. Muốn tóm râu chúng, chỉ còn cách chận rổ hay vợt vào trước miệng hang, rồi dùng bàn chân thuận đạp mạnh chéo góc 45 độ với miệng hang. Đôi khi, người thụt còn bắt thêm vài con bống dừa đen nhẻm hoặc mấy chú bống cát mình lốm đốm vàng xanh, chép chép cặp môi trề như đang chửi rủa…

Mặc dù vậy, bao nhiêu mệt nhọc vụt tan biến, khi mẹ xoa đầu “con rái cá – tôi” và trìu mến khen: “Giỏi quá ta!”

Mẹ liền chọn ra 5 – 10 con tôm bần lớn nhất, dùng cây tăm nhan mập xỏ xâu đem nướng mọi lửa rơm. Tuy tôm không có mỡ nhưng vỏ tôm lúc cháy sém, lại thơm thanh mãnh đến không chịu nổi. Phủi vội tro, vừa thổi vừa nhai quả là ngon nhất trần đời. Tôm tươi ngọt ngất, nhưng giọng mẹ còn ấm áp hơn: “Từ từ thôi con! Coi chừng bỏng miệng!”

Lựa ra mớ tôm nhỏ, mẹ cho vào cối quết “ba sồn” (không thật nhuyễn) rồi nấu nồi canh bột gạo, rắc thêm hành, tiêu – thơm nức nở. Miếng bột gạo mùa cũ ngọt bùi và dẻo quẹo, “uống no” nước cốt tôm ngọt lừ, làm người ăn nhanh căng bụng.

Có thể kể, đây là một dạng biến tấu của món bánh canh miền Trung, trên đường “phiêu bạt” vào đất phương Nam giàu sản vật, thời mở cõi.

Số còn lại, mẹ mang cắt giáo – chia lộc cho lũ vịt xiêm háo ăn. Rửa sạch thân tôm, đem rim mặn với vài muỗng tóp mỡ heo nhà nghèo trong nồi đất, để dành bữa mai.

Mẹ tính luôn: Ba thằng út rảnh thì quằn bứt nhúm đọt me non nấu canh chua chay ăn chơi! Hay út siêng thì trèo lên cây me ngọt ngoài ao, hái mớ “mắt mèo” (trái me non trắng xanh, khoanh tròn tựa mắt mèo) để mẹ giã ra, pha nước mắm nhĩ cặp tôm rim. Mới nghe dự tính thôi, mọi người trong nhà đã cảm giác được dòng suối nước bọt đang trào dâng!

Rồi một ngày, anh bạn ở Q.7 (TP.HCM) sắm được chiếc ca nô bảy chỗ. Anh rủ vài người bạn thân cùng bồng bềnh trên sông Sài Gòn hứng không khí trong lành. Gặp một chiếc ghe cào nhỏ đang ì ạch ngược sóng. Anh tấp vô, mua ngay mớ tôm bần và gần ký cá trê, rô phi… vừa kéo lưới cào. Vậy là cả đám hí hửng bày trò: nướng toàn tập. Tôm bần vẫn hút hàng!

Theo Tapchiamthuc