Tìm mọi cách để được tiêm liều vaccine thứ ba

Amy Piccioni, 55 tuổi, khi biết hiện tượng nhiễm nCoV đột phá ở người đã tiêm chủng, bắt đầu tìm cách để được tiêm liều vaccine tăng cường.

Bà Piccioni đưa ra quyết định: Sẽ đi tiêm liều thứ ba vaccine Covid-19 mà không chờ đến khi cơ quan quản lý phê duyệt chính sách liều tăng cường. Bà đã tiêm đủ vaccine Johnson & Johnson năm ngoái thông qua thử nghiệm lâm sàng. Tháng 7, bà đến điểm tiêm chủng Walgreens, yêu cầu tiêm vaccine Pfizer mà không thông báo với nhân viên y tế về hai liều Johnson & Johnson đã tiêm trước đó.

“Tôi nghĩ rằng tỷ lệ tiêm chủng ở một số khu vực quá thấp. Vaccine thì có hạn sử dụng, nên tôi chẳng thấy tội lỗi khi muốn tiêm liều thứ ba, bởi mấy lọ đó rồi cũng sẽ hết hạn thôi”, bà nói.

Trong khi hàng chục triệu người Mỹ từ chối chủng ngừa, một bộ phận nhỏ tìm cách tiêm bổ sung sau khi hoàn thành hai liều, dù Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) vẫn chưa phê duyệt. Nghiên cứu cho rằng vaccine duy trì hiệu quả chống triệu chứng Covid-19 nghiêm trọng, đặc biệt ở người dưới 65 tuổi. Theo FDA hôm 13/9, hiện chưa có dữ liệu về độ hiệu quả của liều vaccine tăng cường trong dân số nói chung.

Tuy nhiên, nhiều người vẫn nỗ lực tìm mọi cách để được tiêm liều ba, lo sợ sẽ nhiễm nCoV đột phá và lây bệnh cho người thân. Hầu hết không cảm thấy mình đang “tranh chỗ” của người khác, vì giờ đây vaccine được phân phối rộng rãi tại Mỹ.

Amy Piccioni tại nhà riêng ở Solana Beach, California. Ảnh: NY Times

Hiện chưa rõ có bao nhiêu người Mỹ tiêm liều vaccine thứ ba ngoài chỉ định. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), khoảng 1,8 triệu người đã tiêm bổ sung, song con số này bao gồm cả người bị suy yếu miễn dịch vốn đủ điều kiện, nằm trong khuyến nghị của FDA.

Tháng trước, chính quyền Tổng thống Joe Biden công bố kế hoạch tiêm tăng cường vaccine vào ngày 20/9 cho người đã nhận đủ hai liều Pfizer và Moderna ít nhất 8 tháng trước đó. Song FDA và CDC cần thời gian để đánh giá thêm về dữ liệu và độ an toàn.

Janet Woodcock, quyền ủy viên FDA, khuyến cáo công chúng không tự ý đi tiêm liều vaccine thứ ba mà hãy đợi quyết định của cơ quan quản lý. Song đối với một số người, đặc biệt là nhóm trên 65 tuổi, đây lại là một tuyên bố không nhất quán của chính phủ.

“Thành thật mà nói, tôi không tin họ sẽ hành động theo khoa học. Tôi 78 tuổi và có nguy cơ nhiễm nCoV cao. Tôi biết những gì diễn ra ngoài kia và có thể tự quyết định”, Lynn Hensley, người đã tiêm vaccine tăng cường vào tháng 7, nói.

6 tháng sau khi hoàn thành hai liều tiêu chuẩn, bà đến một điểm tiêm chủng lưu động ở Wisconsin. “Họ hỏi đây là lần tiêm đầu hay thứ hai, tôi bảo đó là lần đầu. Tôi thấy xấu hổ vì nói dối, nhưng thực ra cũng chẳng quá tệ”, bà nói.

Cơ quan y tế Maryland đi trước FDA một bước. Giới chức tuần trước cho phép tất cả cư dân từ 65 tuổi trở lên, đang sinh sống tập thể (như ở viện dưỡng lão) được tiêm liều vaccine thứ ba ngay lập tức. Michael Ricci, phát ngôn viên của Thống đốc Larry Hogan, viện dẫn khuyến nghị của CDC, rằng những người “suy giảm miễn dịch mức độ vừa đến nặng” nên tiêm thêm một liều vaccine.

“Chúng tôi đang dựa vào quan điểm đó, mở rộng và coi người cao tuổi trong khu lưu trú tập trung là người suy giảm miễn dịch. Chúng tôi chỉ đạo các cơ sở tiêm tăng cường cho những ai có nhu cầu”, ông nói.

Hướng dẫn liên bang về khẩu trang, vaccine, nguy cơ lây nhiễm nCoV ngoài trời và virus nói chung đã thay đổi nhiều lần trong đại dịch. Chính quyền Trump (tiền nhiệm) và Biden (đương nhiệm) cũng bất đồng quan điểm về cách chống Covid-19, hướng dẫn được đưa ra, rồi lại bị thu hồi hoặc đảo ngược.

Do đó, người Mỹ chủ yếu dựa vào truyền thông để tự quyết định. Chẳng hạn, một số tin rằng miễn dịch từ vaccine Pfizer giảm dần theo thời gian, như thông báo của Bộ Y tế Israel hồi tháng 7. Số khác dựa vào trực giác, dẫn đến những hành động nguy hiểm như uống thuốc cho gia súc để chữa Covid-19 hay tiêm liều vaccine thứ ba ngoài chỉ định của cơ quan y tế.

“Đây là kết quả của truyền thông kém hiệu quả, thiếu minh bạch về mặt chính trị và khoa học trong 18 tháng qua”, Rachael Piltch-Loeb, chuyên gia tại Trường Y tế Công cộng Harvard, nhận định. “Nó cũng phản ánh cảm giác mù mờ, thiếu kiểm soát của người dân hiện tại. Điều họ có thể làm là tự đưa ra quyết định để bảo vệ chính mình (thay vì dựa vào khoa học)”.

Đối với người đã tiêm đủ vaccine, song sinh sống tại khu vực nhiều người không đeo khẩu trang và từ chối chủng ngừa, việc tiêm liều thứ ba giống loại thuốc tinh thần. Chúng kiến họ cảm thấy an tâm hơn, dù không rõ hiệu quả thực sự đến đâu.

Lynn Hensley tại nhà riêng ở Neenah, Wisconsin. Ảnh: NY Times

Một số người lợi dụng mối quan hệ để tiêm vaccine ngoài chỉ định. Bruni Baeza, 83 tuổi, bước vào hiệu thuốc CVS ở Miami, giơ chứng nhận cho thấy đã tiêm liều thứ hai từ 7 tháng trước. Ngay lập tức, bà được tiêm liều tăng cường. Động lực để bà làm điều này là buổi tiệc sinh nhật trên du thuyền sắp tới.

Phía CVS phủ nhận rằng họ đã cho người dân lách luật. “Bệnh nhân được yêu cầu báo cáo trung thực và chính xác thông tin, như tình trạng sức khỏe khi đặt lịch tiêm chủng trên CVS.com”, Ethan Slavin, người phát ngôn công ty cho biết.

Các chuyên gia y tế công cộng còn chưa hiểu rõ về tình trạng này. Họ tin rằng nên tập trung tiêm vaccine cho 25% người Mỹ đã đủ điều kiện, nhưng chưa nhận vaccine, hoặc chia sẻ nguồn cung cho nước nghèo.

Tiến sĩ Kirsten Bibbins-Domingo, Đại học California, phản đối việc nói dối để được tiêm mũi vaccine tăng cường: “Nếu mọi người nói sai sự thật về tình trạng của mình, về việc bị suy giảm miễn dịch (để được tiêm vaccine), dữ liệu sẽ bị phá hoại. Chúng tôi cần có dữ liệu chính xác để đưa ra quyết định về sức khỏe cộng đồng. Thật không đúng đắn khi coi thuốc men như đồ ăn trong nhà hàng, bạn cứ đến và gọi món bừa bãi”.