Tiểu thuyết bán được 65 triệu bản, từng là sách cấm ở Mỹ

Ngay khi ra đời, “Bắt trẻ đồng xanh” đã trở thành một trong những cuốn sách bán chạy nhất tại Mỹ. Đây cũng là tác phẩm khiến nhiều cuộc biểu tình nổ ra đòi cấm sách.

The Catch in the Rye (tựa Việt: Bắt trẻ đồng xanh) là tiểu thuyết đầu tay trong sự nghiệp của nhà văn người Mỹ J.D. Salinger (1919-2010). Được viết năm 1951, ngay lập tức, nó trở thành tác phẩm được giảng dạy nhiều thứ hai tại các trường trung học ở Mỹ. Trong vòng hai tuần, kể từ khi lên kệ, cuốn tiểu thuyết của J.D. Salinger đã vươn lên vị trí số 1 của danh sách những tác phẩm bán chạy nhất của New York Times.

Tuy nhiên, sau đó, Bắt trẻ đồng xanh vấp phải sự phản đối của nhiều phụ huynh. Theo ALA, khởi đầu là sự kiện năm 1960, một giáo viên ở thành phố Tulsa ( bang Oklahoma, Mỹ) bị đuổi việc vì đưa cuốn tiểu thuyết vào giảng dạy trong lớp tiếng Anh của học sinh khối 11. Về sau, người này kháng cáo và được khôi phục chức vụ. Tuy nhiên, Bắt trẻ đồng xanh bị cấm ở trường.

Cuộc khủng hoảng tuổi thành niên của nhân vật chính – Holden Caulfield – sau khi bị đuổi khỏi trường học, dấy lên nỗi nghi ngại với nhiều cha mẹ. Từ năm 1961 đến 1982, Bắt trẻ đồng xanh là cuốn sách bị cấm nhiều nhất tại các trường trung học và thư viện tại Mỹ, đồng thời bị kiểm duyệt ngặt nghèo khi chuyển ngữ hay tái bản.

Năm 1976, một nhóm luật sư tại Oklahoma biểu tình, phản đối việc bày bán tác phẩm Bắt trẻ đồng xanh. Hàng chục người tập trung kín đường phố và vây quanh tòa án, yêu cầu các đơn vị xuất bản ngừng phát hành sách. Dưới áp lực mạnh mẽ của dư luận, ngành xuất bản Mỹ phải nhượng bộ.

Theo tờ LA Times, đến năm 1986, một cuộc biểu tình khác dấy lên do phụ huynh tại Pennsylvania khởi xướng và lan sang New Jersey. Họ cho rằng “cuốn tiểu thuyết là một sự báng bổ”, chống lại giá trị truyền thống của gia đình thông qua việc “cổ vũ quan hệ trước hôn nhân, xu hướng đồng giới và những hành vi suy đồi đạo đức”. Nhóm phụ huynh yêu cầu trường học phải chấm dứt ngay việc đưa cuốn sách này vào giảng dạy để tránh ảnh hưởng tâm lý và nhận thức của học sinh.

Lý do khiến cuốn sách này trở thành “tội đồ” trong mắt nhiều phụ huynh và độc giả trưởng thành là cách hành văn và hàng loạt từ lóng trong suy nghĩ của nam sinh 16 tuổi bị đuổi khỏi trường dự bị đại học Pencey. Holden Caulfield – nhân vật chính của cuốn tiểu thuyết – trở thành biểu tượng của cơn giận dữ tuổi vị thành niên.

Năm 1980, Mark David Chapman (25 tuổi) ám sát danh ca huyền thoại John Lennon (The Beatles) trước cửa nhà nạn nhân. Theo Independent, đứng trước thi thể, Chapman vứt khẩu súng, tựa lưng vào bức tường và đọc cuốn tiểu thuyết The Catch in the Rye. Khi cảnh sát đến, y đưa cuốn sách cho họ như một lời giải thích về hành động của mình. Điều này càng dấy lên sự lo ngại và phản đối của phụ huynh khi The Catch in the Rye được giảng dạy cho học sinh trung học.

June Edwards, nhà nghiên cứu Đại học West Virginia, Mỹ, trong tuyển tập Tôn giáo, đạo đức và văn chương, do Lawrence Erlbaum Associates xuất bản tại New York năm 1998, lý giải sức hấp dẫn của Bắt trẻ đồng xanh đến từ giá trị đạo đức, giá trị văn học hấp dẫn, dễ hiểu của thiên tiểu thuyết. Thông điệp mà Holden Caulfield, nhân vật chính trong truyện mang đến, chính là sự cảm thông, lòng vị tha với con người, nhất là những kẻ bị bỏ rơi.

Tác giả J.D. Salinger khá kín tiếng với truyền thông. Nhiều trang báo gọi ông là nhà văn “ẩn dật”, bởi hiếm khi ông xuất hiện trước công chúng. Năm 2017, cuộc đời của Salinger được hé lộ qua bộ phim Rebel in the Rye, chuyển thể dựa trên những câu chuyện có thật về Salinger và cuốn tiểu sử J. D. Salinger: A Life của Kenneth Slawenski.

Bắt trẻ đồng xanh là cuốn sách hấp dẫn nhiều thế hệ độc giả và giới phê bình. Từ khi nó ra đời đến nay, 65 triệu bản đã được bán. Tạp chí Times bình chọn tiểu thuyết của J.D. Salinger nằm trong 100 tiểu thuyết tiếng Anh hay nhất kể từ năm 1923 và được độc giả bình chọn là một trong 100 tác phẩm hay nhất của thế kỷ 20.

Nhan Nhan