Tiền sản giật là gì? Biến chứng nguy hiểm của bệnh với mẹ và bé?

Tiền sản giật là gì? Bị tiền sản giật có nguy hại tới sức khỏe mẹ và bé không thì không phải mẹ bầu nào cũng hiểu rõ về bệnh lý nguy hiểm này. Bà bầu bị sản giật nặng sẽ có nguy cơ sinh non, lưu thai, thậm chí tử vong cả mẹ lẫn bé.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Luyện Thị Ngọc Dung – Phó khoa Phụ sản hiếm muộn – Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Việt- Bỉ.

Bác sĩ Luyện Thị Ngọc Dung – Phó khoa Phụ sản hiếm muộn – Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Việt- Bỉ.

1. Tiền sản giật là gì?

Đây là bệnh lý thai kỳ tiến triển trong tam nguyệt cá thứ 3 (từ khi thai 20 tuần) hoặc sau sinh vài tuần với 3 triệu chứng phổ biến như: Phù, tăng huyết áp, protein trong nước tiểu.

Hội chứng tiền sản giật là giai đoạn diễn ra trước khi bà bầu lên cơn co giật (sản giật). Các cơn co giật ở bà bầu xuất hiện thoáng qua hoặc kéo dài vài giờ, vài ngày, thậm chí cả tháng tùy mức độ của bệnh.

2. Triệu chứng tiền sản giật

- Dấu hiệu tiền sản giật ở mức độ từ nhẹ đến vừa:

Phù chân tay, mặt

3 tháng cuối bà bầu sẽ có triệu chứng phù chân, tay, mặt hoặc toàn thân do lượng máu không được lưu thông.

Tăng huyết áp

Nếu bà bầu có chỉ số huyết áp 140/90 mmHg được cho là cao huyết áp. Và đây là dấu hiệu của tiền sản giật. Huyết áp càng lên cao, tiên lượng tiền sản giật càng nặng, nguy hiểm với bà bầu.

Huyết áp 140/90 mmHg được cho là cao huyết áp – là biểu hiện của tiền sản giật (ảnh minh họa)

Thừa protein trong nước tiểu

Khi tiến hành xét nghiệm nước tiểu, lượng protein trong nước tiểu lớn hơn 0,3g/l/24h mẹ bầu được xác định đã bị tiền sản giật.

- Triệu chứng tiền sản giật nặng ở bà bầu

Ngoài 3 triệu chứng cơ bản: Phù, tăng huyết áp, có đạm trong nước tiểu thì bệnh tiến triển nặng hơn khi có kèm các dấu hiệu.

- Buồn nôn và luôn

- Hoa mắt chóng mặt, giảm thị lực

- Mệt mỏi, da xanh tái nhợt

- Đau vùng chẩm đầu không đỡ, đau liên tục

- Dịch tràn phổi, tim, bụng

- Suy gan, khó thở

- Giảm tiểu cầu trong máu

3. Nguyên nhân tiền sản giật

Bệnh đến từ nguyên nhân nào thì chưa có nguyên nhân chính xác. Theo các chuyên gia thì, tiền sản giật có thể do:

- Bà bầu bị béo phì, thừa cân.

- Thiếu máu cục bộ ở tử cung và nhau thai.

- Gia đình hoặc bản thân từng bị tiền sản giật.

- Mang thai đôi, đa thai.

- Bị bệnh máu khó đông, tiền sử bệnh tiểu đường, bệnh thận trước khi mang thai.

- Mang thai lần đầu và phụ nữ trên 40 tuổi.

- Thai được thụ tinh trong ống nghiệm.

Béo phì, thừa cân là nguyên nhân dẫn tới tiền sản giật ở bà bầu (ảnh minh họa)

4. Biến chứng của tiền sản giật với bà bầu và thai nhi

- Ảnh hưởng tới thai nhi

Thai chết lưu

Mẹ bị tiền sản giật, các động mạch mang không đủ máu đến nhau thai, thai nhi có nguy cơ không nhận đủ máu, oxy dẫn tới hiện tượng thai chết lưu trong bụng mẹ.

Trẻ sinh non, thiếu tháng

Nếu mẹ bầu được chẩn đoán bị tiền sản giật tuần 37 sẽ được chỉ định mổ lấy thai sớm để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé. Sinh thường với bà bầu bị sản giật sẽ cực kỳ nguy hiểm, đe dọa tính mạng 2 mẹ con.

Mẹ bị tiền sản giật sẽ có nguy cơ đẻ non, con sinh thiếu tháng cao (ảnh minh họa)

Suy dinh dưỡng, chậm phát triển

Từ sau tuần thai 20, nếu mẹ bị tiền sản giật, cơ thể sẽ hấp thụ các dưỡng chất kém hơn. Bé hấp thụ các dưỡng chất qua dây rốn kém, dẫn đến tình trạng thai bị nhẹ cân, thiếu cân, suy dinh dưỡng, chậm phát triển.

Tử vong ngay sau sinh

Khi mẹ bị sản giật, các cơn co giật tác động mạnh đến tử cung và vùng xương chậu. Trong quá trình chuyển dạ sinh, trẻ dễ bị ngạt, chấn thương, chảy máu não thất, chảy máu ở phổi, bệnh màng trong…

Biến chứng này cực kỳ nguy hiểm với trẻ sơ sinh, mẹ không nên chủ quan và coi thường bệnh tiền sản giật khi mang thai.

- Ảnh hưởng với bà bầu

Sinh non

Nếu mẹ bầu bị tiền sản giật có các triệu chứng nghiêm trọng như tiểu cầu trong máu giảm, suy gian, khó thở, dịch tràn phổi, huyết áp tăng cao… thì sẽ được chỉ định mổ lấy thai sớm để tránh nguy cơ tử vong ở mẹ và bé.

Trẻ sinh non, thiếu tháng có thể dẫn đến các vấn đề về hô hấp, sức đề kháng kém, dễ mắc các bệnh lý.

Hội chứng HELLP

HELLP – Hội chứng thiếu máu tán huyết, giảm tiểu cầu, tăng men gan.

Hội chứng này khá nguy hiểm với mẹ và bé, biến chứng này có thể xảy ra ở tháng cuối thai kỳ hoặc sau sinh vài tuần. Mẹ bầu sẽ có các dấu hiệu buồn nôn và nôn, đau đầu và đau bụng bên phải mẹ cần lưu ý.

Nhau bong thai non

Tiền sản giật không được xử lý, ổn định huyết áp sẽ làm tăng nguy cơ vỡ nhau thai, nhau thai rời ra khỏi thành trong của tử cung trước sinh.

Nhau bong thai non diễn ra đột ngột có thể gây chảy máu nặng, đe dọa tính mạng của mẹ và bé.

Nhau bong thai non gây chảy máu nặng, đe dọa tính mạng của mẹ và bé (ảnh minh họa)

Sản giật

Đây là tình trạng cực kỳ nguy hiểm của tiền sản giật. Khi các cơn co giật xảy ra mạnh, nhiều liên tiếp bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai dù thai chưa đến ngày dự sinh.

Tử vong

Nguyên nhân sản phụ tử vong do các biến chứng của sản giật, vỡ bao gan dẫn đến chảy máu, tan huyết, đông máu, phù phổi, suy thận… Đây là biến chứng cực kỳ nguy hiểm của bệnh. Nếu không được xử lý, phát hiện sớm sẽ đe dọa tính mạng mẹ.

Bệnh tim mạch

Sản phụ bị tiền sản giật tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch về sau, hoặc lần thai nghén sẽ sẽ bị tiền sản tiếp, sinh non.

Nguy cơ mắc các bệnh lý khác cao

Ảnh hưởng từ tiền sản giật, mẹ bầu sẽ có nguy cơ tổn thương các cơ quan như thận, phổi, tim, mắt, não hoặc gây đột quỵ. Mức độ nguy hiểm của bệnh sẽ tùy thuộc vào sự tình trạng sức khỏe, bệnh lý mẹ mắc phải.

5. Phòng ngừa và điều trị tiền sản giật

- Phòng ngừa tiền sản giật

Thường xuyên đi khám thai định kỳ, chăm sóc cơ thể mẹ bầu tốt nhất.

Chế độ ăn uống cần được đảm bảo, ăn đủ dưỡng chất đặc biệt là protein, vitamin D, canxi, omega 3, chất xơ, ăn nhạt.

Xét nghiệm sàng lọc tiền sản giật khi thai sang tuần 12 – 14. Trường hợp nghi mắc sẽ được chỉ định dùng thuốc dự phòng.

Uống đủ nước mỗi ngày (từ 2 – 3l nước/ngày).

Mẹ nên đi khám thai, siêu âm định kỳ để phát hiện bệnh sớm (ảnh minh họa)

- Điều trị tiền sản giật

Khi phát hiện tiền sản giật, mẹ nên điều trị theo hướng dẫn và phác đồ của bác sĩ đưa ra để tình trạng bệnh ổn định, an toàn cho thai nhi và bà bầu. Ngoài ra, mẹ có thể áp dụng điều trị bằng cách phương pháp sau để theo dõi tình trạng bệnh.

- Trường hợp nhẹ, điều trị tại nhà

Bà bầu nên đo huyết áp 2 lần/ ngày để theo dõi huyết áp có bị tăng cao hay không.

Nghỉ ngơi và nằm nghiêng bên trái.

Nếu thai nhi đã đủ tháng, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ sinh con sớm để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

- Trường hợp nằm viện:

Nghỉ ngơi và theo dõi tình trạng sức khỏe mẹ và bé hàng ngày.

Theo dõi huyết áp 4 lần/ngày. Đồng thời xét nghiệm tiểu cầu, theo dõi cân nặng, protein niệu hàng ngày, siêu âm và theo dõi tim thai liên tục.

Sử dụng thuốc hạ huyết áp khi có huyết áp cao (160/1110mmHg).

Sử dụng thuốc an thần diazepam dạng tiêm hoặc uống.

Sử dụng magnesium sulfate.

Trường hợp tiền sản giật nặng bác sĩ sẽ chấm dứt thai kỳ ở mọi tháng tuổi bằng hình thức sinh mổ.

Lưu ý: Bất cứ loại thuốc nào bà bầu chỉ được sử dụng khi có sự kê đơn, cho phép của bác sĩ. Không tự uống thuốc tránh gây biến chứng, nguy hại cho thai nhi.

Biểu hiện của tiền sản giật khá rõ ràng khi huyết áp tăng, phù, có đạm trong nước tiểu… Khi có các dấu hiệu này mẹ nên đi xét nghiệm sàng lọc ở tuần 12 – 14 để phát hiện bệnh kịp thời, điều trị sớm. Tránh để bệnh nặng gây biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé dẫn tới sinh non, thai chết lưu hoặc tử vong ở cả mẹ và bé.