Thủy sản bị ảnh hưởng nặng bởi hạn, mặn
Tình trạng hạn, mặn tại đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) năm nay diễn ra sớm và nghiêm trọng hơn năm 2016 (một trong những năm hạn mặn lịch sử), ảnh hưởng lớn đến hoạt động nuôi trồng thủy sản. Chỉ riêng ở Bến Tre có hơn 3.000 ha ao nuôi tôm càng xanh xen canh, quảng canh và gần 1.500 ha ao nuôi cá tra, trê, mè đang bị ảnh hưởng…
Thách thức từ hạn, mặn
Tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn đang diễn ra nghiêm trọng trên toàn vùng ĐBSCL. Không chỉ Bến Tre, người dân các tỉnh khác đều đứng trước nguy cơ thiệt hại nặng nề về thủy sản.
Người dân vớt tôm chết do hạn mặn ở Bến Tre. Ảnh: Huỳnh Phúc Hậu/TTXVNN.
Tại Cà Mau, bất lợi về thời tiết đã có những tác động mạnh đến nghề nuôi tôm. Xâm nhập mặn làm sức đề kháng của con tôm bị giảm, tạo điều kiện cho dịch bệnh phát sinh và gây hại trên diện rộng từ đầu vụ đến nay.
Theo lãnh đạo Sở Nông nghiêp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Cà Mau và Chi cục Chăn nuôi và Thú y Kiên Giang, tình trạng nắng nóng kéo dài từ đầu năm đến nay đã làm cho các vuông nuôi tôm quảng canh, quảng canh cải tiến, đặc biệt là các vùng nằm sâu trong nội đồng thiếu lượng nước lưu thông, trao đổi, khiến độ mặn trong vuông nuôi tăng trên 30, có nơi trên 40, nên tình trạng tôm chết bắt đầu xảy ra hàng loạt.
Còn theo người dân Bến Tre, đợt hạn mặn lịch sử 4 năm trước, người nuôi tôm chỉ bị ảnh hưởng nhẹ, không nhiều như năm nay. Nhiều hộ nuôi tôm khẳng định, nuôi tôm hơn 20 năm qua, nhưng đây là năm lần đầu tiên tôm chết nhiều như vậy.
Dù diện tích thả nuôi từ đầu vụ đến nay của tỉnh Sóc Trăng chỉ mới hơn 6.000 ha, nhưng hiện cũng đã ghi nhận có khoảng 115 ha tôm nuôi bị thiệt hại. Ông Đào Văn Bảy, Phó Chi cục Chăn nuôi và Thú y Sóc Trăng cho biết: “Với diễn biến thời tiết và độ mặn như hiện nay, dịch bệnh ngày càng phát sinh và gây hại trên diện rộng. Vì vậy, ngay sau khi có kết quả quan trắc, ngành Nông nghiệp địa phương đều phải đưa ra các cảnh báo sớm để người nuôi kịp thời phòng trị”.
Ứng phó để giảm thiệt hại với thủy sản nuôi
Trước thực tế trên, Chi cục Thủy sản Bến Tre đã cử cán bộ đến các địa phương nắm tình hình, kịp thời hỗ trợ thông tin chuyên môn, để sớm có biện pháp giảm thiểu thiệt hại cho bà con.
Theo nhận định của Chi cục Chăn nuôi và Thú y Kiên Giang, nguy cơ thiệt hại tôm nuôi do biến động môi trường, dịch bệnh, hạn mặn xâm nhập đang gia tăng. Do đó, chính quyền địa phương và cán bộ khuyến nông cơ sở đang tập trung khuyến cáo bà con thực hiện đồng bộ các biện pháp phòng chống; tuyệt đối không xả nước ao tôm bệnh ra ngoài môi trường khi chưa xử lý tiêu diệt các .mầm bệnh.
Ứng dụng công nghệ cao được xem là giải pháp quan trọng để chủ động trong việc nuôi thủy sản. Ảnh: Huỳnh Thế Anh/TTXVN.
Còn theo lãnh đạo Tổng cục Thủy sản, để chủ động ứng phó, giảm thiểu thiệt hại trong nuôi trồng thủy sản trước hạn hán, xâm nhập mặn, ngành Nông nghiệp các tỉnh, thành phố trong khu vực cần chỉ đạo các đơn vị chức năng thường xuyên theo dõi, cập nhật tình hình thời tiết, thủy văn, hạn hán và xâm nhập mặn; tăng cường quan trắc môi trường, thông tin kịp thời, hướng dẫn các giải pháp phòng ngừa. Về lâu dài cần điều chỉnh cơ cấu sản xuất, mùa vụ của từng địa phương phù hợp.
Trước tác động ngày một rõ nét của thời tiết, dịch bệnh, theo các chuyên gia, nuôi thủy sản cần chú trọng ứng dụng công nghệ cũng như các mô hình nuôi tân tiến (nuôi siêu thâm canh, nuôi ba giai đoạn…).
Ngành Nông nghiệp các địa phương cũng cần hướng dẫn người nuôi thực hiện các giải pháp kỹ thuật ứng phó với hạn hán và xâm nhập mặn, như: Thường xuyên theo dõi chất lượng nước ao nuôi, chất lượng nguồn nước cấp, thực hiện các khuyến cáo và hướng dẫn của cơ quan chuyên môn; hạn chế thay nước, đặc biệt là khi nguồn nước cấp có độ mặn tăng cao; áp dụng mô hình nuôi ít thay nước, nuôi tuần hoàn khép kín, sử dụng chế phẩm vi sinh, sản phẩm xử lý môi trường… nhằm cải thiện chất lượng nước ao nuôi và gia cố, kè bờ ao chắc chắn, để tránh rò rỉ và ngăn thẩm lậu nước mặn từ bên ngoài vào ao nuôi.
Đối với loại hình nuôi trồng thủy sản bằng lồng bè trên kênh, rạch, ven sông, khi nước bị nhiễm mặn, người dân cần báo cáo cấp có thẩm quyền và tạm di dời đến địa điểm phù hợp (nếu được phép) để hạn chế thiệt hại. Đặc biệt, Tổng cục Thủy sản yêu cầu người dân chỉ thả giống vụ mới khi đáp ứng đủ điều kiện về hạ tầng, trang thiết bị và nguồn nước có chất lượng phù hợp với thủy sản nuôi.
Minh Đăng
Tác động của Covid-19 tới ngành thủy sản Việt Nam và thế giới: Tôm sẽ bị ảnh hưởng nặng nhất, các mặt hàng khác thì sao?
Dịch Covid-19 lây lan nhanh chóng trên toàn cầu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến những thị trường tiêu thụ thủy sản lớn nhất thế giới như Mỹ, Trung Quốc, Italia, Tây Ban Nha, Pháp...Chính sách cách ly người dân và giao thông ngưng trệ cũng như chuỗi cung ứng bị gián đoạn đã khiến thị trường thủy sản biến động mạnh, giá hầu hết các loại sụt giảm.
Video đang HOT
Theo các nguồn tin Intrafish, Seafoodnews và undercurrentnews, ở Newlyn, Cornwall (nước Anh) giá cá minh thái đã giảm từ 3 GBP xuống còn 41pence/kg. Ở Nhật Bản, khách du lịch sụt giảm và dịch bệnh gia tăng khiến giá cua tuyết Matsuba-gani tháng 2/2020 chỉ còn 3.602 JPY/kg, thấp hơn 20% so với mức trung bình của năm và là mức giảm trong tháng 2 mạnh nhất kể từ 2014. Giá cá hồi Na Uy giảm 26% trong 2,5 tháng đầu năm, từ 79,1 NOK/kg đầu năm 2020 xuống 58,89 NOK giữa tháng 2/2020. Nguyên nhân do xuất khẩu sang Trung Quốc giảm mạnh 83% trong tháng 2/2020 so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ đạt 363 tấn.
Tại Ecuador, giá tôm hiện thấp hơn 30-40% so với mức trung bình của năm 2019. Trong khi đó, giá tôm thẻ loại 40 con/kg giao tại ao ở bang Andhara Pradesh (Ấn Độ) trung tuần tháng 3/2020 là 330 rupee (4,39 USD)/kg, giảm 14% so với tuần cuối tháng 2/2020; tôm loại 60 con là 240 rupee/kg, giảm 21%.
Tại Việt Nam, giá thủy hải sản đồng loạt giảm mạnh do ảnh hưởng của dịch bệnh. Nguồn Kinhtedothi.vn ngày 5/4 đưa tin, giá ốc hương, cá lăng, mực nháy... cũng đều giảm 20-30% giá trị so với giữa tháng 2/2020. Cụ thể, cá tầm mua sống mang về có giá 240.000 - 270.000 đồng/kg, tôm sú 370.000 - 450.000 đồng/kg, cua thịt và ghẹ mua 500.000 - 580.000 đồng/kg, sò huyết to loại 70 - 80 con/kg giá dao động 240.000 - 280.000 đồng/kg, cua Alaska loại 2,5 - 3,5 kg/con dao động 1,7 - 2 triệu đồng/kg, tôm hùm baby loại 0,3 - 0,4 kg/con giá 269.000 đồng/con - giảm 20% so với thời điểm "giải cứu" giữa tháng 2/2020.
Hàng loạt các sự kiện ngành thủy sản bị hoãn lại. Triển lãm thủy sản toàn cầu năm 2020 (Seafood Expo Global/Seafood Processing Global) - lớn nhất gần 3 thập kỷ, dự kiến diễn ra từ ngày 21 đến 23/4 tại Brussels, Bỉ - đã bị hoãn. Hội chợ triển lãm ngành tôm 2020, Hội nghị và Triển lãm thương mại cá ngừ thế giới và Hội thảo về thức ăn thủy sản 2020 cũng bị hoãn lại.
Tôm sẽ là một trong những loại hải sản bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi cuộc khủng hoảng Covid-19.
Hiện vẫn còn sớm để đưa ra dự báo về xuất khẩu tôm toàn cầu trong năm 2020, nhưng sự bùng phát của dịch Covid-19 có khả năng khiến cho những dự báo trước đây (rằng sản lượng năm 2020 tăng) sẽ bị sai lệch hoàn toàn. Đó là nhận định của ông Gorjan Nikolik, nhà phân tích cấp cao của Rabobank khi trả lời phỏng vấn của Undercurrentnews.
Cuốn Triển vọng Định hướng Nuôi thủy sản toàn cầu (Global Outlook on Aquaculture Leadership - GOAL) công bố tháng 10/2019 dự báo sản lượng tôm toàn sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới, trong đó riêng năm 2020 sẽ tăng 5% đạt trên 5 triệu tấn..
Dịch Covid-19 ban đầu bùng phát ở Trung Quốc - một trong những nước tiêu thụ thủy sản lớn nhất thế giới và là nước tiêu thụ tôm lớn thứ 3 thế giới - sau đó lan ra toàn cầu, làm giá tôm giảm mạnh, giữa bối cảnh giá dầu mỏ mất một nửa trong quý I/2020 làm giảm khả năng cho vay của các ngân hàng, từ đó tác động dây chuyền tới ngành nuôi thủy hải sản khắp nơi trên thế giới.
Tại Hội nghị Thị trường Thủy hải sản Toàn cầu (GSMC) thường niên diễn ra vào tháng 1/2020 tại Mỹ, các chuyên gia vẫn dự báo sản lượng năm 2020 sẽ tăng, đạt khoảng 4 triệu tấn (Dự báo của GSMC luôn thấp hơn so với của GOAL). Cả 2 dự báo này đều cho rằng sản lượng của Ấn Độ và Ecuador - 2 nước sản xuất lớn nhất thế giới - đều tăng lên.
Tháng 2/2020, Trung Quốc phong tỏa toàn quốc để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh. Trong gần 2 tháng dịch bệnh hoành hành ở Trung Quốc, tiêu thụ tại thị trường này giảm mạnh.
Là thị trường chiếm 7/5% tổng nhập khẩu tôm toàn cầu, nhập khẩu tôm của Trung Quốc quý I/2020 ước tính giảm mạnh do dịch Covid-19. Nhập khẩu tôm từ Ecuador, Ấn Độ, Việt Nam, Indonesia, Thái Lan vào Trung Quốc 2 tháng đầu năm 2020 đều đồng loạt giảm do nhu cầu tiêu thụ tại Trung Quốc giảm do các nhà hàng đóng cửa, người dân hạn chế đi lại, khách du lịch vắng bóng; lưu thông, vận chuyển hàng hóa, tiếp nhận nhập cảng bị đình trệ. Từ vị trí thứ 6 ở năm 2017, Trung Quốc vươn lên vị trí nước nhập khẩu tôm đứng thứ 3 trên thế giới và năm 2018 về trị giá và đến năm 2019 vượt Mỹ trở thành thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất thế giới về khối lượng. Năm 2019 ngành nuôi tôm nội địa của Trung Quốc sụt giảm do dịch bệnh trong khi tiêu thụ trong nước tăng, dẫn tới nhập khẩu tôm tăng gần gấp 3 so với năm trước, đạt 718.000 tấn, trị giá 4,44 tỷ USD. Nhu cầu nhập khẩu tôm để tiêu thụ trong nước và chế biến tái xuất khẩu của Trung Quốc những năm gần đây liên tục tăng. Tôm luôn là sản phẩm được quan tâm nhiều nhất trong các hội chợ triển lãm về thủy sản ở Trung Quốc.
Xuất khẩu tôm của Việt Nam sang Trung Quốc trong tháng 2/2020 giảm gần 60%. Mặc dù vậy, trong 2 tháng đầu năm xuất khẩu sang phương Tây vẫn diễn ra thuận lợi vì khi đó dịch bệnh chưa lan sang Mỹ và Châu Âu. Số liệu thống kê của hải quan cho thấy, xuất khẩu tôm của Việt Nam trong tháng 2 đạt 194,5 triệu USD, tăng 39,5% so với cùng kỳ năm, đưa tổng xuất khẩu 2 tháng đầu năm đạt 383,4 triệu USD, tăng 2,6% so với cùng kỳ 2019, nhờ xuất khẩu sang các thị trường Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc đều tốt.
Sau khi bùng phát ở Trung Quốc, dịch bệnh Covid-19 lan sang Châu Âu với số ca nhiễm gia tăng nhanh chóng. Tiếp đến dịch bệnh lan sang Mỹ và gần đây nhất là Châu Mỹ Latinh và những nơi còn lại trên thế giới.
Italia, quốc gia bị tổn thất nhất Châu Âu với dịch Covid-19, đã buộc phải đưa ra biện pháp phong tỏa trên toàn quốc, tương tự như Trung Quốc. Điều đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường thủy sản nước này - nơi hàng năm thường nhập khẩu thủy sản trị giá tới 4,7 tỷ EUR, trong đó 10% là nhập khẩu tôm.
Cũng do dịch bệnh bùng phát ở phương Tây, xuất khẩu tôm của Việt Nam bắt đầu chậm dần kể từ tháng 3. Nhiều nhà nhập khẩu đã thông báo hoãn, dừng đơn hàng. Các doanh nghiệp xuất khẩu tôm cho biết chỉ 30-50% đơn hàng được giao bình thường theo hợp đồng đã ký. 20-40% các đơn hàng bị khách yêu cầu tạm hoãn hoặc hủy và rất ít đơn hàng mới. Các thị trường bị hoãn giao hàng hoặc hủy đơn chủ yếu tại châu Âu, Hàn Quốc và Trung Quốc...Nguyên nhân chính được khách hàng đưa ra là Chính phủ các nước đóng cửa biên giới vì Covid-19. Khách không bán được hàng nên không nhập nữa, chưa kể các cửa hàng dịch vụ thực phẩm cũng ngừng hoạt động. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng khó khăn không ít trong di chuyển và thực hiện các hoạt động liên quan đến xuất nhập khẩu hàng hóa.
Đến thời điểm hiện tại, một nửa dân số thế giới đã bị cách ly. Điều này có thể dẫn tới việc nhiều nhà sản xuất thủy sản phải dừng hoạt động. Tại Mỹ đã có 95% người dân bị cách ly, toàn bộ các nhà hàng phải đóng cửa. Ở Mỹ, khoảng 50% tôm được tiêu thụ trong lĩnh vực dịch vụ thực phẩm; còn ở Châu Âu thì tỷ lệ này là 20-35%.
Triển vọng thị trường toàn cầu
Câu hỏi đặt ra lúc này là virus corona sẽ ảnh hưởng đến cung - cầu tôm ở mức độ nào, những nước nào sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất, và các nước sẽ tháo gỡ khó khăn ra sao.
Nhìn chung, các chuyên gia nhận định, giá giảm thấp và xuất khẩu gặp khó như hiện nay sẽ khiến cho nguồn cung giảm mạnh, và sau khi dịch bệnh qua đi, giá tôm có thể sẽ tăng vọt trở lại.
Các nhà phân tích của Rabobank cho biết, số đơn đặt hàng mua tôm giảm mạnh trong 6 tháng đầu năm nay chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới giá tôm trong 6 tháng cuối năm, vì tôm dư thừa hiện nay sẽ được tích lại trong kho trữ. Theo ông Nikolik của Rabobank, ngành nuôi tôm Ấn Độ, Ecuador, Indonesia, Việt Nam và các nước Đông Nam Á khác sẽ bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Ngành tôm Ecuador đang đề nghị Chính phủ hỗ trợ, các doanh nghiệp lớn của nước Nam Mỹ này có thể sẽ phải cố gắng tiêu thụ phần lớn sản lượng tôm trên thị trường nội địa cũng như dự trữ khối lượng lớn trong các kho lạnh.
Một số chuyên gia cũng có chung nhận định, giá tôm thấp có thể kéo dài không chỉ ở Ecuador mà cả ở Ấn Độ, Thái lan và các nước sản xuất khác.
Tại Triển lãm Hải sản Quốc tế 2020 diễn ra tại Ấn Độ, các chuyên gia nhận định giá tôm chắc chắn sẽ giảm do khủng hoảng vì dịch bệnh, tuy nhiên hầu hết đều cho rằng, sau khi dịch bệnh qua đi, giá sẽ hồi phục mạnh khi nguồn cung cạn kiệt vào cuối năm nay, trước khi thị trường trở lại bình thường. Tuy nhiện, lệnh phong tỏa 21 ngày khiến cho nguồn cung hải sản của Ấn Độ ngay cả trong tháng 4/2020 cũng trở nên thiếu chắc chắn. Nhiều nhà máy chế biến và đóng gói ở nước này đã dừng hoạt động. Doanh thu của người nông dân quy mô nhỏ cũng như các doanh nghiệp có liên quan đến lĩnh vực này bị sụt giảm. Nhiều người nuôi tôm nước này sẽ không thể sớm hồi phục sản xuất sau dịch bệnh.
Thực tế là hiện giá tôm ở Mỹ và Châu Âu đều đang thấp hơn nhiều so với tháng 1/2020, nhưng thị trường tiêu thụ Trung Quốc đang hồi phục dần. Mặc dù vậy, giá chưa thể tăng vào lúc này, kể cả ở thị trường Trung Quốc.
Đối với Việt Nam, dịch Covid-19 cũng tác động tiêu cực lên ngành thủy sản, giống như các ngành khác. Chính sách giãn cách xã hội khiến cho các nhà hàng đóng cửa hoạt động. Các thị trường nước ngoài gần như đóng băng cũng ảnh hưởng tới xuất khẩu. Theo số liệu sơ bộ của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, xuất khẩu tôm quý I/2020 đạt 591,083 triệu USD, giảm 4,3% so với cùng kỳ năm ngoái, riêng trong tháng 3/2020, xuất khẩu tôm giảm 15%.
Tuy nhiên, về tiêu thụ, tiêu thụ thủy sản nói chung và tôm nói riêng tại các siêu thị và cửa hàng bán lẻ trong giai đoạn giãn cách xã hội tăng lên. Đối với ngành nuôi thủy sản, quý I/2020 chưa phải là mùa vụ nuôi tôm chính mà phải đến tháng 4, tháng 5 trở đi. Đối với doanh nghiệp, trong giai đoạn khó khăn về xuất khẩu, các doanh nghiệp kinh doanh và sản xuất tôm đã đưa ra những phương án thích ứng, chẳng hạn như gia tăng sản xuất các sản phẩm thủy sản đông lạnh, đóng hộp tiện dụng, dễ chế biến tại nhà thay vì thủy sản tươi sống. Hiện thị trường Trung Quốc đã dần ổn định, dự kiến nhu cầu nhập khẩu sẽ sớm tăng lên. Bên cạnh đó, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) dự kiến sẽ có hiệu lực trong vài tháng tới sẽ là yếu tố hỗ trợ ngành thủy sản Việt Nam nói chung và ngành tôm Việt nói riêng phát triển mạnh mẽ.
Như vậy, trong bối cảnh hiện nay, ngành nuôi tôm cần theo dõi các nguồn tin chính thống để nắm bắt những khuyến cáo về việc nuôi thả, đồng thời tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn từ các nước nhập khẩu. Về phía các doanh nghiệp, cần nghiên cứu kỹ nội dung EVFTA để có thể tận dụng lợi thế ngay khi các thị trường Châu Âu thoát khỏi dịch bệnh và khi EVFTA có hiệu lực, đặc biệt là cần chuẩn bị sẵn sàng các nguồn lực, nỗ lực tìm kiếm và phát triển nguồn nguyên liệu trong nước và tại các đối tác có ký kết hiệp định thương mại tự do để tận dụng tối đa ưu đãi về thuế quan.
Vân Chi
Nông lâm, thủy sản quý 1 xuất siêu tăng gần 50% Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong quý 1, kim ngạch xuất nhập khẩu hàng nông, lâm, thủy sản ước đạt hơn 15 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu đạt trên 9 tỷ USD, tương đương cùng kỳ năm ngoái; nhập khẩu khoảng 6,2 tỷ USD, giảm so với cùng kỳ năm 2019. Như vậy, tính chung cả quý, hàng...