Thương vong và nạn đói bao trùm Dải Gaza

Hơn 1,1 triệu người dân tại Dải Gaza đã cạn kiệt lương thực và đang đối mặt với nạn đói thảm khốc. Cùng với đó là việc hằng ngày phải đối mặt với các trận pháo kích.

Xen lẫn nỗi đau này, đạn chưa nổ cũng là một mối nguy hiểm chết người không kém đang rình rập họ.

Bản cáo trạng kinh hoàng

Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Antonio Guterres dùng cụm từ này để miêu tả báo cáo mới nhất về tình trạng mất an ninh lương thực ở Gaza. Ông chỉ ra rằng, theo các chuyên gia hàng đầu thế giới về lương thực, nạn đói ở phía Bắc Gaza sắp xảy ra. Hơn một nửa số người Palestine ở Gaza, khoảng 1,1 triệu người, đã hoàn toàn cạn kiệt nguồn cung cấp lương thực và đang phải đối mặt với nạn đói thảm khốc. Ông nhấn mạnh: “Đây là một thảm họa hoàn toàn do con người tạo ra và báo cáo nêu rõ rằng nó có thể được ngăn chặn”.

Người dân chờ được phát thực phẩm cứu trợ tại Rafah, Dải Gaza. Ảnh: Tân Hoa Xã

Người đứng đầu LHQ kêu gọi chính quyền Israel đảm bảo quyền tiếp cận đầy đủ và tự do đối với hàng hóa nhân đạo trên khắp Gaza, đồng thời tạo điều kiện để cộng đồng quốc tế hỗ trợ đầy đủ cho người dân dải đất này. Trong khi đó, trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hôm 18/3, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã bày tỏ quan ngại về việc có quá nhiều dân thường thiệt mạng trong cuộc xung đột và Israel nên có một chiến lược rõ ràng hơn. Ông cũng cảnh báo về hậu quả một chiến dịch tấn công mới nhằm vào khu vực Rafah, nơi có hàng trăm nghìn người di tản đổ về trước đó.

Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan xác nhận: “Tổng thống đã giải thích lý do tại sao ông quan ngại sâu sắc về viễn cảnh Israel tiến hành các hoạt động quân sự lớn ở Rafah giống như kiểu họ đã tiến hành ở TP Gaza và Khan Yunis. Một chiến dịch trên bộ lớn nhằm vào Rafah sẽ là một sai lầm. Nó sẽ dẫn đến nhiều thường dân vô tội thiệt mạng hơn, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo vốn đã nghiêm trọng, làm sâu sắc thêm tình trạng hỗn loạn ở Gaza và tiếp tục cô lập Israel trên trường quốc tế”. Hai nhà lãnh đạo cũng đã thảo luận về những diễn biến xung đột mới nhất, cố gắng thu hẹp sự khác biệt giữa hai bên về cách xử lý cuộc khủng hoảng. Tuy nhiên, sau cuộc điện đàm với người đứng đầu Nhà Trắng, Thủ tướng Israel vẫn tái khẳng định quan điểm là Hamas phải bị tiêu diệt, Gaza sẽ không còn là vùng đất có sự đe dọa với Israel và tất cả con tin phải được giải phóng.

Trong bối cảnh Israel vẫn giữ vững lập trường, các cuộc đàm phán ngừng bắn gián tiếp giữa Israel và Hamas do Ai Cập và Qatar làm trung gian đến nay vẫn chưa thể đạt kết quả như kỳ vọng. Ngày 18/3, các cuộc đàm phán đã được nối lại ở Doha, Qatar, với những đề xuất mới được đưa ra đối với thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 6 tuần. Phía Hamas hiện muốn Israel rút quân ra khỏi một số địa điểm và kỳ vọng Irsael đảm bảo rằng lệnh ngừng bắn vĩnh viễn sẽ được thực hiện sau khi lệnh ngừng bắn kéo dài 6 tuần kết thúc. Dẫu vậy, đây có thể tiếp tục là một đề xuất mà Israel “khó có thể chấp thuận”.

Đại sứ Pháp tại LHQ Nicolas De Riviere cũng đã lên tiếng kêu gọi Hội đồng Bảo an hành động, gây áp lực lên các bên để chấm dứt xung đột: “Bởi vì chúng ta cần một lệnh ngừng bắn ngay lập tức và bền vững ở Dải Gaza. Chúng tôi đã kêu gọi điều này kể từ tháng 11. Một lệnh ngừng bắn như vậy sẽ cho phép một đợt cung cấp viện trợ nhân đạo khổng lồ và sẽ bảo vệ dân thường. Tình hình nhân đạo ở Dải Gaza là hoàn toàn thảm khốc. Đây không phải là một thảm họa tự nhiên. Đây là một cuộc xung đột và nó nên dừng lại ngay bây giờ. Hội đồng Bảo an không thể tiếp tục trì hoãn. Chúng ta nên hành động ngay bây giờ”.

Hiểm họa lâu dài

Ngoài việc pháo kích dữ dội hằng ngày và nạn đói có nguy cơ lan rộng khắp dải đất ven biển đang trải qua một cuộc khủng hoảng nhân đạo lớn, đạn chưa nổ cũng là một mối nguy hiểm chết người không kém đang rình rập người dân Gaza. Hậu quả của vấn đề rất sâu rộng: gây thương vong, tàn tật, chấn thương tâm lý và chậm trễ trong việc cung cấp viện trợ nhân đạo cũng như các nỗ lực tái thiết. Theo bà Anne Héry, Giám đốc vận động của tổ chức phi chính phủ Humanity&Inclusion, tên lửa, rocket, đạn pháo, đạn chùm,… đều để lại tàn dư là những vật liệu chưa nổ sau xung đột, cực kỳ nguy hiểm đối với bất kỳ ai tiếp xúc hoặc ở gần chúng, tiếp tục gây thương vong cho con người trong thời gian dài sau khi giao tranh kết thúc và ngăn cản những người phải di dời trở về quê hương.

Bà cho biết thêm rằng: “Ở Gaza, người dân đang phải hứng chịu một trong những chiến dịch ném bom dữ dội nhất trong lịch sử quân sự. Số lượng các cuộc tấn công, đánh bom và bắn pháo binh là rất lớn xét về tốc độ và sự tập trung. Theo ước tính của chúng tôi, trong suốt cuộc chiến kéo dài 5 tháng này, mỗi ngày có khoảng 500 quả đạn pháo được bắn đi”. Giám đốc của Humanity&Inclusion đồng thời lưu ý rằng, vùng đất của người Palestine là một trong những khu vực đông dân nhất trên thế giới và là một trong những nơi dễ bị tổn thương nhất do mức độ tàn phá do các cuộc bắn phá gây ra, vốn đã hủy hoại cơ sở hạ tầng dân sự quan trọng. Theo bà, đó là vùng lãnh thổ mà 2,2 triệu cư dân không thể di tản và trong đó họ thấy mình bị mắc kẹt, phải hứng chịu các cuộc bắn phá cực kỳ dữ dội cả ngày lẫn đêm.

Humanity&Inclusion cho biết, dân thường chiếm 90% số nạn nhân của vũ khí nổ khi chúng được sử dụng ở các khu vực đông dân cư. Hơn nữa, rất khó để biết toàn bộ mức độ ô nhiễm đạn pháo chưa nổ do tàn tích chiến tranh ở Gaza gây ra vì xung đột vẫn đang tiếp diễn. “Ước tính có khoảng 45.000 quả đạn pháo đã rơi ở Dải Gaza trong ba tháng đầu xung đột. Tuy nhiên, dựa trên tỷ lệ không nổ từ 9% đến 14%, có thể vài nghìn quả đạn pháo đã không phát nổ, nằm rải rác trong đống đổ nát trên khắp Dải Gaza”, bà Anne Héry nêu rõ.

Theo Humanity&Inclusion, vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh (ERW) có thể cướp đi nhiều sinh mạng hơn ở Gaza và gây ra những thương tích trầm trọng và tàn tật – dù là tạm thời hay vĩnh viễn – vốn cần được chăm sóc y tế ngay lập tức, điều này thường không thể thực hiện được trong thời gian chiến tranh. Đây là một tai họa toàn cầu vì nhiều quốc gia trên thế giới bị ảnh hưởng bởi ERW. Syria, Afghanistan, Libya, Ukraine, Iraq và Yemen là những quốc gia bị ô nhiễm ERW nặng nhất, vì những vùng lãnh thổ rộng lớn của họ đã bị ném bom và pháo kích trong thời gian dài.

Giám đốc của Humanity&Inclusion giải thích rằng, tình trạng ô nhiễm này có thể sẽ có tác động nặng nề với Gaza: Do môi trường đô thị của Gaza – nơi các tòa nhà bị sập, đổ nát hoặc hư hỏng – tàn dư của vật liệu nổ không chỉ là mối nguy hiểm thường trực mà còn có tác động lâu dài đến cuộc sống hằng ngày của người dân Gaza và sự phát triển kinh tế – xã hội của họ. Bà kết luận: “Khi nói đến việc dọn dẹp những đống đổ nát lẫn với những vật liệu nổ còn sót lại có thể gây tử vong, điều mà các chuyên gia rà phá bom mìn của chúng tôi đã mô tả tại một số thị trấn ở Syria bị ảnh hưởng bởi xung đột, hoặc khi nói đến việc xây dựng lại, điều đó là cực kỳ nguy hiểm. Về lâu dài, những tàn dư đó có tác động cực lớn vì chúng cản trở việc tái thiết, cung cấp viện trợ nhân đạo và nối lại đời sống kinh tế do cản trở các tuyến đường tiếp cận, hạn chế di chuyển và khiến đất nông nghiệp cũng như cơ sở hạ tầng công cộng hoặc nhà nước không thể sử dụng được”.

Là tổ chức đã hoạt động trong nhiều thập niên với những nhóm người phải đối mặt với sự nguy hiểm của các vật liệu chưa nổ trong các cuộc xung đột vũ trang, Humanity&Inclusion đã nhiều lần cảnh báo về ô nhiễm đạn chưa nổ trong bối cảnh cuộc chiến đang diễn ra ở Dải Gaza.