Thuốc nào điều trị bệnh dịch hạch hiệu quả?

Bệnh dịch hạch do vi khuẩn Yersinia pestis gây ra. Đây là một bệnh nhiễm trùng đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

1. Dịch hạch là gì?

Dịch hạch là một loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đe dọa tính mạng chủ yếu do trực cầu khuẩn gram âm hình que có tên là Yersinia pestis gây ra. Loại vi khuẩn này chủ yếu được tìm thấy ở các loài động vật gặm nhấm như chuột, sau đó lây truyền qua các loài côn trùng hút máu của những loài động vật này.

Nếu không điều trị bằng kháng sinh thích hợp và nhanh chóng, sự tiến triển của bệnh sẽ gây tử vong trong 30% đến 60% trường hợp. Bệnh dịch hạch có 3 thể lâm sàng là: Bệnh dịch hạch, dịch hạch nhiễm trùng huyết và dịch hạch thể viêm phổi. Các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau tùy theo loại bệnh và ngày mắc bệnh.

Vi khuẩn gây bệnh dịch hạch chủ yếu được tìm thấy ở các loài động vật như gặm nhấm như chuột.

Dưới đây là một số triệu chứng nghiêm trọng của bệnh dịch hạch.

Sốt

Buồn nôn, nôn

Động kinh

Tiêu chảy

Đau đầu

Vấn đề về hô hấp

Sưng ở các khớp, đau cơ, khớp

Đau ở vùng bụng

Ho dữ dội kèm theo đau ở vùng ngực.

Chìa khóa để điều trị thành công bệnh dịch hạch là phát hiện sớm và dùng kháng sinh hiệu quả kịp thời. Nếu việc dùng kháng sinh trì hoãn sau 24 giờ, bệnh nhân thường tử vong.

2. Thuốc nào điều trị dịch hạch?

Trước khi có thuốc kháng sinh, việc điều trị bệnh dịch hạch chủ yếu bao gồm chăm sóc hỗ trợ và tỷ lệ tử vong cao, từ 66% đến 93%, đối với tất cả các dạng lâm sàng.

Với sự phát triển của thuốc kháng sinh đã cách mạng hóa việc điều trị bệnh dịch hạch. Bệnh nhân mắc bệnh dịch hạch phổi, trước đây được coi là không thể chữa khỏi, đã có thể phục hồi khi được điều trị trong vòng 24 giờ đầu tiên kể từ khi xuất hiện triệu chứng.

Nếu không điều trị bằng kháng sinh thích hợp và nhanh chóng, sự tiến triển của bệnh sẽ gây tử vong.

Theo khuyến cáo về điều trị kháng khuẩn cho bệnh dịch hạch, các thuốc kháng sinh thuốc nhóm aminoglycoside và fluoroquinolone là trụ cột của điều trị kháng khuẩn cho bệnh dịch hạch, trong khi tetracycline, chloramphenicol và trimethoprim-sulfamethoxazole (TMP-SMX) cũng có thể là các lựa chọn để điều trị tùy thuộc vào độ tuổi và tình trạng của bệnh nhân.

Tuy nhiên, một nghiên cứu về bệnh dịch hạch ở Việt Nam cho thấy những bệnh nhân được điều trị bằng TMP-SMX có thời gian sốt dài hơn và có thể phát triển một số biến chứng. Hơn nữa, Tổ chức Y tế Thế giới không khuyến cáo dùng chloramphenicol làm liệu pháp điều trị bệnh dịch hạch vì những tác dụng phụ nghiêm trọng của thuốc, bao gồm ức chế tủy xương có thể hồi phục, thiếu máu bất sản… Tetracycline có ít tác dụng phụ lớn, nhưng chúng chống chỉ định cho phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh.

Streptomycin và gentamycin là kháng sinh thuộc nhóm aminoglysoside, trong đó streptomycin là kháng sinh hiệu quả nhất trong điều trị dịch hạch, có thể dùng đơn độc hoặc phối hợp với kháng sinh khác nhưng cần thận trọng với bệnh nhân suy giảm chức năng thận.

Cùng với việc điều trị bệnh bằng kháng sinh, cần kết hợp với điều trị các triệu chứng của bệnh bao gồm: Hạ sốt, giảm đau, truyền dịch, chống suy đa phủ tạng, hồi sức tích cực trong những thể nặng, hạch mủ cần chích rạch và tháo mủ.

Các trường hợp mắc bệnh dịch hạch phổi được coi là có khả năng lây nhiễm trong suốt thời gian bệnh có triệu chứng và trong 72 giờ sau khi bắt đầu điều trị bằng kháng sinh. Những người đã tiếp xúc trực tiếp hoặc sống chung nhà với một trường hợp mắc bệnh dịch hạch phổi trong thời gian lây nhiễm nên điều trị dự phòng bằng kháng sinh và theo dõi các triệu chứng trong 7 ngày. Nếu những người tiếp xúc với trường hợp mắc bệnh dịch hạch phổi không thể được điều trị dự phòng bằng kháng sinh, nên được cách ly nghiêm ngặt trong thời gian 7 ngày.

3. Làm gì để phòng ngừa dịch hạch?

Hiện nay đã có phương pháp điều trị hiệu quả nên các đợt bùng phát dịch hạch ít xảy ra. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới vẫn báo cáo 1000-2000 ca bệnh dịch hạch mỗi năm và số ca thực tế có thể cao hơn nhiều.

Để phòng ngừa dịch hạch, điều quan trọng là phải hạn chế tiếp xúc của con người với các loài gặm nhấm như chuột, sóc… cũng như theo dõi những loài động vật này trong tự nhiên để phát hiện sớm các dấu hiệu bùng phát dịch bệnh. Cần phải cách ly bất kỳ người nào đã tiếp xúc với người được chẩn đoán mắc bệnh dịch hạch.