Thuốc lá điện tử: “Cạm bẫy hương vị” chốn học đường
Theo báo cáo của Bộ Y tế, đến năm 2020 tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong lứa tuổi 13 – 17 là 2,6%. Tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở giới trẻ lên tới 7%.
Nếu không có biện pháp ngăn chặn hiệu quả, kịp thời, tỷ lệ này sẽ còn tiếp tục tăng cao với những hậu quả khôn lường.
Ảnh minh họa
Len lỏi vào trường học
Thuốc lá điện tử được ví như “cạm bẫy hương vị” khi đánh trúng tâm lý thích thể hiện cái tôi của tuổi mới lớn. Sự mới lạ với những dụng cụ bắt mắt đã nhanh chóng được học sinh đón nhận và khám phá mà không tính đến những tác hại. Nguy hiểm hơn, thuốc lá điện tử còn len lỏi vào trường học bằng cách giả dạng son môi, USB, bút… với nhiều hương vị khác nhau để tránh bị phát hiện.
Hình ảnh học sinh “nhả khói” không chỉ còn xuất hiện ở các quán nước vỉa hè mà thậm chí ngay trong trường học. Một học sinh THPT khi được hỏi tại sao dùng thuốc lá điện tử đã không ngần ngại trả lời: “Em theo dõi trên mạng thấy “Tây” hút nhiều, thấy hay hay thì sử dụng. Có người bảo thuốc lá điện tử có hại nhưng cũng có người bảo chả sao”?! Một học sinh khác khẳng định “thuốc lá điện tử đang là trend (xu hướng) trong giới học sinh hiện nay”. Không hiếm bạn trẻ viện lý do “không ảnh hưởng đến người xung quanh”, “hút cho thơm miệng”, “giúp cai thuốc lá truyền thống hiệu quả” khi hút thứ độc hại này.
Tuấn Thành – học sinh THPT ở Hà Nội cho biết: “Lúc đầu, em thử vì tò mò, dùng dần thấy quen. Hôm nào không dùng thì có cảm giác thiếu thiếu, khó chịu trong người. Lớp em bây giờ có nhiều bạn hút, con gái cũng hút. Giám thị kiểm tra nhưng tụi em vẫn lén hút hút. “.
“Các bạn nam dùng loại có hình dáng bút bi, vuông vuông nho nhỏ như bút dạ quang, USB; còn các bạn nữ thường dùng các loại như thỏi son. Vị thì rất nhiều, chủ yếu là vị trái cây như: Cam, xoài, dưa hấu, mâm xôi, trà chanh…”, một học sinh nữ THPT ở Hà Nội cho biết.
Video đang HOT
Những nguy hại khôn lường
Chỉ với 120.000 – 150.000 đồng, học sinh dễ dàng sở hữu một “phiên bản” thuốc lá điện tử với đủ hình dạng có thể mang vào lớp, bỏ ngay trên bàn học mà không bị phát hiện. Thực tế không ít trường hợp học sinh bị sốc khi hút thuốc lá điện tử.
Gần đây nhất, Ban giám hiệu Trường THCS Đà Nẵng, TP Hải Phòng đã phải áp dụng hình thức kỷ luật tạm đình chỉ học tập đối với 2 học sinh lớp 8 do có hành vi sử dụng thuốc lá điện tử tại trường khiến một em bị ngất phải nhập viện cấp cứu.
Tác hại của thuốc lá điện tử đã được cảnh báo rất nhiều và hầu hết sản phẩm này trên thị trường được khảo sát là không rõ nguồn gốc xuất xứ và không được phân phối qua các kênh chính thống. Thế nhưng, qua những lời quảng cáo có cánh của người bán, giới trẻ, đặc biệt là học sinh vẫn thản nhiên phì phèo khói thuốc và coi đó như một “trào lưu thời thượng” mà bỏ quên những nguy hại khôn lường.
Ths Nguyễn Hạnh Nguyên (Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam) cho biết, những sản phẩm thuốc lá này chứa rất nhiều độc chất, như: Nicotine có hại cho sự phát triển não bộ của người vị thành niên; focmaldehit hay axetaldehit gây ung thư. Ngoài ra, thuốc lá điện tử cũng đã được chứng minh gây ra hàng loạt bệnh lý nghiêm trọng về tim mạch, hô hấp, điển hình nhất là tổn thương phổi cấp tính.
Theo Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an) thuốc lá điện tử đang dẫn đường cho ma túy tổng hợp xâm nhập vào giới trẻ. Thời gian qua, cơ quan chức năng đã nhận được đề nghị giám định nhiều mẫu dung dịch thuốc lá điện tử do phụ huynh hoặc nhà trường mang đến. Kết quả cho thấy, trong những dung dịch này đều chứa chất hướng thần, gây ảo giác và kích thích thần kinh rất mạnh. Các đối tượng tội phạm đã pha ma túy tổng hợp vào dung dịch thuốc lá điện tử khiến những người sử dụng phải lệ thuộc vào thuốc, nghiện ngập.
Ths Cao Thanh Nga, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Phan Huy Chú (Hà Nội) cho biết, nội dung tuyên truyền về phòng chống tác hại của thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử nói riêng đã được đưa vào chương trình giáo dục tại các bậc THCS, THPT dưới nhiều hình thức đa dạng. Mặc dù vậy, do tâm lý tuổi học trò muốn tìm hiểu, khám phá điều mới, không ít học sinh cấp II, III vẫn muốn “trải nghiệm” dù biết tác hại của việc sử dụng thuốc lá điện tử.
“Các bậc phụ huynh nếu thấy những lọ tinh dầu, mùi thơm khác lạ trong phòng của các con hoặc trên quần áo, sách vở thì cần có biện pháp kiểm tra, phát hiện và kịp thời nhắc nhở”, Ths Cao Thanh Nga lưu ý.
Bộ Y tế nêu lý do Việt Nam phản đối thuốc lá thế hệ mới
Thuốc lá thế hệ mới gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều chưa được cho phép sản xuất và kinh doanh tại Việt Nam. Dựa trên các bằng chứng về tác hại của thuốc lá mới, nhiều quốc gia tiếp tục cấm hoặc hạn chế lưu hành sản phẩm này.
Tại hội thảo cập nhật thông tin về tác hại của sản phẩm thuốc lá mới do Bộ Y tế tổ chức ngày 8-4, ông Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, cho rằng việc phòng chống tác hại của thuốc lá là cuộc đấu tranh dai dẳng, trường kỳ giữa lợi ích sức khỏe với các công ty đa quốc gia, công ty sản xuất thuốc lá. Tại Việt Nam, thời gian gần đây, tiêu dùng thuốc lá truyền thống có xu hướng giảm do có những quyết sách quyết liệt phòng chống tác hại thuốc lá.
Ông Nguyễn Huy Quang cảnh báo thuốc lá mới là mối nguy cơ mới cho sức khỏe
Tuy nhiên, gần đây lại xuất hiện thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng) và như thế lại tiếp tục một cuộc vận động với các công ty sản xuất thuốc lá. Mới đây, thông tin Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) có văn bản xác nhận một sản phẩm thuốc lá làm nóng (thuốc lá nung nóng) là sản phẩm giảm phơi nhiễm đã dẫn đến hiểu sai lệch, hiểu lầm.
"Nhiều người không hiểu bản chất phán quyết của FDA, làm thông tin sai lệch. Công ty cũng cố tình làm công chúng hiểu sai lệch phán quyết của FDA. Đây không phải là sản phẩm giảm hại, không phải sản phẩm an toàn hơn, không phải sản phẩm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, không thể thay thế nghiện một cái này bằng nghiện một cách khác"- ông Quang nhấn mạnh.
Cũng theo ông Quang, kết quả điều tra năm 2015 cho thấy tỉ lệ hút thuốc lá ở nữ giới là 1,1%; ở nam giới là 45,3%. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây của Viện Chiến lược và Chính sách y tế năm 2020 tại Hà Nội cho thấy ở nhóm học sinh lớp 8-12, tỉ lệ hút thuốc lá mới ở nữ lên đến 4,8% và ở nam là 12,4%.
"Đây là những con số biết nói. Thuốc lá mới này dễ tiếp cận giới trẻ, dù chỉ mới là thuốc lá nhập lậu. Đây là mối nguy cơ cho tương lai, cho sức khỏe của dân tộc, của giống nòi bị ảnh hưởng của thuốc lá mới" - ông Quang nhấn mạnh.
Bác sĩ Vũ Văn Thành, Hội Phổi Việt Nam, khẳng định các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới gồm: Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều ảnh hưởng đến sức khỏe với các nguy cơ mắc bệnh tim mạch, phổi, ung thư... Đặc biệt trong các sản phẩm thuốc lá điện tử có hàm lượng Nicotin rất cao và là chất gây nghiện, ảnh hưởng đến não bộ, tim mạch, đặc biệt nguy hại với phụ nữ mang thai, chưa kể hàng loạt kim loại như: Chì, bạc, cadmium, thủy nhân, nickel có thể gây ung thư.
"Quá trình khám và điều trị người bệnh cũng như các công bố của quốc tế chúng tôi nhận thấy hình ảnh X-quang ngực ở người hút thuốc lá điện tử có hình ảnh tổn thương nhu mô phổi ở bệnh nhân. Trong khi đó với sản phẩm thuốc lá nung nóng còn chứa một số chất độc cao hơn thuốc lá điện tử"- bác sĩ Thành nhận định.
Bác sĩ Vũ Văn Thành nói về tác hại của các sản phẩm thuốc lá mới
Bác sĩ Thành cho biết trên thế giới các bác sĩ đã từng điều trị cho một trường hợp thanh niên 16 tuổi bị viêm phổi tăng bạch cầu cấp tính mức độ nặng sau sử dụng thuốc lá nung nóng 2 tuần với triệu chứng khó thở nặng dần. Bệnh nhân được chuyển đến Khoa cấp cứu và được đặt nội khí quản, thở máy, can thiệp tim phổi nhân tạo (ECMO) do suy hô hấp nặng.
Bác sĩ Thành cũng cảnh báo các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng có thể gây ra những thay đổi có hại cho não đang phát triển của thanh thiếu niên, kiểm soát sự chú ý, học tập. Nicotin có thể đi qua nhau thai và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và sau khi sinh (hệ thần kinh, thai chết lưu), tăng các nguy cơ chấn thương do thiết bị thuốc lá điện tử phát nổ...
Cảnh báo về những nguy hại của các sản phẩm thuốc làm nóng được truyền thông rầm rộ thời gian qua, ông Đào Thế Sơn, thuộc Liên minh Quốc tế phòng chống lao và bệnh phổi, cho biết thuốc lá làm nóng đều có chứa nicotine và thuốc lá. "Gần đây, nhiều thông tin cho rằng thuốc lá làm nóng do một công ty thuốc lá sản xuất an toàn hơn thuốc lá truyền thống nhưng thực tế chưa có bằng chứng nào chứng minh rằng rằng việc chuyển từ sử dụng thuốc lá truyền thống sang thuốc lá làm nóng sẽ giảm nguy cơ bệnh tật liên quan tới thuốc lá"- ông Sơn nói.
Thuốc lá thế hệ mới làm tăng các nguy cơ mắc bệnh tim mạch, phổi - Ảnh minh hoạ
Cũng theo ông Sơn, trong hồ sơ gửi FDA, bản thân công ty thuốc lá này cũng thừa nhận điều này và cho biết sử dụng hệ thống thuốc lá làm nóng có thể gây hại cho sức khoẻ. Ông Sơn cho biết đến thời điểm này FDA không phán quyết thuốc lá làm nóng là an toàn hơn thuốc lá truyền thống.
Dựa trên các bằng chứng hiện tại, nhiều quốc gia tiếp tục cấm hoặc hạn chế lưu hành sản phẩm thuốc lá làm nóng. Bởi không có mức độ phơi nhiễm thuốc lá nào được cho là an toàn và không có bằng chứng cho thấy thuốc lá làm nóng giúp cai nghiện. Trên thực tế, mọi sản phẩm thuốc lá đều có hại.
Bà Đoàn Thu Huyền, Giám đốc quốc gia, Tổ chức Chiến dịch vì Trẻ em không thuốc lá, cho rằng thời gian qua đã có nhiều thông tin sai lệch FDA về các sản phẩm thuốc lá mới. Thậm chí, tại Trung Quốc, đã lan truyền thông tin về việc sử dụng nicotine giúp chống lại Covid-19 giúp phòng ngừa các bệnh hô hấp và người hút thuốc lá ít nguy cơ mắc Covid-19 hay quảng cáo hút thuốc lá điện tử giúp phòng chống một số bệnh hô hấp. Đây là những thông tin sai lệch.
Đến nay, thuốc lá mới gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều chưa được cho phép sản xuất và kinh doanh tại Việt Nam. Nhiều chuyên gia cho rằng Việt Nam không nên cấp phép nhập khẩu và lưu hành thuốc lá điện tử bởi đây là là nguy cơ mới cho một hình thức nghiện khác, gây nhiều tốn kém về sức khỏe, tiền bạc...
Tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh, sinh viên Ngày 6-4, Bộ Y tế có Công văn số 2483/BYT-KCB gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tăng cường kiểm tra, ngăn ngừa sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng, shisha). Ảnh minh họa Các sản phẩm thuốc lá mới rất có hại cho sức khỏe của cả người...