Thuế VAT tăng: Thách thức lớn cho ngành phim ảnh

Trước khi Quốc hội thông qua luật Thuế giá trị gia tăng (VAT) sửa đổi, nhiều doanh nghiệp điện ảnh đã gửi văn bản kiến nghị, cho rằng việc tăng mức thuế từ 5% lên 10% đối với dịch vụ điện ảnh là không hợp lý.

Bài toán khó

Việc mức thuế VAT tăng từ 5% lên 10% được xem là bài toán khó mà các doanh nghiệp điện ảnh cần tìm lời giải trong thời gian tới. Trong đó, cánh cửa tìm kiếm nhà đầu tư ngày càng hẹp dần bởi thực tế cho thấy điện ảnh từ lâu đã là ngành mang tính rủi ro, trong khi những người làm kinh tế có thể hướng đến những lĩnh vực an toàn hơn.

Theo ghi nhận, chỉ riêng trong năm 2024, số phim điện ảnh đạt doanh thu cao không quá nhiều, chỉ có Mai (Trấn Thành), Lật mặt 7 (Lý Hải)… thành công rực rỡ về doanh thu. Số phim doanh thu thấp, thậm chí nhà sản xuất chịu lỗ nặng, là không hề ít, điển hình: Đóa hoa mong manh (Mai Thu Huyền), Móng vuốt (Lê Thanh Sơn), Domino: Lối thoát cuối cùng (Nguyễn Phúc Huy Cương)… Điều đó cho thấy thị trường điện ảnh Việt còn bấp bênh, chưa thật sự ổn định và việc đầu tư vào một tác phẩm là sự mạo hiểm cao.

“Nếu thuế tăng lên gấp đôi, một dự án 25 tỉ sẽ thành 26 tỉ mấy và doanh thu của bộ phim phải lên đến 67 – 69 tỉ mới có khả năng hòa vốn. Điểm hòa vốn của nhà đầu tư sẽ cao hơn, đồng nghĩa với việc họ sẽ phải cân nhắc kỹ hơn trong đầu tư điện ảnh. Bởi thường họ chủ yếu đầu tư vì yêu thích thôi, chứ nếu là dân đầu tư thì họ sẽ không chọn điện ảnh vì rủi ro và mạo hiểm hơn những ngành khác”, đạo diễn Charlie Nguyễn nói.

Phim Mai của Trấn Thành có doanh thu “khủng” hơn 500 tỉ đồng. ẢNH: ĐPCC

Chia sẻ với Thanh Niên, đạo diễn Nguyễn Ngọc Lâm nhận định mức thuế VAT tăng gấp đôi tưởng chừng là con số nhỏ nhưng lại khiến các nhà đầu tư e dè. Anh khẳng định không phải phim nào ra rạp cũng có thể thắng lớn như tác phẩm của Trấn Thành, Lý Hải… Anh lấy ví dụ dự án Cái giá của hạnh phúc đã phải chịu lỗ, từ đó khẳng định tính rủi ro khi đầu tư phim ảnh khá cao.

“Khi tăng thuế VAT, ảnh hưởng rõ nhất là việc các nhà đầu tư hạn chế hơn. Con số 5% không hề nhỏ. Mọi người nghe doanh thu một phim khá lớn nhưng làm “trầy vi tróc vảy” nhiều khi huề vốn hoặc lời 2 – 3% là mừng lắm”, Lý Minh Thắng – đạo diễn Công tử Bạc Liêu – cho hay.

Theo đạo diễn Charlie Nguyễn, mức thuế VAT tăng lên 10% không chỉ ảnh hưởng đến nhà đầu tư, nhà sản xuất, mà còn có những tác động đến chất lượng phim cũng như hệ thống phát hành. Chẳng hạn với một dự án 25 tỉ đồng phải tăng lên thành 26 tỉ đồng hoặc vẫn giữ mức ngân sách đó nhưng phải cắt hoặc viết lại kịch bản. Đôi lúc chính vì điều đó mà nhà sản xuất không đủ điều kiện để có được dàn diễn viên hay những nhân sự như mong muốn.

Đạo diễn Charlie Nguyễn cho rằng nếu ngân sách cao hơn, các nhà đầu tư sẽ cân nhắc hơn vì điện ảnh là một mảng đầu tư mạo hiểm. “Cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng phim và qua đó sẽ ảnh hưởng tới hệ thống phát hành vì hệ thống phát hành cũng cần một thị trường phát triển. Khó khăn từ một khía cạnh nào cũng sẽ ảnh hưởng đến khía cạnh khác vì nó phụ thuộc và liên kết với nhau hết”, anh nói.

Thị trường phim Việt cũng chứng kiến nhiều phim với doanh thu thấp, chịu lỗ khi rời rạp. ẢNH: ĐPCC

“Nhà làm phim không làm nổi một mình…”

Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng chia sẻ anh và một số nhà làm phim thấy buồn khi thuế VAT tăng. Theo đạo diễn phim Đất rừng phương Nam, điện ảnh VN đang có sự chuyển biến từ phim nhà nước sang phim tư nhân, có đơn vị thành công nhưng cũng có những thất bại. “Bây giờ khó khăn thì phải cố gắng thôi. Nguồn đầu tư bây giờ tất nhiên sẽ hiếm hơn”, anh nói.

Thực tế cho thấy việc mức thuế VAT tăng từ 5% lên 10% là một thách thức lớn với các doanh nghiệp điện ảnh, đòi hỏi họ vừa phải cân nhắc, giải quyết bài toán về ngân sách khi thực hiện một dự án. Song ở một góc độ khác, sự thay đổi này đặt ra yêu cầu lớn đối với các nhà sản xuất, nhà phát hành trong việc cân chỉnh số lượng, chọn lọc kỹ lưỡng những sản phẩm chất lượng trước khi ra rạp.

Sự hỗ trợ, giúp sức của cơ quan quản lý nhà nước là điều cần thiết trong hành trình sáng tạo tác phẩm điện ảnh. Như đạo diễn Charlie Nguyễn chia sẻ: “Nếu chúng ta muốn đuổi kịp thế giới, chất lượng phim và trình độ chuyên môn của chúng ta phải được nâng lên. Và để làm được như thế thì nhà làm phim không làm nổi một mình mà phải cần sự hỗ trợ từ các cơ quan ban ngành. Một đạo diễn không thể làm nên một bộ phim mà cần cả một tập thể và rất nhiều cơ quan đứng sau hỗ trợ thì đạo diễn đó mới có thể làm ra một tác phẩm đạt tiêu chuẩn cao hơn”.