Thuế quan mới của Tổng thống Trump đang ảnh hưởng đến kinh tế Mỹ thế nào?

Việc áp thuế lên hàng nhập khẩu từ Mexico, Canada và Trung Quốc đang gây chấn động kinh tế Mỹ. Giá tiêu dùng tăng, GDP sụt giảm, ngành ô tô lao đao – liệu chiến lược của Tổng thống Trump có mang lại lợi ích lâu dài hay chỉ tạo thêm bất ổn?

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh tại Nhà Trắng, Washington, DC. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Theo Wall Street Journal, nền kinh tế Mỹ đã bước vào kỷ nguyên mới vào ngày 4/3, khi thuế quan của Tổng thống Donald Trump đối với hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada có hiệu lực. Thuế quan mới đối với hàng hóa nhập khẩu đã chấm dứt nhiều thập kỷ thương mại tự do giữa ba nước và có nguy cơ phá vỡ toàn bộ các ngành công nghiệp.

Thuế quan mới cũng có khả năng định hình lại sâu sắc mối quan hệ giữa Mỹ và hai đối tác thương mại lớn nhất, đột ngột đảo ngược dự án kéo dài hàng thập kỷ của Washington về việc mở rộng thương mại tự do với các đồng minh.

Điều này cũng có thể làm chậm nền kinh tế Mỹ vốn đang phải gánh chịu những tác động từ việc cắt giảm việc làm hàng loạt của chính phủ liên bang, cắt giảm chi tiêu của chính phủ và hạn chế nhập cư, đồng thời làm tăng giá một loạt hàng hóa khác nhau như ô tô và thực phẩm.

Mức thuế quan mới được áp dụng ở mức 25% đối với hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada, ngoại trừ các sản phẩm năng lượng như dầu thô và khí đốt tự nhiên – những mặt hàng này sẽ chịu mức thuế 10%. Đáng chú ý, Tổng thống Trump còn áp thêm thuế 20% đối với Trung Quốc trong những tuần gần đây.

Theo đán.h giá của Douglas Irwin, nhà kinh tế tại Đại học Dartmouth, đây là mức leo thang căng thẳng thương mại chưa từng có trong lịch sử Mỹ. “Hiếm khi chúng ta thấy khối lượng nhập khẩu lớn như vậy với mức tăng thuế quan lớn như vậy”, ông nhấn mạnh.

Chính quyền Trump đã viện dẫn dòng chảy m.a tú.y và người nhập cư không có giấy tờ qua biên giới Mỹ để biện minh cho thuế quan. Tổng thống Trump cũng đã nói rằng thuế quan sẽ dẫn đến nhiều hoạt động sản xuất hơn ở Mỹ. “Vì vậy, họ sẽ có thuế quan, và những gì họ phải làm là xây dựng các nhà máy ô tô của họ, thành thật mà nói, và những thứ khác, tại Mỹ, trong trường hợp đó, họ sẽ không phải chịu thuế quan”, ông Trump nói.

Tác động kinh tế

Về tăng trưởng và giá cả, các nhà kinh tế tại Phòng Nghiên cứu Ngân sách thuộc Đại học Yale dự báo những tác động đáng lo ngại: Giá tiêu dùng dự kiến sẽ tăng thêm 1,2% trong thời gian tới, tăng trưởng GDP có thể giảm 0,6 điểm phần trăm, những người nghèo sẽ chịu tác động nặng nề nhất do chi tiêu nhiều hơn vào các mặt hàng thiết yếu.

Các nhà chiến lược của Evercore ISI thậm chí còn dự báo mức giảm GDP lên tới 1 điểm phần trăm, đồng thời cũng cho biết tác động có thể trở nên tồi tệ hơn với những tác động khó lường đối với chuỗi cung ứng của khu vực Bắc Mỹ

Sự kết hợp giữa tăng trưởng chậm hơn và giá cả tăng nhanh hơn có thể khiến các nhà hoạch định chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) rơi vào thế khó, hạn chế khả năng cắt giảm lãi suất để ứng phó với tình trạng kinh tế suy yếu.

Yếu tố quan trọng không kém là sự không chắc chắn. Theo Cris deRitis, Phó Kinh tế Trưởng tại Moody’s, hầu hết người tiêu dùng vẫn sẽ lo lắng trong khi chỉ số bất ổn chính sách thương mại đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay.

Điều này có thể làm suy giảm thêm nền kinh tế. Không chắc chắn về thời gian áp dụng thuế quan hoặc phạm vi áp dụng thuế quan bổ sung đối với những nơi như Nhật Bản và các quốc gia trong Liên minh châu Âu, khả năng lập kế hoạch của các doanh nghiệp có thể bị hạn chế, khiến họ khó đầu tư và tuyển dụng hơn.

Về ảnh hưởng đến các ngành, ngành công nghiệp ô tô, với chuỗi cung ứng trải dài ở ba quốc gia, đang gặp rủi ro lớn nhất. Jim Farley, Giám đốc điều hành Ford, cảnh báo rằng mức thuế quan kéo dài 25% sẽ “xóa sổ hàng tỷ USD lợi nhuận của ngành”. Về phần mình, Target dự báo doanh số đi ngang do sự bất ổn của người tiêu dùng, trong khi Best Buy cảnh báo giá hàng hóa có thể tăng do các nhà cung cấp chuyển chi phí thuế quan.

Ngay sau khi chính quyền Trump công bố mức thuế mới, Canada và Mexico đã tuyên bố sẽ áp dụng các biện pháp trả đũa. Cụ thể, tỉnh Ontario của Canada sẽ áp thuế xuất khẩu 25% đối với điện gửi đến 1,5 triệu hộ gia đình ở Mỹ. Tổng thống Mexico cho biết nước này cũng sẽ trả đũa, với một loạt các động thái sẽ được công bố vào cuối tuần này.

Tuy nhiên Joe LaVorgna, nhà kinh tế trưởng tại SMBC Nikko Securities và là cựu trợ lý đặc biệt của Tổng thống Trump, vẫn tin rằng thuế quan cuối cùng sẽ có lợi cho nền kinh tế bằng cách khuyến khích sản xuất chuyển về Mỹ, đặc biệt khi kết hợp với việc cắt giảm thuế doanh nghiệp.

Nhưng với những dự báo về suy giảm tăng trưởng, gia tăng chi phí và bất ổn kinh tế, câu hỏi đặt ra là liệu lợi ích dài hạn có thực sự bù đắp được những tổn thất ngắn hạn hay không.