Thúc đẩy tiến độ thu phí không dừng: Bảo đảm hài hòa các lợi ích
Những vướng mắc về nguồn vốn, cơ chế đầu tư, công nghệ thu phí và thanh toán, cộng với thói quen sử dụng tiền mặt của người dân khiến các dự án thu phí tự động không dừng bị chậm tiến độ.
Để bảo đảm tiến độ hoàn thành vào cuối năm 2020 như phương án xin gia hạn mà Bộ Giao thông – Vận tải đã báo cáo Chính phủ, các cơ quan, đơn vị liên quan đang còn rất nhiều việc phải làm và sẽ chỉ thành công khi hài hòa được lợi ích của các bên.
Áp dụng thu phí không dừng sẽ góp phần hạn chế tình trạng ùn tắc giao thông tại trạm thu phí. Trong ảnh: Trạm thu phí trên đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng. Ảnh: Khuê Diệp
Tiến độ chậm, lượng người sử dụng ít
Chính phủ từng chốt ngày 31- 12-2019 phải hoàn thành dự án thu phí tự động không dừng tại các trạm thu phí đường bộ. Tuy nhiên, dự án đã bị chậm tiến độ và Bộ Giao thông – Vận tải phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ xin gia hạn đến ngày 31-12-2020.
Đề cập nguyên nhân chậm tiến độ, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Hợp tác quốc tế (Tổng cục Đường bộ Việt Nam) Tô Nam Toàn cho rằng, trước hết là do hình thức thu phí tự động không dừng còn rất mới cả về công nghệ, mô hình quản lý và hình thức triển khai. Thứ hai, đại bộ phận người dân vẫn có thói quen sử dụng tiền mặt dẫn đến lượng người sử dụng dịch vụ hạn chế. Ngoài ra, các vướng mắc về nguồn vốn, cơ chế đầu tư và doanh thu các dự án BOT (tư nhân đầu tư xây dựng, vận hành khai thác một thời gian rồi chuyển giao cho Nhà nước) bị sụt giảm thời gian qua đã khiến nhà tài trợ tín dụng lo ngại.
Ông Hồ Trọng Vinh, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thu phí tự động VETC (đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng) thông tin, qua gần 5 năm triển khai, tính đến nay, VETC mới dán thẻ E-tag (thẻ thu phí tự động không dừng) cho hơn 830.000 xe trên tổng số khoảng 3,5 triệu xe trên toàn quốc. Tuy nhiên, ngay trong những xe đã dán thẻ cũng có nhiều xe không sử dụng dịch vụ. Tiến độ dán thẻ như vậy là rất chậm, chưa đạt được mục tiêu.
Đề cập tới việc chưa dán thẻ E-tag cho xe ô tô cá nhân của mình, anh Nguyễn Quang Hưng (số 191 Minh Khai, quận Hai Bà Trưng) cho rằng, quy định hiện hành chưa bắt buộc chủ xe phải dán thẻ. Ngoài ra, nếu chủ phương tiện đã dán thẻ, nộp tiền, mặc dù cả tháng không đi qua trạm thu phí nhưng hệ thống vẫn tự động trừ 10.000 đồng/tháng. Số tiền này không đáng kể nhưng theo anh Nguyễn Quang Hưng, đấy là sự vô lý.
Còn chị Nguyễn Phương Thảo (số 262 Nguyễn Huy Tưởng, quận Thanh Xuân) cho biết, đã dán thẻ E-tag cho ô tô của mình từ hai năm nay nhưng nhiều lần đi vào làn thu phí tự động không dừng, chị luôn nhận được câu trả lời: Thẻ chưa kích hoạt, cần liên hệ với ngân hàng. “Khách chỉ biết mua thẻ, việc kết nối thanh toán là của chủ đầu tư và các bên liên quan, tại sao lại đùn đẩy trách nhiệm cho khách hàng? Trong khi đó, nhiều trạm dù có làn không dừng nhưng xe dán thẻ đi vào lại vướng xe không dán thẻ đang chờ trả tiền nên xảy ra ách tắc…”, chị Nguyễn Phương Thảo cho hay.
Video đang HOT
Chỉ rõ lợi ích từng chủ thể
Hiện giai đoạn I của dự án thu phí tự động không dừng đã hoàn thành 40 trạm trên toàn quốc. Trong ảnh: Trạm thu phí số 1 trên tuyến quốc lộ 5. Ảnh: Tuấn Khải
Hiện giai đoạn I của dự án thu phí tự động không dừng đã hoàn thành 40 trạm trên toàn quốc. Theo kế hoạch của VETC và Tổng cục Đường bộ Việt Nam, dự kiến, tuyến cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ và Cầu Giẽ – Ninh Bình sẽ đưa vào vận hành thu phí tự động không dừng từ cuối tháng 5-2020 và tuyến cao tốc Hà Nội – Hải Phòng từ tháng 6-2020. Các trạm thuộc giai đoạn II của dự án (33 trạm) cũng đang được các đơn vị liên quan tập trung triển khai.
Khẳng định ủng hộ chủ trương thu phí không dừng, song Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Quyền cho rằng, hình thức này tiện lợi nhưng triển khai chậm. Các cơ quan quản lý dường như đang lạm dụng các giải pháp hành chính và tập trung vào công nghệ nhiều hơn mà chưa quan tâm đến vấn đề thị trường. Đứng ở góc độ thị trường, người bán dịch vụ nên đưa ra một số hình thức để người dùng lựa chọn chứ không phải áp đặt một hình thức. Trong đó, phải tính cả lợi ích bên bán và bên sử dụng dịch vụ.
Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam đề xuất nên nghiên cứu 2 phương thức: Trả trước như đang làm và trả sau. Trả sau thì có hình thức ký hợp đồng, thông báo tài khoản, xe đi qua được đánh dấu và doanh nghiệp vận tải sẽ thanh toán. Làm cách này, doanh nghiệp vận tải cũng có giấy tờ để hạch toán chi phí đầu vào.
Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Quyền nhấn mạnh, đơn vị cung cấp dịch vụ phải có giải pháp để một tài khoản có thể sử dụng trên tất cả hệ thống cao tốc, quốc lộ và không phải mất các chi phí liên quan khác khi sử dụng. Phải để bản thân các chủ xe thấy được lợi ích khác biệt giữa thu phí không dừng và một dừng để lựa chọn. Việc xử lý tiền trả trước của các chủ phương tiện đã mua thẻ cũng cần được làm rõ. Nếu những vấn đề trên chưa được giải quyết thì người dân vẫn chọn sử dụng tiền mặt.
Theo Phó Tổng Giám đốc VETC Hồ Trọng Vinh, thói quen sử dụng tiền mặt trong nhân dân chưa thể thay đổi được ngay mà phải có lộ trình. Bên cạnh đó, Bộ Giao thông – Vận tải và Tổng cục Đường bộ Việt Nam cần có quy định không cho xe không dán thẻ đi vào làn không dừng để khách hàng thấy được quyền lợi khi sử dụng thẻ là hầu như không bị ách tắc tại các trạm thu phí. VETC cũng đang nghiên cứu giải pháp liên kết với ngân hàng để phục vụ cho việc thanh toán của khách hàng được thuận lợi, an toàn.
Chậm thu phí không dừng: 'Nan giải với các dự án của VEC'
"Một trong những nguyên nhân khiến dự án thu phí không dừng chậm tiến độ do các dự án của Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc VN (VEC) không tìm được nguồn vốn triển khai", ông Nguyễn Viết Huy, Phó Vụ trưởng Vụ Đối tác công tư, Bộ GTVT thừa nhận.
Viettel nhảy vào cuộc đua thu phí không dừng
Ông Nguyễn Viết Huy cho biết: Theo kế hoạch, Chính phủ chốt thời điểm 31/12/2019 phải hoàn thành dự án. Tuy nhiên, do một số nguyên nhân chủ quan, khách quan, Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng gia hạn đến 31/12/2020.
Đến thời điểm 31/12/2019, Bộ GTVT đã hoàn thành giai đoạn 1, cụ thể là 40 trạm. Tuy nhiên, vướng mắc nhất là các dự án của Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc VN (VEC) không tìm được nguồn vốn triển khai.
"Lý do vì dự án án của VEC vay vốn ODA, hiện Hiệp định vay vốn đã kết thúc. Lý do thứ hai là do VEC đã chuyển về Uỷ ban quản lý vốn nhà nước, việc triển khai cũng khó khăn hơn", ông Huy nói.
Còn về giai đoạn 2 của dự án có 33 trạm. Theo kế hoạch, sau khi Thủ tướng điều chỉnh Quyết định 18, liên danh nhà đầu tư giai đoạn 2 sẽ thành lập được doanh nghiệp dự án để sắp tới ký hợp đồng triển khai các trạm này. Hiện công tác khảo sát, thiết kế 33 trạm này đã được hoàn thành, khi thành lập được doanh nghiệp dự án sẽ tổ chức thi công ngay.
Theo tìm hiểu của VietnamFinance, hiện tại, Tập đoàn viễn thông quân đội Viettel đang rất quan tâm trong việc xây dựng gói thầu thu phí không dừng giai đoạn 2 gồm 33 trạm.
Ông Võ Anh Tâm, Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Giải pháp doanh nghiệp của Viettel cho biết: "Vừa rồi Quyết định 18 của Thủ tướng Chính phủ ban hành cho phép Viettel thành lập 1 doanh nghiệp dự án. Tiếp theo, chúng tôi rất nhanh chóng thành lập doanh nghiệp dự án với sự phê duyệt của Bộ Quốc phòng và các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền".
"Viettel xác định đây là nhiệm vụ Chính phủ giao và mong muốn cung cấp các giải pháp nhanh nhất để hệ thống này nhanh chóng đi vào hoạt động, cung cấp cho người dân những dịch vụ tiện ích nhất".
"Song song với hồ sơ đang làm với cơ quan quản lý nhà nước, hiện chúng tôi đang nghiên cứu những công nghệ mới, áp dụng triển khai và sẵn sàng để năm 2020 hệ thống sẵn sàng vận hành, triển khai", ông Tâm nói.
Lo bị "giam tiền" vào ngân hàng, DN vận tải xin trả sau
Liên quan đến số lượng xe gắn thẻ, ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam cho biết, hiện có 800 nghìn phương tiện của các doanh nghiệp, người dân đã gắn thẻ Etag nhưng không sử dụng.
Nguyên nhân ông Quyền đưa ra đó là, phí đường bộ chiếm chi phí đáng kể trong vận tải doanh nghiệp. Đối với phương tiện kinh doanh vận tải đường dài Bắc - Nam, hiện chi phí giao thông, không tính phí bảo trì, chiếm 10-12% doanh thu, chi phí này đứng thứ 2 sau chi phí về nhiên liệu.
Trong khi điều kiện các đơn vị kinh doanh vận tải rất khó khăn, đầu tư mua sắm phương tiện, áp lực lãi vay ngân hàng..., nếu như chúng ta chỉ dùng 1 phương thức như hiện nay là các đơn vị sử dụng đường phải chuyển tiền trước, đồng nghĩa với các doanh nghiệp vận tải phải vay tiền.
Với những doanh nghiệp nhiều xe, đây là số tiền lớn. Một chuyến xe từ phía Nam ra Lạng Sơn, nếu xe lớn thì mất cả chục triệu, với doanh nghiệp có cả trăm đầu xe, số tiền chi cho phí đường bộ trong 1 tháng có thể lên đến hàng tỷ đồng.
"Vì thế, chúng tôi đề xuất nên nghiên cứu 2 phương thức: trả trước như đang làm và trả sau. Trả sau thì có hình thức ký hợp đồng, thông báo tài khoản, xe đi qua cứ tích vào rồi doanh nghiệp vận tải sẽ trả. Làm cách này, doanh nghiệp vận tải có giấy tờ để hạch toán được chi phí đầu vào, như hiện nay không hạch toán được", ông Quyền nói.
Đồng tình với ý kiến trên, ông Nguyễn Công Hùng, Chủ tịch Hiệp hội taxi Hà Nội cho biết: "Bất cập đầu tiên là đồng vốn do doanh nghiệp tự xoay xở. Chẳng hạn mỗi doanh nghiệp taxi có 2.000 đầu xe, chỉ cần mỗi tài khoản phải nạp khoảng 500 nghìn đồng thì đã phải "giam" 10 tỷ đồng trong ngân hàng. Số tiền này doanh nghiệp phải đi vay và trả lãi suất nhưng vẫn phải nạp cho lái xe để chấp hành quy định".
"Thứ hai, hiện nay tất cả các doanh nghiệp đều trả lương cho tài xế qua tài khoản. Vấn đề đặt ra là tại sao không tận dụng tài khoản riêng của lái xe kết nối với tài khoản thu phí không dừng? Đồng thời, cần có hướng cho DN trả sau để giải gánh nặng tài chính".
Liên quan đến vấn đề này, ông Võ Anh Tâm, Tập đoàn Viettel cho biết: Chúng tôi đã thiết kế 2 hệ thống song song trả trước và trả sau, cũng giống như thuê bao di động, như VISA. Mục tiêu của chúng tôi là những doanh nghiệp uy tín, lâu dài thì sẽ chuyển sang trả sau. Tuy nhiên việc này phải có lộ trình. Lộ trình này sẽ phải phụ thuộc vào việc sửa đổi Quyết định 07 của Thủ tướng, quy định rõ với tài khoản trả sau thì việc trả chậm, trả muộn, gian lận hoặc không trả thì như thế nào?
"Chúng tôi tham khảo mô hình ở Singapore, Đài Loan, hệ thống nợ xấu các xe dán thẻ trả sau chiếm 0,6-0,7%, tức là xảy ra nợ xấu rất lớn cho nhà đầu tư BOT. Nếu tính ở Việt Nam, doanh nghiệp thu phí có thể chịu nợ xấu đến vài nghìn tỷ. Vì vậy, chúng ta cần sửa đổi quy định, có chế tài với các xe không dán thẻ vẫn đi vào làn trả trước, có cơ chế xử lý những doanh nghiệp chậm trả tiền. Có chế tài rõ ràng mới có thể giảm được nợ xấu cho doanh nghiệp BOT thu phí", ông Tâm nói .
Bộ GTVT đề xuất xe máy phải bật đèn suốt cả ngày Dự luật Giao thông đường bộ sửa đổi đưa vào quy định xe máy phải bật đèn nhận diện được trang bị theo thiết kế suốt quá trình lưu thông trên đường. Bộ GTVT đang lấy ý kiến dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi. Trong đó, dự luật bổ sung nhiều quy định mới, đặc biệt là quy tắc sử...