Thực chất vẫn là tín dụng đen
Dù mang danh nghĩa là cho vay ngang hàng ( P2P), nhưng thực chất là tín đụng đen với lãi suất cao ngất ngưởng.
Hoạt động cho vay ngang hàng (P2P) là mô hình kinh doanh mới được thiết kế và xây dựng trên nền tảng công nghệ số, kết nối trực tiếp người đi vay với người cho vay (nhà đầu tư) mà không thông qua trung gian tài chính. P2P hiện đang được Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước (NHNN) là cơ quan chủ trì nghiên cứu, xây dựng cơ chế thí điểm.
Thách thức đối với cơ quan quản lý
Hiện, NHNN đã chủ trì đoàn công tác liên ngành khảo sát, kiểm tra, đ.ánh giá thực trạng hoạt động cho vay ngang hàng của một số công ty tại TP HCM và Hà Nội.
Kết quả khảo sát cho thấy một số công ty đăng ký ngành nghề kinh doanh là tư vấn tài chính, môi giới tài chính, kinh doanh dịch vụ cầm đồ và tự nhận là công ty cho vay ngang hàng, để cung cấp các dịch vụ kết nối nhà đầu tư và người đi vay, vận hành trên nền tảng giao dịch trực tuyến.
Sản phẩm vay vốn trên các nền tảng trực tuyến được các công ty này vận hành khá đa dạng, chủ yếu dưới hình thức vay vốn không có tài sản đảm bảo; thời gian vay ngắn; khách hàng phải trả phí và lãi suất cao đối với các khoản vay.
Đáng chú ý, tuy mới được triển khai từ năm 2016 trở lại đây, nhưng các công ty này có sự tăng trưởng mạnh về số lượng khách hàng, hợp đồng vay vốn kết nối thành công và tổng phí dịch vụ thu được.
Video đang HOT
Theo Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng, sự phát triển nhanh chóng của hoạt động P2P đang đặt ra thách thức lớn đối với công tác quản lý, giám sát đối với các cơ quan quản lý nhà nước, nhằm đưa hoạt động của các công ty này vận hành theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo trật tự xã hội, an ninh hệ thống tài chính.
Do vậy, NHNN dự kiến đưa lĩnh vực P2P vào đề án cơ chế quản lý thử nghiệm hoạt động fintech ( công nghệ tài chính) trong lĩnh vực ngân hàng (cơ chế Regulatory Sandbox – khung điều chỉnh thử nghiệm).
Người dân phải cẩn thận
Hiện nay hoạt động cho vay ngang hàng mọc lên khá nhiều, trắng đen,thật giả lẫn lộn. Ở Việt Nam, mô hình cho vay ngang hàng mới xuất hiện và có khoảng 40 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, nhưng có một số công ty biến tướng, l.ừa đ.ảo, trà trộn với tín dụng đen, đa cấp tài chính, cho vay t.iền mà không gắn với việc thế chấp tài sản, vi phạm pháp luật về ngân hàng và tín dụng với diễn biến rất phức tạp.
Các công ty này thường ngụy trang hành vi cho vay nặng lãi bằng các hợp đồng biến tướng nhằm tránh sự điều tra, thu thập chứng cứ của lực lương công an. Tiềm ẩn nguy cơ rủi ro nợ xấu từ người đi vay, không có cơ chế bảo vệ các nhà đầu tư.
Đấy là chưa kể hàng loạt các rủi ro khác như thông tin của các bên tham gia có thể bị đ.ánh cắp do lỗ hổng bảo mật. Hệ thống lưu trữ thông tin của công ty P2P Lending có thể bị chiếm quyền kiểm soát hoặc bị đ.ánh sập bởi các hackers, dẫn đến toàn bộ thông tin giao dịch trên các nền tảng P2P Lending được dùng để trốn thuế, rửa t.iền, đ.ánh b.ạc qua mạng, tài trợ k.hủng b.ố hoặc biến tướng để huy động tài chính đa cấp khiến cho người vay, người đi vay trở thành n.ạn n.hân của hành vi l.ừa đ.ảo, chiếm dụng vốn bất hợp pháp…
Đáng chú ý, phương thức vay ngang hàng hiện nay còn liên kết với những trang web, trang mạng xã hội khác, hoặc mạng viễn thông như nhắn tin, gọi điện trực tiếp đến người dân mời chào vay vốn.
Các đối tượng cho vay quảng cáo với giấy tờ và thủ tục khá đơn giản, có trường hợp không cần gặp mặt, không cần thế chấp vẫn được cung cấp t.iền. Có thể điểm danh các website cho vay t.iền siêu nhanh như Tima.vn, doctordong.vn, huydong.com, cartvaytien.info, SHA, Mobivi… hoạt động rầm rộ.
Để hấp dẫn khách vay, những trang web này còn có các chiêu trò như cho vay với lãi suất 0% trong vòng 10 ngày đầu tiên, phí tư vấn, phí dịch vụ 0%… Tuy nhiên, đây chỉ là quảng cáo vì thực thế, có người dân đã phải trả với lãi suất “trên trời”.
Ví dụ tại trang Tima trên di động, lãi suất 15%/tháng, tức 180%/năm; hay tại doctordong.vn, dù công bố lãi suất cho vay chỉ 10,95%/năm, nhưng nếu cộng phí dịch vụ, phí tư vấn… người vay phải trả lãi lên đến 44,1%/tháng, tức là 529,2%/năm.
Tương tự, trên trang web robocash.vn, không công bố lãi suất và quảng cáo “vay càng nhiều, phí và lãi suất càng ít”. Song, khi phóng viên đặt lệnh vay 10 triệu đồng trong vòng 30 ngày, thì tổng số t.iền mà khách phải thanh toán lên tới 15.465.000 đồng. Như vậy, chi phí và lãi vay lên tới 54,65%/tháng, tức 655%/năm.
Có thể thấy, dù mang danh nghĩa là cho vay ngang hàng, nhưng thực chất là tín đụng đen với lãi suất cao ngất ngưởng.
Vay t.iền qua App đang bị biến tướng thành tín dụng đen
Có thể kể đến những App khá phổ biến trên Google Play hoặc Appstore dành cho điện thoại như: DoctorDong, Scash, Atome, VĐồng, Bagang... Điểm chung của những App này là dễ sử dụng, thủ tục đơn giản chỉ cần chứng minh nhân dân hoặc sổ hộ khẩu, đồng thời quá trình giải ngân khoản vay cũng khá nhanh chóng từ 1 - 2 ngày sau khi xác nhận từ bên cho vay.
Thủ tục đơn giản, thời gian giải ngân nhanh là những ưu điểm mà hình thức cho vay qua ứng dụng điện thoại (App) đang dùng để lôi kéo người vay. Nhưng song hành với đó là khoản lãi khổng lồ phải trả, những lời đe dọa, phỉ báng nếu không trả đúng hạn.
Với những người tham gia vay t.iền lần đầu, số t.iền vay thường chỉ được giới hạn từ 3 triệu đồng trở xuống, nếu trả đúng hạn, hạn mức này sẽ được tăng dần lên. Tuy nhiên, người vay sẽ không được nhận đầy đủ số t.iền mình vay mà phải cắt lại một khoản gọi là phí dịch vụ. Cụ thể, nếu vay 1,5 triệu đồng, người vay sẽ chỉ cầm về từ 900.000 - 1.000.000 đồng nhưng khi trả vẫn phải trả đủ 1,5 triệu đồng. Thời gian phải trả thường là trong 1 tuần, nếu trả chậm sẽ tính lãi suất khoảng 5%/ngày, tương đương với 150%/tháng.
Vay t.iền qua App là tín dụng đen.
Khi nói về tình trạng cho vay qua App có lãi suất "cắt cổ" đang khiến nhiều người lâm vào cảnh cùng cực, Chánh Văn phòng Bộ Công an, Thiếu tướng Tô Ân Xô cho rằng đây là một dạng của tín dụng đen. Với việc hiện chiếm 22,6% các loại tội phạm, gồm nhiều thủ đoạn đa dạng, có mặt ở hầu hết các địa phương, tín dụng đen cũng là loại tội phạm luôn nằm trong tầm ngắm của cơ quan đấu tranh chống tội phạm, đặc biệt là cảnh sát hình sự, công an các địa phương.
Về bản chất, mô hình cho vay qua App là rất tiện lợi đang được triển khai thành công tại nhiều quốc gia như Mỹ hay Nhật Bản. Hoạt động này hỗ trợ người vay nhanh chóng, thích hợp với những người lao động có thu nhập thấp. Tuy nhiên trên thực tế, vay qua App đang bị biến tướng thành tín dụng đen với khoản lãi vay có thể lên tới trên 1.000%/năm. Chính vì vậy, mô hình này cần có sự giám sát kịp thời từ phía Ngân hàng Nhà nước nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững của loại hình cho vay ngang hàng đang còn nhiều tiềm năng tại Việt Nam cũng như bảo đảm quyền lợi cho người vay.
Trên thực tế, ngay trong nửa đầu 2020, cơ quan công an đã tổ chức nhiều chuyên án nhằm nhằm triệt phá các tổ chức tín dụng đen nói chung cũng như các tổ chức vận hành các App vay t.iền nói riêng. Có thể kể đến như vụ Cơ quan CSĐT Công an TP Hồ Chí Minh phanh phui ổ nhóm gồm cả người Việt Nam và Trung Quốc điều hành các App vay t.iền "vaytocdo", "Moreloan" và "VD online" với lãi suất lên đến 90%/tháng. Được biết, mặc dù mới chỉ hoạt động được 6 tháng nhưng những đối tượng trên đã nắm trong tay hồ sơ vay vốn của 60.000 người với số t.iền 100 tỷ đồng và đã thu lời hàng chục tỷ đồng.
Cũng từ trường hợp nói trên có thể thấy, không giống như đa phần mô hình tội phạm của tín dụng đen, App cho vay còn tiềm ẩn nguy cơ lớn hơn khi xuất hiện yếu tố nước ngoài, hay nói cách khác là có tính chất của tội phạm xuyên biên giới. Có thể nhận thấy, phần lớn các App vay t.iền hiện đang hoạt động tại Việt Nam đều có bóng dáng của DN Trung Quốc. Những đối tượng này thường núp bóng DN trong nước và thuê người Việt để vận hành các App có sẵn nhằm tiếp cận người cần vay t.iền, sau đó lợi nhuận sẽ được chuyển ngược trở lại Trung Quốc.
Nhằm hạn chế tình trạng biến tướng như cho vay qua App hiện nay, Ngân hàng Nhà nước đã đưa ra Dự thảo lấy ý kiến quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động công nghệ tài chính trong lĩnh vực ngân hàng. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước sẽ thực hiện giám sát các hoạt động thí điểm như thanh toán, tín dụng, cho vay ngang hàng. Động thái này được đ.ánh giá là rất cần thiết để tạo dựng tính pháp lý mô hình cho vay có ứng dụng công nghệ cũng như bảo đảm quyền lợi cho người đi vay.
Theo một chuyên gia trong ngành công nghệ tài chính, sau một thời gian bùng nổ, vay t.iền qua App đã bị Trung Quốc siết chặt quản lý, do đó nhiều tổ chức dạng này đã chuyển sang hoạt động tại Việt Nam. Ước chừng hiện có khoảng hơn 60 DN Trung Quốc đang vận hành các App vay t.iền tại Việt Nam với vỏ bọc là DN trong nước. Với cách thức hoạt động có hơi hướng của "xã hội đen" như hiện nay, các App vay t.iền dạng này đã và đang gây ra nhiều phản cảm cho người dùng, trực tiếp ảnh hưởng đến mô hình cho vay ngang hàng vốn đang có dấu hiệu phát triển mạnh tại Việt Nam trong những năm gần đây.
Lúng túng quản lý, P2P biến tướng Cùng với những giải pháp thanh toán di động, hình thức cho vay ngang hàng (P2P Lending) - mô hình dịch vụ tín dụng kết nối trực tiếp người cho vay và người đi vay, xử lý toàn bộ quá trình cho vay thông qua các nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, vì thiếu khung pháp lý cho lĩnh vực công nghệ tài...