Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ dính đòn “gậy ông đập lưng ông”?

Kế hoạch ban đầu có vẻ tài tình đang trở thành sai lầm lớn đầu tiên của ông Erdogan. Những lý thuyết kỳ lạ mà Erdogan đã dùng để bỏ tù và đe dọa ban lãnh đạo quân đội đã khiến lực lượng chiến đấu của Thổ Nhĩ Kỳ ít hiệu quả hơn.

Tình hình khu vực Trung Đông đã trở nên nghiêm trọng sau các cuộc xung đột biên giới giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Báo “National Post” của Canada số ra mới đây cho rằng rất có thể Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Racep Tayip Erdogan sẽ bị dính đòn “ gậy ông đập lưng ông” vì những tham vọng và sự hiếu chiến chống nước láng giềng Syria.

Tại sao Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ lại hiếu chiến đến như vậy trong việc chống lại chế độ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad? Theo báo “National Post,” có lẽ Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Racep Tayyip Erdogan tin rằng việc nã đạn pháo vào Syria sẽ giúp ra đời một chính phủ vệ tinh nắm quyền tại Damascuc. Người ta có thể hình dung rằng hành động đó là nhằm mục đích làm trệch hướng dư luận khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế sắp tới do Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ vay mượn quá nhiều.

Thủ tướng Erdogan đang tính toán sai lầm về Syria?

Những hành động hiện nay của ông Erdogan phù hợp với tình hình nửa thế kỷ trước đây. Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Ankara cùng phe với Mỹ, với tư cách là thành viên NATO, trong khi Syria lại là “Cuba của Nga” tại Trung Đông. Mối quan hệ xấu giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria cũng có các nguồn gốc địa phương, bao gồm tranh chấp biên giới, bất đồng về nguồn nước và việc Syria ủng hộ Đảng Công nhân người Kurk (PKK). Hai nước đã bị đẩy sát miệng hố chiến tranh vào năm 1998.

Hiện nay, khi cảm thấy đủ mạnh, Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã từ bỏ chiếc ô bảo hộ của Mỹ và tiến hành một chiến lược Ottoman mới để trở thành một cường quốc khu vực như trước đây. Đối với Syria, điều đó có nghĩa là chấm dứt những thù địch kéo dài hàng thập kỷ và giành ảnh hưởng thông qua các quan hệ thương mại và quan hệ tốt khác, mà tiêu biểu là các cuộc tập trận chung, việc ông Erdogan và Assad cùng đi nghỉ mát. Bắt đầu từ tháng 1-2011, những kế hoạch này đã lộ ra khi người dân Syria nổi dậy, ban đầu là bất bạo động, sau là bạo động để lật đổ Tổng thống Assad.

Ban đầu, Erdogan đã đưa ra lời khuyên chính trị mang tính xây dựng cho Assad, nhưng bị Assad từ chối và chọn đàn áp bạo lực. Đáp lại, ông Erdogan theo dòng Sunni đã lên án Assad theo dòng Alawite và bắt đầu hỗ trợ lực lượng phiến quân người Sunni tại Syria. Khi cuộc xung đột tại Syria biến thành cuộc nội chiến lớn giữa người Sunni-Alawite, với khoảng 30.000 người thiệt mạng, hàng trăm nghìn người bị thương và hàng triệu người phải sơ tán, viện trợ và nơi nương náu từ Thổ Nhĩ Kỳ trở nên không thể thiếu với phiến quân.

Kế hoạch ban đầu có vẻ tài tình đang trở thành sai lầm lớn đầu tiên của ông Erdogan. Những lý thuyết kỳ lạ mà Erdogan đã dùng để bỏ tù và đe dọa ban lãnh đạo quân đội đã khiến lực lượng chiến đấu của Thổ Nhĩ Kỳ ít hiệu quả hơn. Người tỵ nạn Syria đang tràn ngập các thị trấn biên giới của Thổ Nhĩ Kỳ và xa hơn nữa. Người Thổ Nhĩ Kỳ đa số đều phản đối chính sách chiến tranh đối với Syria. Bên cạnh đó, Tổng thống Assad đã trả đũa bằng việc nối lại hỗ trợ PKK, và tình trạng bạo lực leo thang từ PKK đang tạo ra vấn đề trong nước lớn cho Erdogan.

Syria vẫn có một người bảo trợ quyền lực lớn là Nga. Thêm vào đó, Syria còn được lợi từ những khoản viện trợ không tiếc tay của Iran, vẫn đang được tiếp tục, bất chấp những khó khăn kinh tế lớn của chính quyền Tehran. Ngược lại, mặc dù Thổ Nhĩ Kỳ có thể được NATO bảo vệ, nhưng NATO vẫn chưa có ý định can thiệp vào Syria. Sự hiếu chiến của Thổ Nhĩ Kỳ chủ yếu là kết quả của những tham vọng của ông Erdogan. Theo báo “National Post,” các nước phương Tây nên đứng ngoài hoàn toàn, để “gậy ông lại đập lưng ông Erdogan”.

Liên quan cuộc nội chiến tại Syria, ngày 16-10, Damascus khẳng định rằng họ quan tâm tới đề xuất của phái viên hòa bình của LHQ-Liên đoàn Arab Lakhdar Brahimi về việc ký kết một thỏa ước hòa bình, mặc dù họ đang tiến hành hàng loạt cuộc không kích vào các vị trí then chốt của quân nổi dậy. Trong khi đó, phe đối lập lưu vong nói rằng họ sẽ hoan nghênh mọi hành động ngừng bắn nhưng phía chính phủ phải chấm dứt việc ném bom hàng ngày.

Theo plxh