Thông điệp ngầm của ông Putin
Đằng sau sự giận dữ với NATO và những lời cảnh báo cứng rắn với phương Tây, có những dấu hiệu cho thấy, Tổng thống Nga Vladimir Putin muốn tránh leo thang trong cuộc khủng hoảng Ukraine.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (Ảnh: Reuters).
Hôm 8/2, lần thứ hai trong vòng một tuần, Tổng thống Nga Vladimir Putin cảnh báo các nước châu Âu có thể bị cuốn vào một cuộc chiến với Nga – một cuộc chiến mà không có bên nào thắng – nếu Ukraine gia nhập NATO và tìm cách chiếm lại bán đảo Crimea.
Tuy nhiên, trong cuộc họp báo chung với người đồng cấp Pháp Emmanuel Macron vào lúc nửa đêm sau cuộc hội đàm hơn 5 giờ đồng hồ, chủ nhân Điện Kremlin vẫn khẳng định rằng, cơ hội đối thoại vẫn còn, một s.ố đ.ề xuất của Mỹ và NATO vẫn có thể trao đổi thêm. Ông cho biết, Nga “sẵn sàng làm mọi thứ để tìm ra những vấn đề có thể thỏa hiệp phù hợp cho tất cả các bên”.
Ba tháng kể từ khi căng thẳng leo thang với việc Nga tăng cường hiện diện quân sự gần biên giới Ukraine, đến nay, mục đích thực sự của Tổng thống Nga Vladimir Putin vẫn là một bí ẩn. Nhà Trắng cuối tuần qua nhận định, ông Putin có thể ra lệnh tiến hành một chiến dịch quân sự nhằm vào Ukraine trong vài ngày hoặc vài tuần tới.
Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích về Nga, nói rằng những bình luận trong cuộc họp báo lúc nửa đêm đó cho thấy ông thực sự nghiêm túc về phương án đàm phán.
“Tất nhiên, ông ấy vẫn giữ vị thế của mình, nhưng tôi không cho rằng ông ấy muốn leo thang. Bạn sẽ không nói chuyện với đối thủ gần 7 tiếng đồng hồ nếu chỉ muốn lên lớp ông ta rồi khép lại câu chuyện”, Andrey Kortunov, người đứng đầu Hội đồng các vấn đề quốc tế có trụ sở tại Nga, bình luận.
Nga tập hợp hơn 100.000 binh sĩ gần biên giới Ukraine để thúc đẩy những yêu sách cốt lõi mà ông Putin đã đề cập lại trong cuộc hội đàm rằng: NATO phải cam kết không mở rộng về phía đông, không triển khai tên lửa, khí tài gần biên giới Nga, giảm bớt hạ tầng quân sự của NATO ở châu Âu về mức năm 1997. Ông Putin cho rằng, Mỹ và NATO đã phớt lờ những điều này khi đưa ra phản hồi chính thức bằng văn bản hồi cuối tháng 1.
Video đang HOT
Theo ông Kortunov, đối thoại về kiểm soát vũ khí với Mỹ có thể là điều ông Putin nhắm đến.
“Ở phương diện nào đó, việc này có thể đáp ứng đòi hỏi của ông ấy vì nếu có những đàm phán nghiêm túc về kiểm soát vũ khí ở châu Âu, nó có thể ngăn hạ tầng của NATO mở rộng đến gần biên giới Nga. Nếu đó thực sự là mối quan tâm chính, ông ấy có thể sẽ cố giải quyết vấn đề theo hướng này. Tất nhiên, ông ấy sẽ không bỏ qua hoàn toàn đòi hỏi chính”, ông Kortunov nhận định.
Trong khi đó, Fyodor Lukyanov, tổng biên tập tạp chí Russia in Global Affairs, cho rằng nếu Moscow không thể buộc phương Tây cam kết không kết nạp Ukraine, Nga có thể tìm cách đạt được kết quả tương tự qua việc khôi phục các thỏa thuận hòa bình Minsk 2014, 2015.
Sau cuộc hội đàm với Tổng thống Macron, ông Putin nhấn mạnh rằng không có giải pháp nào thay thế cho thỏa thuận Minsk. Đây là thỏa thuận nhằm trao quy chế hiến pháp đặc biệt cho hai khu vực phía đông Ukraine, nơi lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn đã chiến đấu với quân đội Ukraine kể từ năm 2014.
Nga chuyển dịch dòng năng lượng từ Tây sang Đông
Căng thẳng với Ukraine đang thúc đẩy Moskva kinh doanh dầu khí nhiều hơn với Trung Quốc và có thể sẽ giảm bớt với châu Âu.
Dự án đường ống dẫn khí đốt từ Nga qua Triều Tiên đến Hàn Quốc vẫn đang thi công. Ảnh: iStock
Một cuộc xung đột quy mô lớn tiềm tàng ở Ukraine, hoặc thậm chí chỉ là mối đ.e dọ.a dai dẳng của một cuộc xung đột, có thể dẫn đến những thay đổi đáng kể trong dòng chảy thương mại năng lượng toàn cầu. Trong khi Moskva tăng cường quan hệ kinh tế và năng lượng với Trung Quốc, châu Âu lại đang tìm cách giảm sự phụ thuộc mạnh mẽ vào khí đốt tự nhiên và nhập khẩu dầu của Nga.
Nga đã chuyển khí đốt đến Trung Quốc thông qua đường ống "Power of Siberia" (Sức mạnh Siberia) được khai trương vào năm 2019. Hai đồng minh láng giềng cũng gần đạt được thỏa thuận về một đường ống thứ hai - Power of Siberia 2 - sẽ cung cấp nhiên liệu cho Trung Quốc qua ngả Mông Cổ.
Vào ngày 4/2 vừa qua, tập đoàn khí đốt khổng lồ Gazprom của Nga đã xác nhận hợp đồng với Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC) về việc mua bán khí đốt thiên nhiên dọc theo tuyến đường Viễn Đông. Cùng ngày, tập đoàn dầu mỏ khổng lồ Rosneft của Nga đã ký thỏa thuận trị giá 80 tỷ USD với CNPC để cung cấp 100 triệu tấn dầu cho Trung Quốc thông qua Kazakhstan trong hơn 10 năm, nhân chuyến thăm của Tổng thống Vladimir Putin tới Bắc Kinh.
Thỏa thuận thứ hai là một sự sửa đổi đối với thỏa thuận năm 2013, khi đó Rosneft đồng ý giao 325 triệu tấn dầu cho CNPC trong khoảng thời gian 25 năm thông qua Kazakhstan. Theo truyền thông nhà nước Nga, kể từ năm 2005 tới nay, Rosneft đã giao 425 triệu tấn dầu cho Trung Quốc.
Các dòng năng lượng của Nga đang di chuyển về phía Đông, mặc dù quốc gia lớn nhất thế giới về mặt địa lý vẫn đóng vai trò là nhà xuất khẩu năng lượng lớn cho Liên minh châu Âu (EU).
Sơ đồ đường ống Sức mạnh Siberia và Sức mạnh Siberia 2, dẫn khí đốt Nga đến Trung Quốc.
Hiện không thể biết chắc liệu Trung Quốc có thể thay thế cho thị trường chính của Nga là châu Âu hay không. Tuy nhiên, nếu một cuộc chiến nổ ra với Ukraine, Mỹ và các đồng minh châu Âu áp đặt các biện pháp trừng phạt nặng nề với Moskva - bao gồm cả việc cấm Moskva tham gia Hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT - thì Điện Kremlin có thể sẽ bị đẩy mạnh hơn về phía Trung Quốc.
Một cuộc chiến tiềm tàng chắc chắn sẽ khiến Moskva phụ thuộc nhiều hơn vào Bắc Kinh và do đó tạo cho Trung Quốc đòn bẩy lớn hơn trong quan hệ song phương. Trong trường hợp đó, Moskva có thể lựa chọn tham gia Hệ thống thanh toán Liên ngân hàng xuyên biên giới (CIPS) - một phiên bản SWIFT của Trung Quốc được thành lập vào năm 2015 nhưng vẫn chưa đạt sức hút toàn cầu - ít nhất là trong hoạt động thương mại năng lượng với Trung Quốc.
Theo thỏa thuận đó, Bắc Kinh được cho là chỉ phải trả 148 USD cho 1.000 mét khối khí đốt tự nhiên của Nga, thấp hơn nhiều so với giá thị trường hiện tại là 1.100 USD / 1.000 mét khối.
Thoả thuận mới có thời hạn 30 năm - cung cấp khí đốt cho Trung Quốc thông qua đường ống mới - dự kiến sẽ giải quyết việc bán khí đốt trong tương lai bằng đồng euro, thay vì bằng USD. Đây dường như là một phần của nỗ lực phi đô la hóa đã được các nhà lãnh đạo Nga công bố vài năm trước.
Theo hợp đồng trên, Trung Quốc sẽ nhận khí đốt của Nga từ đảo Sakhalin thông qua đường ống xuyên Biển Nhật Bản đến tỉnh Hắc Long Giang, đông bắc nước này. Với thực tế là Sakhalin không được kết nối với mạng lưới đường ống châu Âu của Nga, các nhà phân tích tin rằng thỏa thuận mới sẽ không ảnh hưởng đến người tiêu dùng châu Âu.
Công nhân kiểm tra thiết bị giám sát tại trạm máy nén Slavyanskaya, điểm đầu đường ống Dòng chảy Phương Bắc 2 của Nga. Ảnh: TASS
Tuy nhiên, nếu Nga bị loại khỏi hệ thống SWIFT, như Mỹ đã đ.e dọ.a, các nước châu Âu sẽ không thể trả tiề.n nhập khẩu khí đốt, điều này có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến an ninh năng lượng của "lục địa già".
Về phần mình, có những dấu hiệu cho thấy EU đang chuẩn bị cho tình huống không có năng lượng của Nga. Nhập khẩu khí đốt của EU từ Nga đã ở mức thấp lịch sử trong tháng 1 vừa qua và EU tuyên bố sẽ trừng phạt dự án đường ống dẫn khí Dòng chảy Phương Bắc 2 nếu Nga "xâm lược Ukraine" - một nghi ngờ mà Moskva đã nhiều lần bác bỏ. Đồng thời, EU được cho là đang tìm kiếm các giải pháp thay thế cho khí đốt Nga, trong đó có một lựa chọn là từ Mỹ.
Tuy nhiên, vấn đề là các nhà sản xuất khí đốt khác không thể nhanh chóng thay thế Nga trở thành nhà cung cấp khí đốt lớn nhất châu Âu, trong đó có trở ngại về cơ sở hạ tầng. Na Uy, nhà cung cấp năng lượng lớn thứ hai châu Âu, đã nói rõ rằng họ đang cung cấp khí đốt tự nhiên ở công suất tối đa và không thể thay thế bất kỳ nguồn cung cấp nào bị thiếu từ Nga.
Qatar - một trong những nhà sản xuất khí đốt lớn nhất thế giới và là nhà xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) lớn thứ hai sau Australia - cũng có nguồn cung dự phòng hạn chế do hầu hết sản lượng hiện tại của họ đã dành phục vụ các hợp đồng dài hạn.
Hơn nữa, Nga hiện có kế hoạch tham gia xây dựng đường ống Dòng chảy Pakistan - một dự án được cho là sẽ làm tăng nhu cầu về khí đốt ở Pakistan - mà một số ý kiến cho rằng có thể thúc đẩy Qatar quyết định phân phối lại dòng khí đốt cho quốc gia Nam Á và giảm nguồn cung đến Châu Âu.
Một tàu chở LNG mang cờ Qatar đi qua Kênh đào Suez. Ảnh: Agencies
Trung Quốc, nước tiêu thụ năng lượng lớn nhất thế giới, cuối cùng có thể thay thế châu Âu trở thành thị trường chính cho dầu, khí đốt và thậm chí cả năng lượng hạt nhân của Nga.
Rosatom - Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Nhà nước của Nga, đã tham gia xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân ở Trung Quốc, và được cho là đang đàm phán với một số quốc gia ở Trung Đông và Bắc Phi để khám phá hướng phát triển năng lượng hạt nhân, bao gồm cả nghiên cứu lò phản ứng hạt nhân.
Rosatom hiện đang xây dựng các lò phản ứng hạt nhân ở Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Iran và Ấn Độ. Công ty cũng quan tâm đến việc mở rộng hoạt động kinh doanh ở Trung và Đông Nam Á.
Nói tóm lại, cuộc khủng hoảng Ukraine có thể thúc đẩy sự tái phân phối lớn các nguồn cung cấp năng lượng toàn cầu và dòng chảy từ phía Tây sang phía Đông.
EU lên kế hoạch dự phòng cho kịch bản Nga cắt nguồn cung khí đốt Châu Âu đang rà soát cách thức bảo vệ người tiêu dùng trước nguy cơ một cuộc khủng hoảng năng lượng tiềm tàng đến từ bước leo thang quân sự ở Ukraine. Nga là nhà cung ứng khí đốt lớn nhất cho EU. Ảnh: Bloomberg Trao đổi với tờ Financial Times (FT), giới chức ngoại giao cho biết Liên minh châu Âu (EU)...