Thời tiết lạnh sâu, nhiều người phải nhập viện vì bệnh đường hô hấp, tim mạch, đột quỵ

Miền Bắc đang bước vào đợt rét đậm, rét hại, tại các tỉnh đồng bằng và trung du Bắc Bộ, nhiệt độ quan trắc được trong sáng 30/12 phổ biến từ 11-14 độ C, tại Hà Nội là 13 -13,5 độ C; ở vùng núi cao từ 1,7 đến 6,2 độ C.

Rét đậm, rét hại đã khiến nhiều người phải nhập viện cấp cứu.

Với người cao tuổi, nhập viện nhiều nhất là các bệnh lý về đường hô hấp, đột quỵ và tim mạch. Song, nhiều người khi có dấu hiệu bệnh lại chần chừ không đến viện ngay, bỏ lỡ “giai đoạn vàng” điều trị.

Bệnh nhân nặng điều trị tại Khoa Cấp cứu và Đột quỵ, Bệnh viện Lão Khoa Trung ương.

Tăng bệnh lý hô hấp, đột quỵ

Trao đổi với phóng viên Báo CAND, TS.BS Trần Quang Thắng, Trưởng Khoa Cấp cứu và Đột quỵ, Bệnh viện Lão Khoa Trung ương cho biết, trong 3 ngày đầu của đợt rét đậm, bệnh nhân vào nhập viện tăng nhẹ, khoảng 20-30 ca/ngày. Vào nhập viện cấp cứu thường gặp là nhóm bệnh về đường hô hấp như: Viêm phổi, phổi tắc nghẽn mãn tính, tai biến mạch máu não, tăng huyết áp…

Nguy hiểm của nhóm bệnh đường hô hấp trong mùa lạnh là khi nhiệt độ hạ thấp, khả năng bảo vệ đường thở kém, sức đề kháng giảm, diễn biến viêm phổi nhanh, có thể sáng chỉ ho, đến trưa đã tức ngực, khó thở, khi vào viện đã suy hô hấp. “Ở nhóm này viêm phổi diễn biến nhanh và rất nặng, vì vậy người cao tuổi phải hết sức thận trọng”, BS Thắng khuyến cáo.

Tại Khoa Cấp cứu và Đột quỵ trong những ngày nhiệt độ xuống thấp đã ghi nhận nhiều ca cấp cứu đến viện trong tình trạng nặng, phần lớn phải thở oxy, thở máy, trong đó có một vài ca tử vong. Bà Nguyễn Thị H. (72 tuổi) mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, được chuyển từ tuyến dưới lên trong tình trạng viêm phổi, suy hô hấp. Do bệnh nhân không đáp ứng với thở oxy, các bác sĩ đã tiến hành đặt ống thở cho bệnh nhân. Theo người nhà bà H cho biết, bà mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính đã nhiều năm. Mấy ngày trước bà mệt, ho và sốt, được gia đình đưa đến bệnh viện tuyến tỉnh, sau tình trạng không thuyên giảm mà ngày một nặng, bệnh viện tuyến dưới đã chuyển bà lên tuyến trên.

Tương tự, tại Bệnh viện Phổi Trung ương cũng tiếp nhận nhiều bệnh nhân mắc các bệnh lý về hô hấp đến viện trong tình trạng rất nặng. Tại Khoa Hồi sức tích cực các giường đều kín bệnh nhân, phần lớn đều mắc các bệnh về phổi rất nặng, phần lớn phải thở máy. Ông N.V.C (65 tuổi, Hoà Bình) phát hiện bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính cách đây 4 năm. Trước khi vào nhập viện 1 tuần, ông sốt cao, điều trị tại bệnh viện huyện và tỉnh không đỡ. Khi lên tuyến Trung ương, ông viêm phổi rất nặng, sốc nhiễm khuẩn phải can thiệp ECMO và lọc máu. Sau gần 1 tuần điều trị tích cực, may mắn ông tỉnh táo, cai được ECMO.

Theo TS.BS Trần Quang Thắng, thời tiết lạnh làm cho mạch máu co lại, làm tăng kháng trở não gây huyết áp tăng, nguy cơ bị đột quỵ cao. Vì vậy, người cao tuổi tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột (tránh đang từ phòng ấm ra ngoài lạnh đột ngột) và phải kiểm soát huyết áp thường xuyên, nếu thấy bất thường phải kiểm tra ngay. Đột quỵ (tắc mạch máu não) phải đến viện vào “thời gian vàng” để được tái thông mạch não bằng thuốc là trong vòng 4,5 giờ kể từ khi khởi phát, không dùng biện pháp dân gian làm mất đi thời gian vàng chữa bệnh. Bệnh nhân tắc mạch máu lớn có thể can thiệp trong 6 giờ kể từ khi khởi phát, nếu để muộn hơn thì nguy cơ di chứng nặng.

Tại Bệnh viện Lão Khoa Trung ương, tỷ lệ bệnh nhân đột quỵ được đưa đến viện cấp cứu trong giờ vàng rất thấp. Năm 2016 chỉ 1,5% bệnh nhân vào viện trong khung giờ vàng được điều trị bằng thuốc. Tỷ lệ này tăng lên 2,5% trong năm 2017 và năm 2018 là 3,5%.

Bảo vệ tim mạch khi trời lạnh

Theo TS.BS Ngô Tuấn Anh, Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật Tim mạch, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, trong những ngày giá lạnh, bệnh nhân mắc các bệnh lý về tim mạch đến khám và nhập viện gia tăng. Thời tiết lạnh làm tăng nguy cơ các bệnh tim mạch, lý do là về mùa lạnh, huyết áp thường tăng cao so với mùa hè khoảng 5mmHg, sự duy trì liên tục mức tăng huyết áp này sẽ làm tăng 21% các biến chứng tim mạch. Thời tiết lạnh cũng làm tăng tiết các Catecholamin trong máu, dẫn đến co mạch ngoại biên, làm tăng lượng máu trở về tim và tăng huyết áp. Đa số người dân không biết hoặc chưa kiểm soát tốt huyết áp của mình, theo thống kê chỉ có khoảng 1/3 trong số bệnh nhân tăng huyết áp được điều trị và trong số những người được điều trị chỉ có 1/3 kiểm soát được huyết áp bằng thuốc.

BS Tuấn Anh cũng lưu ý, đối với bệnh nhân có bệnh mạch vành, khi trời lạnh, nhu cầu oxy cho cơ tim tăng hơn, vì thế cũng có nguy cơ xuất hiện dấu hiệu của các bệnh mạch vành như đau ngực, nhồi máu cơ tim cấp. Đặc biệt, thời tiết lạnh còn làm tăng số lượng tiểu cầu, tăng hồng cầu và độ nhớt của máu, làm tăng nguy cơ bệnh động mạch vành, tai biến mạch máu não và bệnh mạch máu ngoại vi.

Để phòng tránh và điều trị các bệnh tim mạch, bệnh về đường hô hấp trong mùa lạnh, TS.BS Trần Quang Thắng khuyến cáo, người dân cần được giữ ấm đầy đủ, đặc biệt người cao tuổi, phải giữ ấm khu vực cổ và ngực, tránh thay đổi môi trường một cách đột ngột. Khi tắm cần làm ấm phòng bằng đèn sưởi và dùng nước ấm, tránh tăng huyết áp đột ngột do lạnh; ăn uống đủ chất dinh dưỡng để nâng cao sức đề kháng và kiểm soát tốt bệnh nền. Theo bác sĩ, người cao tuổi có nhiều bệnh nền, nếu bị viêm phổi có thể gây ra biến chứng làm phức tạp thêm tình trạng bệnh.

“Khi có các dấu hiệu viêm phổi, tim mạch, tai biến mạch máu não phải đưa người bệnh vào cơ sở y tế gần nhất, không nên chần chừ. Đặc biệt không vận chuyển thẳng bệnh nhân từ tuyến dưới bằng xe gia đình lên tuyến Trung ương, vì nhiều trường hợp do không được khám, sơ cấp cứu ban đầu từ tuyến dưới, khi lên tới tuyến trên thì đã rất nặng, nguy kịch”, BS Thắng nhấn mạnh.

Đối với những bệnh nhân có bệnh động mạch vành, các bác sĩ khuyến cáo nên được theo dõi định kỳ, nhất là khi chuyển mùa, khi thời tiết thay đổi để có biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời. Với trẻ nhỏ mắc các bệnh tim bẩm sinh, thời tiết lạnh dễ làm bệnh tim nặng hơn, ngoài ra còn dễ khiến trẻ mắc các bệnh lý về hô hấp, nên phải giữ ấm cổ và cơ thể, quàng khăn, đeo khẩu trang và hạn chế ra ngoài trời lạnh, cung cấp đủ dinh dưỡng cho trẻ. Khi trẻ có dấu hiệu của bệnh, cần được thăm khám và điều trị tại các chuyên khoa về tim mạch.