Thói quen đứng ban công khiến trùm khủn.g b.ố Al-Qaeda bị Mỹ tiê.u diệ.t
Hành trình tìm kiếm và tiê.u diệ.t thủ lĩnh tối cao của Al-Qaeda Ayman Al-Zawahiri được phía Mỹ đán.h giá vô cùng khó khăn.
Nguyên do là những tung tích hiếm hoi và quan trọng về gia đình y mới dần lộ diện vào năm nay.
Thông báo ngày 2-8 của Bộ Tư pháp Mỹ về cái chế.t của Ayman Al-Zawahiri – Ảnh: REUTERS
Ngày 2-8, Tổng thống Joe Biden xác nhận rằng Mỹ đã tiê.u diệ.t thành công thủ lĩnh của Al-Qaeda, Ayman Al-Zawahiri, trong một cuộc tấ.n côn.g bằng máy bay không người lái ở thủ đô Kabul, Afghanistan.
Theo Hãng tin Reuters, các quan chức Mỹ cho biết Al-Zawahiri đã thiệ.t mạn.g sau khi 2 quả tên lửa Hellfire đán.h trúng vào một ngôi nhà của gia đình y, trong lúc y đang đứng trên ban công. Ngoài ra, phía Mỹ tuyên bố không có trường hợp nào thương vong sau vụ việc.
Trước đó, vào tháng 1-2006, máy bay không người lái Predator của Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) đã không kích vào một khu vực ở vùng Bajaur (Pakistan) khi có thông tin cho rằng Al-Zawahiri đang đến thăm người thân. Tuy nhiên, cuộc không kích đã khiến ít nhất 18 dân làng thiệ.t mạn.g và phía Mỹ không tìm thấy hắn ta.
Các quan chức Mỹ mô tả quá trình á.m sá.t Al-Zawahiri được lên kế hoạch tỉ mỉ như cuộc tấ.n côn.g bằng trực thăng giế.t chế.t cha đẻ của Al-Qaeda là Osama Bin Laden ở Abbottabad (Pakistan) vào năm 2011.
Cũng theo các quan chức này, thông tin quan trọng và hiếm hoi về Al-Zawahiri và gia đình y mới được hé lộ năm 2022.
“Đầu năm nay, chúng tôi mới xác định được rằng gia đình của Zawahiri, gồm vợ ông ta và các con, đã chuyển đến một ngôi nhà an toàn ở Kabul. Sau đó, chúng tôi đã khoanh vùng vị trí của Zawahiri ở một khu dân cư có tên Sherpoor tại thủ đô Kabul qua nhiều luồng thông tin tình báo”, một quan chức Mỹ giấu tên nói với báo The Politico hôm 1-8 giờ địa phương.
Vị trí của khu dân cư Sherpoor ở thủ đô Kabul, nơi Ayman Al-Zawahiri đã ẩn náu – Ảnh: REUTERS
Theo CIA, đặc điểm quan trọng nhất giúp các nhân viên tình báo Mỹ xác định được vị trí của Al-Zawahiri là do thói quen hay đứng trên ban công của người này.
Một quan chức cấp cao Mỹ cho biết: “Tổng thống Biden đã nhận được thông tin cập nhật liên tục về sự hiện diện của Al-Zawahiri trong suốt tháng 5 và tháng 6 năm nay. Vào ngày 1-7, một cuộc họp khẩn cấp đã diễn ra trong phòng Tình huống ở Nhà Trắng với sự tham gia của nhiều quan chức cấp cao Mỹ, trong đó có Tổng thống Biden, để lên kế hoạch tiê.u diệ.t Al-Zawahiri”.
Theo báo The Politico, giám đốc CIA William Burns, giám đốc tình báo quốc gia Avril Haines và cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan đã có mặt trong cuộc họp đó.
Hãng tin AFP cho biết, các nhân viên tại CIA đã nhiều lần theo dõi dinh thự nhiều tầng này ở khu định cư Sherpoor nhằm theo dõi lối sống và cách sinh hoạt của Al-Zawahiri.
Video đang HOT
“Zawahiri đã chuyển đến một nơi rất an toàn ở Kabul, vài tháng sau khi Taliban nắm quyền kiểm soát Afghanistan vào tháng 8 năm ngoái”, một thủ lĩnh cấp cao của Al-Qaeda giấu tên nói với Reuters hôm 2-8.
Quang cảnh trên cao ở khu dân cư Sherpoor, nơi được cho là thủ lĩnh tối cao Al-Qaeda Ayman Al-Zawahiri đã bị Mỹ tiê.u diệ.t – Ảnh: REUTERS
Theo Reuters, Sherpoor là một nơi rất yên tĩnh, rợp bóng cây với những tòa nhà lớn. Đây từng là nơi cựu phó thủ tướng Afghanistan Abdul Rashid Dostum sống cùng với các chức sắc địa phương khác.
Một quan chức cảnh sát Kabul mô tả Sherpoor là “khu phố an toàn và an ninh nhất” của Kabul, và cuộc tấ.n côn.g bằng máy bay không người lái ở đó là một “cú sốc lớn”.
Ngoài ra, tạp chí Time cho biết một mô hình ngôi nhà đã được dựng lên để Tổng thống Biden có thể giám sát về mức độ hiệu quả của cuộc không kích bằng máy bay không người lái của CIA. Ông Biden lo ngại về khả năng thương vong đối với dân thường hoặc những người khác trong gia đình Zawahiri.
“Tổng thống Biden đã tìm hiểu về các yếu tố liên quan đến ánh sáng, thời tiết, vật liệu xây dựng và các yếu tố khác có thể ảnh hưởng sự thành công của hoạt động này và giảm nguy cơ thương vong dân sự”, một quan chức nói với tạp chí Time.
Các cơ quan tình báo Mỹ đã theo dõi Zawahiri cũng như điều tra việc xây dựng và bản chất ngôi nhà của y ở khu định cư Sherpoor, nhằm đảm bảo có thể tiến hành chiến dịch thành công mà không đ.e dọ.a đến tính mạng của dân thường và tính toàn vẹn cấu trúc của tòa nhà.
Taliban rạ.n nứ.t
Lực lượng Taliban vẫn luôn duy trì sự đoàn kết trong suốt cuộc nổi dậy kéo dài 20 năm, nhưng giờ đây, sự chia rẽ đang dần xuất hiện trên nhiều phương diện.
"Sự sống còn của chúng ta phụ thuộc vào tình đoàn kết", thủ lĩnh tối cao của Taliban Mullah Haibatullah Akhundzada nói trong cuộc họp với hội đồng tôn giáo vào ngày 1/7.
Đó là lần xuất hiện hiếm hoi của ông trước công chúng và cũng là chuyến đi đầu tiên của vị thủ lĩnh đến Kabul. Ông nhấn mạnh với các nhà lãnh đạo tôn giáo trên khắp đất nước rằng họ cần phải vượt qua sự khác biệt.
Những lời của ông Akhundzada cho thấy nỗ lực hàn gắn một bộ máy vốn đã hình thành nhiều rạ.n nứ.t, chỉ sau chưa đầy một năm cầm quyền. Các nhà lãnh đạo Taliban đang mâu thuẫn về hệ tư tưởng, từ cách giải thích luật Hồi giáo và mức độ thực thi, đến vấn đề giáo dục tr.ẻ e.m gái, tranh giành quyền lực giữa các phe phái và áp lực kinh tế.
Cuộc tranh luận về quyền giáo dục của phụ nữ
Vào tháng 3, chính phủ Taliban đã thông báo tái mở cửa trường học dành cho n.ữ sin.h từ lớp 6 trở lên, một động thái cho thấy sự thống nhất trong vấn đề giáo dục tr.ẻ e.m gái.
Tuy nhiên, chỉ vài giờ trước khi cổng trường được cho là sẽ mở lại, các n.ữ sin.h nhận được yêu cầu trở về nhà. Vì hội đồng tôn giáo Taliban, với phần lớn là giáo sĩ cực đoan, đã lật ngược kế hoạch này.
Việc thay đổi quyết định trong phút chót khiến chính phủ Afghanistan nhận hàng loạt chỉ trích, trong đó có cả những thành viên Taliban. Điều đó làm lung lay một lực lượng từng duy trì sự gắn kết chặt chẽ trong suốt hai thập kỷ.
Song, Taliban vẫn khẳng định "không có bất kỳ sự chia rẽ nào trong nội bộ".
Việc mở cửa trường học cho tr.ẻ e.m gái gây ra nhiều tranh cãi trong nội bộ Taliban. Ảnh: Wall Street Journal.
Trong khi đó, giáo dục cho tr.ẻ e.m gái một lần nữa được đề cập trong chương trình nghị sự tại cuộc họp của hội đồng tôn giáo với các thủ lĩnh bộ lạc và thành viên Taliban cấp cao ở Kabul.
Một người thân cận với lãnh đạo Taliban cho biết: "Có một vài người ở cấp cao nhất tỏ ra cứng rắn. Ngoài họ, không ai phản đối việc giáo dục phụ nữ".
Sự phản đối giáo dục tr.ẻ e.m gái bắt nguồn từ niềm tin về vai trò của phụ nữ trong xã hội Afghanistan, đặc biệt là ở miền Nam bảo thủ. Song, một số thành viên Taliban đã có quan điểm ôn hòa hơn. Họ cho rằng không có lý do tôn giáo nào để cấm các tr.ẻ e.m gái ở tuổ.i vị thành niên đến trường, miễn là họ bị tách biệt khỏi nam giới.
Trong những năm gần đây, nhiều quan chức Taliban sống lưu vong ở Pakistan và Qatar đã gửi con gái của họ đến các trường học và đại học địa phương. Sau khi tiếp quản chính quyền, một số chỉ huy đã đưa con gái trở về quê hương với hy vọng chúng sẽ được phép tiếp tục đi học. Tuy nhiên, họ đã sốc khi quyết định bị lật ngược hồi tháng 3.
"Khi biết chuyện, tôi rất khó chịu. Nếu một phụ nữ được giáo dục, cô ấy có thể giáo dục cả cộng đồng", Hakimullah, biệt danh của một chỉ huy tình báo Taliban ở Kabul, nói. "Đó là một sai lầm và họ nên suy nghĩ lại".
Vào tháng 5, các thành viên Taliban cũng bày tỏ sự tức giận công khai trước yêu cầu của giới lãnh đạo rằng tất cả phụ nữ Afghanistan phải che mặt ở nơi công cộng.
Jawed Nizami, một chỉ huy Taliban 39 tuổ.i, từ tỉnh Paktia, cho biết: "Chúng ta không nên che giấu danh tính của phụ nữ trong xã hội. Người đàn ông cũng có trách nhiệm không nhìn những người phụ nữ không liên quan đến mình. Chúng ta không nên đổ hết lỗi cho phụ nữ".
Tranh giành phe phái
Phần lớn những người ủng hộ việc giáo dục tr.ẻ e.m gái là các nhà lãnh đạo và thành viên của mạng lưới Haqqani - phe Taliban chịu trách nhiệm về một số vụ tấ.n côn.g chế.t chóc nhất trong chiến tranh.
Ông Anas Haqqani, thành viên cấp cao của mạng lưới này, cho biết ông tin tưởng rằng các b.é gá.i tuổi v.ị thàn.h niê.n sẽ sớm được phép trở lại trường học.
"Một vấn đề không bị đạo Hồi và luật Shariah ngăn cấm cũng không nên bị cấm bởi một chính phủ Hồi giáo", ông Haqqani khẳng định.
Mọi người tụ tập bên ngoài một căn cứ của Taliban ở Kandahar, vào tháng 4, với hy vọng nhận được thức ăn. Ảnh: Wall Street Journal.
Trong khi đó, căng thẳng giữa các phe phái trong nội bộ Taliban đang ngày càng gia tăng. Một bên là lực lượng Taliban đến từ Kandahar và các tỉnh phía nam, thân cận với ông Mullah Abdul Ghani Baradar, người đồng sáng lập Taliban và là một trong những nhà lãnh đạo chính trị quan trọng nhất của lực lượng này.
Bên còn lại là mạng lưới Haqqani, nổi tiếng với sức mạnh quân sự, đến từ phía đông đất nước.
Căng thẳng giữa hai phe nổi lên từ rất sớm, chủ yếu xoay quanh việc ai là người xứng đáng được công nhận vì lật đổ chính quyền vào tháng 8/2021.
Theo đó, ông Mullah Baradar, người đã đàm phán thỏa thuận mở đường cho việc Mỹ rút quân, coi đó là một chiến thắng ngoại giao. Ngược lại, người Haqqanis, với nhiệm vụ đào tạo những kẻ đán.h bom liề.u chế.t, nói rằng thắng lợi đạt được là nhờ giao tranh.
Bên cạnh đó, phe miền Nam cũng tỏ ra bất mãn vì quyền lực quân sự quá tập trung vào tay người Haqqanis. Ngược lại, những người Haqqanis phàn nàn rằng đối phương đã nhận hầu hết vị trí trong chính phủ.
Áp lực kinh tế
Trong khi giới lãnh đạo tranh cãi, nhiều chiến binh Taliban ngày càng thất vọng.
Những chiến binh đã cống hiến nhiều năm, thậm chí hàng chục năm cuộc đời cho cuộc đấu tranh vũ trang nói rằng họ mong đợi sự hy sinh của mình được đền đáp bằng công việc và tiề.n bạc. Nhưng trên thực tế, họ thậm chí không đủ tiề.n mua thức ăn.
"Tôi phải nuôi 10 người. Khi chúng tôi nấu một món gì đó, mọi người đều phải tranh giành nhau", Qari Abdullah, một cựu chỉ huy Taliban đã rời khỏi lực lượng gần đây, cho biết.
Taliban đang chịu nhiều áp lực về kinh tế. Ảnh: Wall Street Journal.
Kể từ khi Taliban tiếp quản chính quyền, kinh tế Afghanistan liên tục suy giảm, với 95% dân số không được ăn uống đầy đủ theo tiêu chuẩn của Liên Hợp Quốc. Tài sản của ngân hàng trung ương bị đóng băng, các lệnh trừng phạt quốc tế và viện trợ nước ngoài giảm mạnh càng khiến cuộc khủng hoảng kinh tế thêm trầm trọng.
Dưới áp lực kinh tế to lớn, giới lãnh đạo Taliban đã tìm cách che đậy những mâu thuẫn. Họ cố gắng kiềm chế những lời chỉ trích bằng cách đ.e dọ.a bỏ tù cấp dưới, nếu họ nói chuyện với giới truyền thông.
"Nếu những cuộc tranh luận về tôn giáo (trỗi dậy), nó có thể dẫn đến các vấn đề khác, chẳng hạn củng cố các nhóm khủn.g b.ố", ông Sharif, người đưa tin của Taliban, cho biết.
Do đó, lực lượng cảnh sát tôn giáo được hồi sinh càng trở nên đáng sợ hơn. Họ đã ban hành một loạt hạn chế xã hội mới mà nhiều người Afghanistan, bao gồm cả thành viên Taliban, phản đối.
Song, ông Abdullah Omari, giám đốc khu vực của lực lượng cảnh sát tôn giáo, nói rằng nhiệm vụ của Taliban là đưa người Afghanistan trở lại con đường chính nghĩa mà họ đã lạc lối khi chịu ảnh hưởng từ nước ngoài. "Đây không thể là một bất ngờ. Họ phải biết rằng khi Taliban đến, sẽ có những quy định mới", ông nói.
Thủ lĩnh tối cao của Taliban bất ngờ tái xuất Haibatullah Akhundzada, nhà lãnh đạo tối cao của Taliban, ngày 1/7 tham dự cuộc họp về đoàn kết quốc gia tại thủ đô Kabul cùng với các nhà lãnh đạo tôn giáo trên khắp đất nước. Hãng thông tấn nhà nước Bakhtar xác nhận rằng nhà lãnh đạo này, hiện sống tại thành phố Kandahar, miền Nam Afghanistan, đang tham dự cuộc họp...