‘Thời hoàng kim đổi mới’, Trung Quốc đang viết lại cuộc chơi công nghệ

Sự đổi mới của Trung Quốc đang “bay cao”, từ xe điện phủ kín công nghệ, điện thoại thông minh gập đầu tiên trên thế giới , đến taxi bay cá nhân, máy xây nhà…

Đỉnh cao đổi mới của Trung Quốc thực sự ngoạn mục – một kỳ quan về năng lực nhà nước và sự huy động nguồn lực chưa từng thấy trước đây trên hành tinh này. Ảnh: DJI

Theo trang Asia Times, thế kỷ 20 có một loạt các cường quốc đang trỗi dậy, tất cả đều đạt đến đỉnh cao không chỉ về sức mạnh quân sự và kinh tế tương đối, mà còn về đổi mới công nghệ và văn hóa. Những quốc gia này bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Đức và Nga.

Thế kỳ 21, cho đến nay, có một chút khác biệt, bởi vì chỉ có một nền văn minh lớn đang đạt đến đỉnh cao ngay lúc này: Trung Quốc. Mọi thế lực cũ đều đang suy yếu, và Ấn Độ mới chỉ bắt đầu đạt được bước tiến.

Đỉnh cao đổi mới của Trung Quốc thực sự ngoạn mục – một kỳ quan về năng lực nhà nước và sự huy động nguồn lực chưa từng thấy trước đây trên hành tinh này. Chỉ trong vài năm, Trung Quốc đã xây dựng nhiều đường sắt cao tốc hơn tất cả các quốc gia khác trên thế giới cộng lại. Các nhà sản xuất ô tô của nước này đang vượt qua thế giới phát triển, nắm giữ vị trí dẫn đầu ngành công nghiệp xe điện.

Trung Quốc đã sản xuất rất nhiều bộ pin và tấm pin mặt trời đến mức đã giảm chi phí để có thể cạnh tranh với nhiên liệu hóa thạch, tạo nên một chiến thắng cho sự dồi dào năng lượng toàn cầu.

Các thành phố của Trung Quốc là những kỳ quan về quy mô – những khu rừng tòa nhà chọc trời được thắp sáng bằng đèn LED, các trung tâm thương mại khổng lồ bán đủ mọi tiện nghi hiện đại, giá rẻ và những nhà ga xe lửa khổng lồ.

Nhưng vẫn còn là một câu hỏi bỏ ngỏ liệu Trung Quốc có sáng tạo như các nền văn minh vĩ đại của thế kỷ 20 hay không. Nhiều người so sánh Trung Quốc đầu thế kỷ 21 với nước Mỹ đầu thế kỷ 20. Nhưng vào đầu Thế chiến thứ nhất, người Mỹ đã phát minh ra máy bay, bóng đèn, điện thoại, máy hát đĩa, máy điều hòa không khí, hộp số tự động, súng máy và bút bi. Đất nước này đã sản sinh ra nhạc jazz, phim Hollywood và rất nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng.

Sự bùng nổ văn hóa của Nhật Bản đến muộn hơn một chút, nhưng cũng ấn tượng không kém. Liên Xô đã đánh bại Mỹ trong lĩnh vực không gian (hai lần) và Đức khá độc đoán trong hầu hết thời gian hoạt động với tư cách là cường quốc khoa học và công nghệ hàng đầu thế giới.

Trung Quốc hiện đại chắc chắn là một quốc gia rất sáng tạo. Các nhà khoa học Trung Quốc công bố phần lớn các bài báo có tác động cao trong các lĩnh vực như hóa học, vật lý, khoa học máy tính, khoa học vật liệu và kỹ thuật:

Sự đổi mới của Trung Quốc bên ngoài phòng thí nghiệm cũng ấn tượng không kém. Một số lượng lớn các cải tiến gia tăng và đổi mới quy trình cho phép nhiều doanh nghiệp Trung Quốc cải thiện chất lượng sản phẩm và giảm chi phí sản xuất hiệu quả hơn nhiều so với các đối thủ nước ngoài. Nếu không có sự đổi mới của Trung Quốc, hầu hết các hàng hóa sản xuất mà chúng ta tiêu thụ sẽ có chất lượng thấp hơn, đắt hơn hoặc cả hai.

Và xét về việc triển khai công nghệ để mọi người có thể sử dụng, Trung Quốc hiện đang dẫn đầu hầu hết hoặc toàn bộ phần còn lại của thế giới. Nước này có hệ thống đường sắt cao tốc lớn nhất thế giới, một trong những mạng điện thoại di động 5G tốt nhất thế giới, hệ thống thanh toán di động tốt nhất thế giới, robot giao hàng tốt nhất thế giới, một số nhà máy tự động hóa nhất thế giới và những chiếc xe tương lai nhất thế giới.

Xe điện được sản xuất tại nhà máy ở Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Vậy những đột phá lớn nào đã xuất hiện ở Trung Quốc trong thập kỷ rưỡi qua? Dựa trên nguồn Wikipedia, tìm kiếm trên Google, cuộc trò chuyện với Glenn Luk (người rất lạc quan về sự đổi mới của Trung Quốc) và báo cáo AI “Nghiên cứu sâu” của ChatGPT.2, trang Asia Times đã đưa ra những đột phá lớn ở Trung Quốc từ đầu thế kỷ này:

1. Thiết bị bay không người lái (UAV) quadcopter

UAV đã biến đổi thế giới vật lý của chúng ta nhiều hơn bất kỳ loại nào khác – có thể nói là nhiều hơn bất kỳ công nghệ nào kể từ khi có điện thoại thông minh – và được ứng dụng ngày càng rộng rãi hơn trong thương mại.

Quadcopter điều khiển từ xa điện tử đầu tiên được một công ty Canada tên là Draganfly chế tạo vào những năm 1990. Một công ty Pháp tên là Parrot đã phát hành quadcopter thành công về mặt thương mại đầu tiên vào năm 2010.

Nhưng chỉ đến khi DJI của Trung Quốc tung ra chiếc Phantom vào năm 2013, thiết bị bay không người lái mới đạt được mức chức năng cơ bản mà chúng ta mong đợi từ chúng ngày nay, và trở thành một sản phẩm phổ biến trên toàn cầu. UAV của DJI có khả năng kiểm soát tốt hơn, ổn định hơn và thời gian bay dài hơn so với Parrot, cũng như một số tính năng bổ sung mà hiện chúng ta thấy là rất quan trọng.

2. Truyền thông không dây 5G

5G không phải là một thứ – đó là một tiêu chuẩn sản phẩm, nghĩa là nó là một bộ các công nghệ và khả năng không dây khác nhau. Nhưng các công ty Trung Quốc, đặc biệt là Huawei và ZTE, đã dẫn đầu thế giới về mặt tích hợp các công nghệ khác nhau đó.

Các công ty đó đã kết hợp các công nghệ như Massive MIMO (một kỹ thuật sử dụng nhiều ăng-ten), beam formation (một cách truyền dữ liệu không dây trực tiếp và hiệu quả hơn) và polar codes (một kỹ thuật giảm nhiễu), họ đã tối ưu hóa và cải tiến các công nghệ này và triển khai chúng một cách hiệu quả đến người tiêu dùng.

Vì vậy, có thể nói rằng các công ty Trung Quốc “phát minh ra 5G” theo cùng nghĩa mà các công ty Nhật Bản phát minh ra 3G hoặc các công ty Mỹ phát minh ra 4G.

3. Taxi bay cá nhân

Nhiều công ty đã nghiên cứu về loại taxi này, nhưng hầu hết mọi người đều đồng ý rằng công ty Trung Quốc Ehang là công ty đầu tiên thương mại hóa chúng.

Taxi bay đầu tiên được thương mại hóa của công ty Ehang, Trung Quốc. Ảnh: Wikimedia Commons

4. Xe điện chạy bằng pin bán rắn và pin natri-ion

Các công ty ô tô Trung Quốc là những công ty đầu tiên tung ra các loại xe chạy bằng pin bán rắn và pin natri-ion, hai loại thay thế cho pin lithium-ion thông thường mà chúng ta sử dụng trong xe điện.

Mỗi loại đều có một số điểm đánh đổi so với loại xe điện thông thường pin natri-ion an toàn hơn một chút và sạc nhanh hơn, trong khi pin bán rắn sạc nhanh hơn, an toàn hơn, mật độ năng lượng cao hơn và tuổi thọ dài hơn.

5. Chia sẻ xe đạp không cần bãi đỗ

Bản thân việc chia sẻ xe đạp đã được phát minh ở nơi khác, nhưng một công ty Trung Quốc được cho là công ty đầu tiên thương mại hóa dịch vụ chia sẻ xe đạp không cần bãi xe, hiện đã trở nên phổ biến ở nước này.

6. Điện thoại thông minh có thể gập

Royole FlexPai do Royole Corporation, một công ty công nghệ Trung Quốc chuyên về màn hình dẻo, sản xuất được công nhận là điện thoại thông minh có thể gập, được thương mại hóa đầu tiên trên thế giới.

7. Thanh toán bằng khuôn mặt

Alipay của Trung Quốc là công ty đầu tiên triển khai hệ thống “cười để thanh toán” vào năm 2017.

8. Thuốc lá điện tử

Thực ra, sản phẩm này được phát minh vào năm 2003 bởi một dược sĩ người Trung Quốc tên là Hon Lik.

9. Máy xây dựng nhà chọc trời (và nhiều loại máy móc xây dựng khác)

Thật tuyệt vời, một công ty Trung Quốc đã tạo ra một cỗ máy có thể di chuyển lên một tòa nhà chọc trời rồi cứ thế xây dựng từng tầng.

Ngoài ra còn có một số cỗ máy nguyên bản khá thú vị để lắp đặt đường ray xe lửa tốc độ cao.

10. Hệ thống treo ô tô điện từ

Công nghệ này đã được Bose phát minh ra từ lâu, nhưng BYD (người khổng lồ xe điện Trung Quốc) mới là công ty đưa nó ra thị trường.

Ngoài ra, danh sách này có thể sớm được mở rộng. Các công ty Trung Quốc có thể sớm tung ra những robot hình người đầu tiên trên thế giới, pin ô tô thể rắn, tàu đệm từ chân không (“hyperloop”), lò phản ứng hạt nhân thorium, pin mặt trời perovskite, nội tạng nuôi cấy trong phòng thí nghiệm, v.v. Những công nghệ này đã được phát triển một thời gian và mặc dù bất kỳ công nghệ nào trong số này cũng sẽ đại diện cho một phát minh mang tính đột phá, nhưng vẫn chưa rõ chúng còn cách xa thị trường đại chúng đến mức nào.