Thời điểm vàng để vaccine cúm phát huy hiệu quả phòng bệnh

BS.Nguyễn Khánh10:30 11/12/2025

Tiêm vaccine cúm là một trong những biện pháp phòng ngừa bệnh cúm hiệu quả nhất hiện nay. Để vaccine phát huy tối đa khả năng bảo vệ, cần hiểu rõ về cơ chế hoạt động của nó và đặc biệt là xác định được thời điểm tiêm vaccine.

1. Khi nào nên tiêm vaccine cúm ?

Không giống như các loại vaccine khác có thể tiêm bất cứ lúc nào, vaccine cúm đòi hỏi sự tính toán về thời điểm. Lý do là khả năng bảo vệ của vaccine cúm suy giảm theo thời gian và quan trọng nhất là cần có thời gian để cơ thể kịp tạo ra miễn dịch trước khi virus bắt đầu lây lan rộng.

Thời điểm được khuyến nghị rộng rãi nhất để tiêm vaccine cúm là vào đầu mùa thu, thường là từ tháng 9 đến cuối tháng 10 hàng năm.

Đây được coi là thời điểm vàng vì:

- Tạo kháng thể kịp thời: Vaccine cần khoảng hai tuần để hệ thống miễn dịch tạo ra đủ kháng thể để chống lại virus cúm. Bằng cách tiêm vào đầu mùa thu, cơ thể bạn sẽ được bảo vệ tối ưu trước khi hoạt động của virus cúm tăng lên, thường là vào tháng 11, tháng 12 và đạt đỉnh vào tháng 1, tháng 2 năm sau.

- Bảo vệ kéo dài: Tiêm vào thời điểm này giúp đảm bảo khả năng miễn dịch kéo dài suốt mùa cúm, thường kết thúc vào tháng 3 hoặc tháng 4. Nếu tiêm quá sớm (ví dụ như tháng 7 hoặc tháng 8), hiệu quả bảo vệ có thể suy giảm đáng kể vào cuối mùa cúm.

Vaccine bất hoạt được tiêm bằng kim, thường là vaccine tứ giá phổ biến nhất.

Việc tiêm vaccine cúm đúng lúc và hiểu rõ những gì đang diễn ra bên trong cơ thể sau khi tiêm sẽ giúp mỗi người chủ động bảo vệ mình và gia đình trước khi mùa cúm bùng phát.

Những trường hợp cần tiêm sớm hoặc tiêm muộn hơn:

- Trẻ em cần tiêm hai liều: Một số trẻ em dưới 8 tuổi chưa từng được tiêm vaccine cúm hoặc chỉ mới tiêm một liều trước đây cần tiêm hai liều vaccine, cách nhau ít nhất 4 tuần. Trong trường hợp này, việc tiêm liều đầu tiên nên được thực hiện sớm hơn để kịp hoàn thành cả hai liều trước khi mùa cúm bắt đầu.

- Tiêm muộn vẫn tốt hơn không tiêm: Nếu bỏ lỡ thời điểm vàng, bạn vẫn nên tiêm vaccine cúm. Virus cúm có thể tiếp tục lây lan ngay cả trong tháng 3, tháng 4. Bất cứ lúc nào trong mùa cúm, việc tiêm vaccine đều mang lại lợi ích bảo vệ.

Video đang HOT

2. Vaccine cúm hoạt động như thế nào?

Để hiểu tại sao vaccine lại cần thời gian hai tuần để hoạt động, chúng ta cần tìm hiểu cơ chế bảo vệ của nó. Vaccine cúm là một công cụ huấn luyện cho hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Thành phần của vaccine

Hầu hết các loại vaccine cúm hiện đại (thường là vaccine tứ giá) được bào chế từ virus cúm đã được bất hoạt (virus đã chết). Điều này có nghĩa là vaccine mang thông tin di truyền của virus nhưng không có khả năng gây bệnh.

Mỗi liều vaccine chứa các thành phần tương ứng với các chủng virus cúm mà các nhà khoa học dự đoán sẽ lưu hành trong mùa đó (thường là hai chủng cúm A và hai chủng cúm B).

Cơ chế phản ứng miễn dịch

Quá trình cơ thể phản ứng với vaccine diễn ra theo các bước sau:

- Nhận diện mầm bệnh: Khi vaccine được tiêm vào cơ thể, hệ thống miễn dịch xem các protein của virus đã chết hoặc virus đã làm yếu như là mầm bệnh thực sự (kháng nguyên).

- Kích hoạt tế bào miễn dịch: Các tế bào trình diện kháng nguyên, bắt giữ và phân tích các kháng nguyên này, sau đó đưa thông tin đến các tế bào miễn dịch quan trọng khác, bao gồm tế bào B và tế bào T.

- Sản xuất “vũ khí”: Tế bào B được kích hoạt để tạo ra kháng thể. Kháng thể là các protein chuyên biệt có khả năng bám chặt vào virus cúm thực sự nếu chúng xâm nhập vào cơ thể, vô hiệu hóa chúng và đánh dấu chúng để các tế bào miễn dịch khác tiêu diệt.

Tế bào T (tế bào nhớ) ghi nhớ hình dạng của virus. Nếu cơ thể tiếp xúc với virus thật sau này, các tế bào nhớ này sẽ nhanh chóng kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ hơn và nhanh hơn.

- Tạo trí nhớ miễn dịch: Quá trình sản xuất và phát triển tế bào nhớ này mất khoảng hai tuần để đạt được mức độ bảo vệ tối ưu. Sau hai tuần, cơ thể đã có một đội quân sẵn sàng chiến đấu.

Vaccine sống giảm độc lực, thường ở dạng xịt mũi , chứa virus sống đã được làm yếu đi để không gây bệnh.

Có hai loại vaccine cúm chính

- Vaccine bất hoạt: Được tiêm bằng kim, thường là vaccine tứ giá phổ biến nhất. Loại này không chứa virus sống và có thể tiêm cho hầu hết mọi người, kể cả phụ nữ mang thai và người có bệnh nền mạn tính.

- Vaccine sống giảm độc lực: Thường ở dạng xịt mũi. Loại này chứa virus sống đã được làm yếu đi để không gây bệnh. Loại vaccine này thường không được khuyến nghị cho phụ nữ mang thai và người có hệ miễn dịch suy yếu.

Mặc dù có sự khác biệt về cách thức đưa vào cơ thể, mục tiêu cuối cùng của cả hai loại đều là huấn luyện hệ thống miễn dịch để bảo vệ cơ thể khi virus cúm thực sự tấn công.

Tiêm vaccine cúm: Tấm lá chắn cho bản thân và trách nhiệm với cộng đồng

Tiêm vaccine phòng cúm không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng do cúm gây ra mà còn góp phần bảo vệ những người xung quanh, đặc biệt là nhóm dễ tổn thương.

Việc tiêm vaccine cúm tạo ra một hàng rào bảo vệ vững chắc, giúp giảm thiểu sự lây lan của virus trong toàn bộ dân số. Khi xem xét vaccine cúm dưới lăng kính của sức khỏe cộng đồng, chúng ta thấy rõ vai trò của mỗi cá nhân trong việc xây dựng một xã hội an toàn và khỏe mạnh hơn.

1. Lợi ích cá nhân khi tiêm vaccine cúm

Trước hết, không thể phủ nhận các lợi ích trực tiếp mà vaccine cúm mang lại cho người tiêm. Vaccine giúp hệ thống miễn dịch của cơ thể nhận diện và chiến đấu với các chủng virus cúm lưu hành. Ngay cả khi người được tiêm vẫn nhiễm bệnh, vaccine đã được chứng minh là giảm đáng kể mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Các nghiên cứu cho thấy, những người được tiêm vaccine có tỷ lệ nhập viện và tử vong do cúm thấp hơn rõ rệt. Đối với người lao động và học sinh, tiêm vaccine là một biện pháp thiết thực để duy trì sự ổn định; giúp ngăn chặn việc phải nghỉ làm, nghỉ học, từ đó giảm thiểu thiệt hại về kinh tế và gián đoạn cuộc sống. Quyết định tiêm chủng là một hành động tự bảo vệ sức khỏe bản thân một cách chủ động và thông minh.

Tiêm vaccine cúm hàng năm để bảo vệ bản thân khỏi mùa dịch cúm.

2. Tạo miễn dịch cộng đồng

Vai trò cộng đồng của việc tiêm vaccine cúm nằm ở khái niệm "miễn dịch cộng đồng". Khái niệm này đề cập đến sự bảo vệ gián tiếp đối với một cộng đồng khi một tỷ lệ lớn dân số đã được miễn dịch với một bệnh truyền nhiễm. Khi đủ số người được tiêm vaccine, virus sẽ khó tìm được vật chủ mới để lây lan, từ đó làm gián đoạn chuỗi lây truyền.

Miễn dịch cộng đồng đặc biệt quan trọng vì nó tạo ra một tấm lá chắn an toàn cho những người dễ bị tổn thương nhất. Đây là những cá nhân không thể tự bảo vệ mình bằng cách tiêm chủng.

- Thứ nhất là trẻ sơ sinh dưới sáu tháng tuổi: Hệ thống miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, nhưng trẻ lại chưa đủ tuổi để tiêm vaccine cúm. Sự an toàn của trẻ phụ thuộc hoàn toàn vào miễn dịch của những người lớn xung quanh, bao gồm cha mẹ, anh chị và người chăm sóc. Nếu người lớn được tiêm chủng, khả năng mang virus và lây cho trẻ sẽ giảm đi rất nhiều.

- Thứ hai là những người có hệ miễn dịch bị suy yếu: Nhóm này bao gồm bệnh nhân ung thư đang hóa trị, người cấy ghép nội tạng phải dùng thuốc ức chế miễn dịch và người mắc các bệnh tự miễn nghiêm trọng.

Ngay cả khi tiêm vaccine, cơ thể họ có thể không tạo ra đủ kháng thể để chống lại virus. Khi những người xung quanh tiêm vaccine, nguy cơ tiếp xúc của nhóm dễ bị tổn thương này sẽ giảm xuống mức thấp nhất. Hành động tiêm vaccine của mỗi cá nhân chính là sự bảo vệ vô điều kiện dành cho những người yếu thế trong xã hội.

3. Giảm gánh nặng cho hệ thống y tế

Một mùa cúm nặng có thể gây ra khủng hoảng thực sự cho hệ thống y tế. Khi số lượng ca nhiễm tăng đột biến, các bệnh viện và phòng khám sẽ rơi vào tình trạng quá tải. Các phòng cấp cứu sẽ chật kín, giường bệnh sẽ thiếu và các nhân viên y tế sẽ kiệt sức.

Việc này không chỉ ảnh hưởng đến những người mắc cúm mà còn ảnh hưởng đến tất cả những bệnh nhân khác. Nguồn lực bị tập trung vào điều trị cúm sẽ làm chậm trễ hoặc cản trở việc điều trị các trường hợp khẩn cấp khác như tai nạn, đột quỵ, hoặc các bệnh mạn tính cần được chăm sóc thường xuyên.

Tiêm vaccine cúm là một biện pháp kinh tế và xã hội vô cùng hiệu quả, giúp phòng ngừa hàng loạt ca bệnh phải nhập viện. Khi hàng ngàn người tránh được việc phải nhập viện do cúm, nguồn lực y tế được giải phóng. Các bác sĩ, y tá có thể tập trung điều trị cho những bệnh nhân cần sự can thiệp y tế phức tạp hơn. Giảm gánh nặng y tế là hành động bảo vệ cả cộng đồng và giúp hệ thống y tế vận hành trơn tru hơn.

4. Chống lại sự đột biến của virus

Tiêm vaccine cúm không chỉ bảo vệ bản thân mà còn bảo vệ cộng đồng...

Virus cúm là một loại virus có khả năng biến đổi và đột biến rất nhanh. Chính sự đột biến này buộc các nhà khoa học phải cập nhật vaccine hàng năm để phù hợp với các chủng lưu hành.

Nếu virus cúm có cơ hội lây lan rộng rãi trong một quần thể lớn, nó càng có nhiều cơ hội để đột biến thành một chủng mới, nguy hiểm hơn và có thể kháng lại vaccine hiện tại. Tỷ lệ tiêm chủng cao làm giảm tổng số ca lây nhiễm, từ đó giảm cơ hội để virus sao chép và đột biến. Đây là một chiến lược phòng thủ chủ động và mang tính toàn cầu. Hành động của mỗi người dân là góp phần làm chậm quá trình tiến hóa của virus, bảo vệ không chỉ cộng đồng hiện tại mà còn cả tương lai.

Bộ Y tế thông tin mới về bệnh cúm ở Việt Nam Theo Bộ Y tế, các ca mắc bệnh cúm hiện tại không ghi nhận thay đổi về độc lực, chủ yếu là cúm A (H1N1), A (H3N2) và cúm B. Chưa ghi nhận virus cúm thay đổi độc lực. Thông tin về diễn biến bệnh cúm tại Việt Nam trong thời gian qua, Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cho biết,...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Sốc: Cô gái trẻ chắp tay lạy khi đang điều khiển xe máy00:16

Bà Vanga tiên tri 2025 gây chấn động: "Ánh sáng lạ" liên quan sự kiện toàn cầu?02:48

Chồng gục trước di ảnh của 3 mẹ con vụ cháy quán ốc, người thân khóc nghẹn02:30

Campuchia thông báo rút khỏi SEA Games 33, nguyên nhân khiến ai cũng ngỡ ngàng02:43

Nhật Kim Anh, Huyền Linh, Taylor Swift bị giả mạo, lộ bài học cảnh giác từ MXH02:57

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

'Đặc sản xanh' từ cây dại mọc bờ bụi, được săn lùng bởi hương vị và giá trị dinh dưỡng cao

15:51:13 11/12/2025

Là loại cây mọc dại, nhưng nay trở thành loại rau có hương vị thơm ngon, dễ chế biến và giá trị dinh dưỡng vượt trội, chùm ngây đang trở thành đặc sản xanh được nhiều gia đình Việt lựa chọn.

Vì sao thịt thăn được coi là 'phần thịt vàng'? Lợi ích và cách ăn đúng chuẩn

15:09:21 11/12/2025

Thịt thăn nằm dọc sống lưng của động vật như heo, bò. Tùy vị trí, thịt thăn được chia thành nhiều loại: thịt bò có thăn nội và thăn ngoại, thịt heo có thăn lưng. Mỗi loại có đặc điểm khác nhau về màu sắc, kết cấu và thời gian chế biến p...

Nguyên nhân khiến số ca nhiễm khuẩn Listeria nghiêm trọng gia tăng

15:05:22 11/12/2025

Chế độ ăn uống thay đổi cùng xu hướng dân số già hóa có thể là nguyên nhân góp phần làm tăng số ca nhiễm khuẩn Listeria nghiêm trọng ở nhiều nước châu Âu.

Cảnh báo sức khỏe từ mái tóc: Những dấu hiệu không nên bỏ qua

14:44:07 11/12/2025

Nếu bạn gặp phải những dấu hiệu này, xét nghiệm hormone tuyến giáp có thể giúp xác định bệnh. Điều trị bệnh tuyến giáp kịp thời sẽ giúp cải thiện tình trạng tóc và sức khỏe chung.

Cách ăn thịt tốt cho người bị tăng mỡ máu

14:41:32 11/12/2025

Protein trong thịt là nguồn protein chất lượng cao, rất cần thiết để xây dựng và duy trì cơ bắp, sản xuất hormone, enzyme và kháng thể tăng cường miễn dịch.

4 loại bánh mì gây tăng đường huyết người bệnh tiểu đường cần hạn chế

14:38:34 11/12/2025

Những loại carbohydrate này rất giàu tinh bột, có thể dẫn đến tăng đột biến lượng đường trong máu. Nhiều sản phẩm không gluten còn chứa nhiều đường bổ sung để giữ nguyên hương vị của thực phẩm ban đầu mà chúng thay thế.

Những thực phẩm tốt nhất cho sức khỏe não bộ của bạn sau tuổi 40

14:33:05 11/12/2025

Mọi người thường xem trí nhớ suy giảm hệ quả tất yếu của tuổi tác và chưa bao giờ thực sự nghĩ rằng thứ chúng ta cho vào tủ lạnh hay đặt trên bàn ăn cũng có thể là một phần nguyên nhân.

Cách phòng ngừa đột quỵ trong mùa đông

14:29:46 11/12/2025

Mùa đông với nhiệt độ giảm sâu và môi trường ô nhiễm là thời điểm nhiều yếu tố bất lợi cùng tác động lên cơ thể, làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Suy thận, thở máy sau vài hơi hút thuốc lá điện tử

14:26:51 11/12/2025

Không xác định được loại hóa chất vì bệnh nhân không mang theo thiết bị đã sử dụng, song bác sĩ cảnh báo bệnh nhân có nguy cơ suy thận kéo dài.

6 dấu hiệu cho thấy tình trạng suy giảm trí nhớ của bạn trở nên nghiêm trọng

14:23:54 11/12/2025

Khi có tuổi, suy giảm trí nhớ có thể xem là bình thường. Tuy nhiên, có những dạng suy giảm trí nhớ được xem là bất thường và có thể là dấu hiệu của vấn đề nghiêm trọng hơn.

Chuyện gì sẽ xảy ra khi bạn uống một chút dầu ôliu mỗi sáng?

14:19:51 11/12/2025

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, thời điểm sáng sớm khi dạ dày trống rỗng là lúc cơ thể hấp thụ chất béo lành mạnh và chất chống ôxy hóa trong dầu ôliu một cách hiệu quả nhất.

Sai lầm tuổi trẻ khiến thanh niên suy thận ở tuổi 19

13:06:13 11/12/2025

Nhiều bệnh nhân dù tỉnh táo khi ra viện nhưng sau đó tiếp tục gặp tình trạng giảm trí nhớ, giảm tập trung, rối loạn hành vi. Tuy nhiên, không phải ai cũng quay lại bệnh viện, khiến số liệu tổn thương kéo dài khó được thống kê đầy đủ.