Thổ Nhĩ Kỳ đang là ‘cầu nối’ giữa Nga và phương Tây?
Ankara tiếp tục theo đuổi chính sách cân bằng giữa Nga, Ukraine và phương Tây.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Ảnh: Anadolu
Hãng thông tấn Anadolu (Thổ Nhĩ Kỳ) mới đây dẫn nhận định của Giáo sư Mustafa Kibaroglu, Trưởng khoa Kinh tế, Hành chính và Khoa học Xã hội của Đại học MEF tại Istanbul, cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang ở vị thế trở thành một cầu nối để Nga và phương Tây chia sẻ quan điểm.
“Mặc dù phương Tây không muốn bày tỏ điều này và không muốn công nhận Thổ Nhĩ Kỳ trong vai trò như vậy, nhưng đến nay (Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip) Erdogan đang tự đặt mình vào vị trí cầu nối để phương Tây và Nga chia sẻ quan điểm cũng như cách tiếp cận về một số vấn đề khi cần thiết”, Giáo sư Mustafa Kibaroglu nêu rõ.
Bình luận của ông Kibaroglu được đưa ra sau khi Tổng thống Erdogan tham dự hội nghị thượng đỉnh của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải ( SCO) ở Samarkand, Uzbekistan, nơi nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Trên đường tới New York để tham dự khóa họp thứ 77 của Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ), ông Erdogan nói với các phóng viên rằng các nhà lãnh đạo thế giới tại hội nghị thượng đỉnh SCO đánh giá cao vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc giảm leo thang căng thẳng liên quan đến cuộc xung đột Nga -Ukraine.
Bên cạnh đó, ông Erdogan đã được ca ngợi vì đóng góp của mình trong việc mở hành lang ngũ cốc giúp xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu. Nhấn mạnh tầm quan trọng của hành lang ngũ cốc, Giáo sư Kibaroglu nói: “Vì phương Tây không đóng vai trò gì ở đây nên Thổ Nhĩ Kỳ và LHQ đã thực hiện bước quan trọng để xây dựng một giải pháp giữa Nga và Ukraine”.
Video đang HOT
Thổ Nhĩ Kỳ, LHQ, Nga và Ukraine đã ký một thỏa thuận tại Istanbul vào ngày 22/7 để nối lại xuất khẩu ngũ cốc từ ba cảng Biển Đen của Ukraine, vốn đã bị phong tỏa sau khi xung đột nổ ra. “Đáng lẽ phải có một số quốc gia đóng vai trò (hòa giải) này và Thổ Nhĩ Kỳ đang làm điều đúng đắn ở đây”, ông Kibaroglu nói.
Theo ông Kibaroglu, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang thực hiện chính sách cân bằng giữa Nga và Ukraine. “Ankara đang cố gắng theo đuổi một chính sách mà vừa không hoàn toàn chống Nga vừa không hoàn toàn ủng hộ phương Tây. Thổ Nhĩ Kỳ không chấp nhận các lệnh trừng phạt mà phương Tây áp đặt lên Nga, nhưng mặt khác, nước này cũng phản đối hành động quân sự của Nga, đồng thời công khai bày tỏ ủng hộ đối với sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine”, Giáo sư Kibaroglu kết luận.
Tác động từ cuộc xung đột mới giữa Azerbaijan - Armenia với EU
Xung đột giữa Azerbaijan và Armenia làm phức tạp kế hoạch năng lượng của EU, trong bối cảnh khối này tích cực tìm kiếm nguồn cung với và đang hướng tới Azerbaijan.
Mặc dù có lệnh ngừng bắn vào năm 1994, nhưng xung đột giữa Armenia và Azerbaijan vẫn tiếp diễn. Ảnh: aa.com.tr
Theo bình luận của Politico.eu, căng thẳng kéo dài hàng thập kỷ giữa Armenia và Azerbaijan đã bùng phát trở lại, nhưng khả năng hòa giải của EU bị cản trở bởi quan điểm cho rằng khối này sẽ không công bằng vì đang có liên kết năng lượng ngày càng tăng với Azerbaijan, quốc gia giàu khí đốt.
Cuộc xung đột mới ở biên giới hai nước trên cũng được cho là do Nga ngày càng không có khả năng giám sát khu vực từng thuộc ảnh hưởng trước đây của mình do cuộc xung đột ở Ukraine.
Những lo lắng đó đã thành hiện thực vào tuần trước, khi các lực lượng Azerbaijan bắn một loạt pháo vào sâu lãnh thổ Armenia, gây ra các cuộc tấn công trả đũa. Bộ Ngoại giao Armenia cho biết một số thành phố như Vardenis, Sotk và Goris đã trở thành mục tiêu tấn công. Đến ngày 18/9, cả hai bên xác nhận hàng trăm người thương vong trong các cuộc đụng độ vừa qua.
Gegham Stepanyan, thanh tra nhân quyền của Cộng hòa Artsakh - khu vực Nagorno-Karabakh tự xưng - cho biết: "Phản ứng của EU, cũng như các bên liên quan toàn cầu khác, đối với cuộc khủng hoảng này là rất quan trọng. Sự phụ thuộc ngày càng tăng của phương Tây trong nỗ lực cắt giảm nguồn thu từ nhiên liệu hóa thạch mà Nga đã sử dụng để duy trì cuộc xung đột với Ukraine đang tạo ra một 'tiêu chuẩn kép'. Thật không may, khi nói đến sự gây hấn từ Azerbaijan, chúng tôi thấy các tổ chức quốc tế từ chối đưa ra các tuyên bố rõ ràng và áp dụng các biện pháp trừng phạt".
Moskva là đồng minh truyền thống của Armenia và quân đội Nga được cho là sẽ đảm bảo một lệnh ngừng bắn giữa Armenia và Azerbaijan sau một cuộc chiến chớp nhoáng vào năm 2020 vốn dẫn đến việc Azerbaijan chiếm lại phần lớn lãnh thổ tranh chấp Nagorno-Karabakh.
Armenia đã đề nghị Moskva can thiệp, dựa trên một hiệp ước phòng thủ chung. Trợ lý tổng thống Nga Yury Ushakov cho biết Moskva "cực kỳ lo ngại" về cuộc giao tranh nhưng không triển khai quân đội của mình.
Về phần mình, Leyla Abdullayeva, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Azerbaijan, cho biết: "Armenia đã vi phạm các cam kết của lệnh ngừng bắn - đồn trú lực lượng trên lãnh thổ của chúng tôi, đặt mìn và ngăn cản những vấn đề để mở tất cả các liên kết kinh tế và giao thông. Chúng tôi quan tâm đến hòa bình và bình thường hóa, nhưng phía Armenia đã không đáp lại".
Trước tình hình căng thẳng trên, Brussels đã kêu gọi cả hai bên kiềm chế. Đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại và an ninh của EU Josep Borrell cho biết: "Chúng tôi kêu gọi chấm dứt ngay các hành động thù địch và quay trở lại bàn đàm phán".
Nhưng thật dễ hiểu tại sao Armenia lo ngại rằng mối quan hệ ngày càng thân thiết của EU với Azerbaijan có thể là một vấn đề đằng sau sự hòa giải của EU.
Vào tháng 5, Brussels đã công bố chiến lược REPowerEU, cam kết các nước thành viên sẽ dần độc lập hoàn toàn khỏi nguồn khí đốt của Nga trong vòng 8 năm tới và mở ra cuộc chạy đua để đảm bảo các lựa chọn thay thế.
Vào ngày 18/7, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã tới Baku để ký một thỏa thuận theo đó Azerbaijan sẽ cung cấp cho EU 20 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên hàng năm vào năm 2027.
Ngoài việc đẩy mạnh xuất khẩu khí đốt, Baku cũng đã ký kết một số dự án năng lượng mặt trời và năng lượng hydro để giúp họ đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của EU về năng lượng sạch.
Orkhan Zeynalov, người đứng đầu bộ phận hợp tác quốc tế tại Bộ Năng lượng Azerbaijan cho biết: "Năng lượng tái tạo rất quan trọng đối với nền kinh tế của chúng ta để đảm bảo dòng đầu tư 'xanh' cho các thế hệ tương lai".
Vào tháng 8, phía Azerbaijan đã ký một hợp đồng trị giá hàng triệu USD với công ty Masdar của Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất để xây dựng một nhà máy năng lượng mặt trời 230 megawatt gần Baku. EU có kế hoạch nhập khẩu khoảng 10 triệu tấn hydro vào năm 2030 và theo ông Zeynalov, chuỗi các thỏa thuận phát triển mới chỉ là bước khởi đầu.
Ông Zeynalov nói: "Đó là một con đường đầy thử thách, nhưng nền tảng của Azerbaijan với tư cách là một nhà sản xuất năng lượng truyền thống là vô cùng hữu ích".
Ngược lại, Armenia có ít đòn bảy hơn nhiều đối với EU. Nước này nhập khẩu toàn bộ khí đốt và bị Thổ Nhĩ Kỳ phong tỏa, gây khó khăn cho việc tiếp cận thị trường thế giới.
Trung Quốc mở đường sắt nối châu Âu, bỏ qua Nga để tránh trừng phạt Trung Quốc đã khởi động lại dự án cải thiện các kết nối giao thông và thương mại từ Trung Á đến Thổ Nhĩ Kỳ và chuyển tiếp sang châu Âu, trên một tuyến đường bỏ qua Nga vốn đang bị phương Tây cô lập. Đại diện của các bên tham gia kí kết dự án đường sắt Trung Quốc-Kyrgyzstan-Uzbekistan. Ảnh: Railway.supply Theo...