Thị trường ô tô nhập khẩu năm 2020 `thua đau` trước `cú hích` giảm 50% lệ phí trước bạ

Ô tô nhập khẩu vào thị trường Việt Nam trong năm 2020 ghi nhận về sự sụt giảm vô cùng lớn, khi đại dịch COVID-19 bùng nổ và “cú bẻ lái của lệ phí trước bạ” làm cho thị trường ô tô nhập khẩu có một năm đầy ảm đạm.

Theo báo cáo sơ bộ của Tổng cục Thống kê, ước tính tổng kim ngạch nhập khẩu ô tô của cả năm 2020 chỉ đạt 105.261 chiếc và 2,294 tỷ USD, giảm đến 24,5% về lượng và giảm 27,4% về giá trị so với năm 2019.

2020 là một năm ảm đảm nhưng có nhiều điểm nhấn

Riêng trong tháng 12/2020, lượng ô tô nhập khẩu về nước ước tính đạt 13.000 chiếc, tương ứng là mức giá trị kim ngạch 263 triệu USD.Sự sụt giảm sâu của kim ngạch nhập khẩu ô tô năm 2020 chủ yếu do những tác động tiêu cực từ đại dịch Covid-19.

Xuất phát từ thành phố Vũ Hán (Trung Quốc) hồi cuối năm 2019, sang đầu năm 2020, dịch Covid-19 bắt đầu tràn ra toàn cầu. Riêng tại Việt Nam, đợt bùng phát dịch hồi cuối tháng 3/2020 đã buộc Chính phủ phải áp dụng biện pháp mạnh tay là thực hiện giãn cách toàn xã hội trong tháng 4/2020.

Việc giãn cách xã hội đã buộc các hoạt động giao thương rơi vào cảnh đình trệ, mặt hàng ô tô nhập khẩu cũng theo đó gần như bất động. Thống kê của Tổng cục Hải quan cho biết, chỉ có vẻn vẹn 4.842 xe ô tô nguyên chiếc được nhập khẩu về nước trong tháng 4/2020, đạt giá trị kim ngạch hơn 130 triệu USD, giảm đến 60% về lượng và giảm 42,2% về giá trị so với tháng trước đó.

Sau giãn cách xã hội, các nhà nhập khẩu ô tô đã đồng loạt tung ra những chương trình giảm giá, khuyến mãi nhằm kích thích nhu cầu mua sắm trên thị trường. Tuy nhiên, những lo ngại về đại dịch Covid-19 đã phần nào níu kéo sức mua trên thị trường.

Sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 70/2020/NĐ-CP trong đó ưu đãi 50% lệ phí trước bạ với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước, các hãng xe nhập khẩu càng phải nỗ lực lao vào cuộc đua kích cầu. Tuy nhiên, mặc dù thị trường được kích thích bằng đợt giảm giá, khuyến mại lớn chưa từng thấy song sức mua nói chung cũng không mấy sáng sủa. Riêng với nhóm xe nhập khẩu, ngoài sự ảnh hưởng từ tâm lý chung của người tiêu dùng, sức mua cũng khó bứt phá bởi nguồn cung hạn chế.

Trên thực tế, Việt Nam chỉ là một trong số ít các quốc gia khống chế dịch Covid-19 thực sự tốt. Rất nhiều nước trên thế giới cho đến hiện tại vẫn đang bị đại dịch hoành hành. Nguồn cung cấp linh kiện thiếu thốn và nhiều nhà máy tại các nước có nền công nghiệp ô tô phát triển vẫn chỉ hoạt động cầm chừng khiến cho nguồn cung cấp xe nhập khẩu cũng ít nhiều bị hạn chế, nhất là trong giai đoạn cuối năm khi nhu cầu mua sắm của người dân tăng mạnh.

Bên cạnh đó, ô tô nhập khẩu năm 2020 cũng ít nhiều chịu thiệt thòi trong cuộc cạnh tranh với xe lắp ráp trong nước. Như đã đề cập, cuối tháng 6/2020, Chính phủ đã áp dụng chính sách hỗ trợ lệ phí trước bạ tại Nghị định 70 nhằm giảm bớt gánh nặng cho các doanh nghiệp lắp ráp ô tô trong nước. Chính sách này đã tạo lợi thế cạnh tranh cho xe lắp ráp trong khi các nhà nhập khẩu buộc phải tự bỏ tiền túi để tung ra những chương trình kích cầu.

Báo cáo của Hiệp hội các Nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho biết, cộng dồn 11 tháng năm 2020, tổng dung lượng thị trường ô tô đạt 248.768 chiếc, giảm 14% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, trong khi sản lượng ô tô lắp ráp trong nước chỉ sụt giảm 7% thì lượng ô tô nguyên chiếc nhập khẩu giảm đến 24%.

Dự báo về thị trường ô tô năm 2021

Dự báo về thị trường ô tô Việt Nam 2021, ông Nguyễn Trung Hiếu, Trưởng tiểu ban Chính sách VAMA nhận định, thị trường rất khó đoán định khi chính sách giảm 50% lệ phí trước bạ kết thúc sẽ khó kích cầu thị trường, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đang diễn biến phức tạp ở nhiều nước như hiện nay, các doanh nghiệp và người lao động tiếp tục thắt chặt chi tiêu.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Tuấn, Giám đốc Công ty Thiên Phúc An – doanh nghiệp hoạt động lâu năm trong lĩnh vực ô tô cho rằng, năm 2021 nếu thị trường ô tô vẫn trầm lắng, để duy trì doanh số bán hàng, rất có thể nhiều hãng xe vẫn tiếp tục có chính sách ưu đãi riêng cho khách hàng.

Điều này cũng vừa được VinFast công bố, trước việc cung không đủ cầu của mẫu xe Fadil, hãng tiếp tục gia hạn ưu đãi “Trước bạ 0 đồng” cho những xe Fadil đặt cọc trong năm 2020 nhưng nhận xe trong năm 2021. Hay, chính sách đổi cũ lấy mới các mẫu xe VinFast Lux SA2.0, Lux A2.0 và Fadil, VinFast cũng tặng 50 triệu, 30 triệu và 10 triệu đồng tương ứng với các mẫu xe này cũng góp phần thúc đẩy doanh số bán xe mới của doanh nghiệp.

Liên quan đến thị trường và giá xe, ông Hiếu cũng cho rằng, hiện có đến 80% linh kiện cho sản xuất xe ô tô phải nhập khẩu dẫn đến chi phí sản xuất trong nước cao hơn các nước trong khu vực từ 10-20% do sản lượng thấp, làm giảm tính cạnh tranh của xe, trong khi nhập khẩu xe nguyên chiếc ở khu vực về chỉ chiếm 5% chi phí xe.

Để khuyến khích các doanh nghiệp mở rộng sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước, qua đó nâng cao sức cạnh tranh, giảm giá thành ô tô, Chính phủ đã ban hành Nghị định 57/2020/NĐ-CP áp dụng thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi 0% đối với nguyên liệu, vật tư, linh kiện trong nước chưa sản xuất được để sản xuất, gia công các sản phẩm hỗ trợ phát triển công nghiệp hỗ trợ ô tô.

Đặc biệt, với Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA), ô tô nhập khẩu từ châu Âu đang chịu thuế suất 70%, Việt Nam cắt giảm thuế nhập nhập khẩu ô tô từ EU bình quân khoảng 7% và sau 10 năm thuế sẽ về 0%, nhiều người cho rằng người tiêu dùng trong nước có thể mua xe châu Âu với chi phí thấp hơn.

Tuy nhiên, theo đánh giá của chuyên gia Vĩnh Nam, với tỷ lệ giảm thuế nhập khẩu theo Hiệp định EVFTA giá xe nhâp khâu về giảm ngay cũng không nhiều do lộ trình kéo dài và thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng với ô tô nhập khẩu được tính trên giá bán của nhà nhập khẩu (tức là tính trên cả lợi nhuận của doanh nghiệp).

Điều chuyên gia Vĩnh Nam nói không phải không có lý khi Việt Nam ký Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (AFTA), từ đầu năm 2018, thuế suất thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ ASEAN giảm về 0%, giới chuyên môn dự kiến giá xe sẽ giảm từ 20 – 25%, nhưng thực tế giá xe đã không giảm như vậy. Các doanh nghiệp như Toyota, Honda, Ford… có lượng xe nhập khẩu chủ lực từ ASEAN đều lý giải do phải điều chỉnh chi phí, bán lỗ trước đó hay bổ sung các trang thiết bị cho xe mới