Thị trường chứng khoán phái sinh: Những điều cần biết trước khi tham gia

Với những nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm, chắc hẳn không ai còn xa lạ với thị trường chứng khoán, tuy nhiên một hình thức chứng khoán mới mang tên chứng khoán phái sinh vẫn còn khá mơ hồ với người Việt Nam. Vậy thị trường chứng khoán phái sinh có gì khác và tiến bộ hơn so với thị trường chứng khoán bình thường? Đây hẳn là câu hỏi lớn mà nhiều người đang đặt ra khi nghe tới cái tên này.

Thị trường chứng khoán phái sinh vẫn còn xa lạ với nhiều nhà đầu tư Việt Nam

Thị trường chứng khoán phái sinh là gì?

Trong thị trường có các loại hàng hóa, tài sản, dịch vụ được giao dịch hằng ngày, đó là hoạt động mua bán tài sản. Nhưng đối với thị trường chứng khoán phái sinh, thay vì mua bán tài sản thông thường, các nhà đầu tư sẽ giao thương các quyền, các hợp đồng, các nghĩa vụ được chuyển nhượng quyền sở hữu từ người này sang người khác.

Thị trường phái sinh là nơi dành cho các công cụ tài chính phái sinh, các công cụ mang tính hợp đồng hoặc tương tự như hợp đồng, chúng cần phải có sự thoả thuận giữa hai bên mua và bán. Những hợp đồng này sẽ có mức giá, và người mua sẽ muốn mua với mức giá rẻ và người bán lại muốn bán với mức giá cao.

Những loại chứng khoán phái sinh được triển khai trên thị trường chứng khoán tại Việt Nam

Chứng khoán phái sinh bao gồm 4 loại chính:

- Hợp đồng kỳ hạn: Là một thỏa thuận giữa hai bên tham gia để mua và bán một loại tài sản ở một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước ngay ở thời điểm hiện tại.

- Hợp đồng tương lai: Là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.

- Hợp đồng quyền chọn:Người nắm giữ hợp đồng quyền chọn có quyền, nhưng không có nghĩa vụ, mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở tại một thời điểm nhất định trong tương lai theo mức giá được xác định trước. Người bán hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện giao dịch khi người nắm giữ hợp đồng chọn thực hiện quyền. Hợp đồng quyền chọn bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán.

- Hợp đồng hoán đổi:Hợp đồng hoán đổi là một thỏa thuận giữa hai bên về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính trong tương lai. Hợp đồng sẽ quy định rõ thời điểm hoán đổi dòng tiền và phương pháp tính toán cụ thể.

Trong đó, hợp đồng tương lai sẽ là sản phẩm chứng khoán phái sinh đầu tiên được niêm yết và giao dịch trên thị trường Việt Nam, cụ thể là Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ (kỳ hạn 5 năm).

Các sản phẩm này được lựa chọn trước tiên do tính chất sản phẩm đơn giản, tài sản cơ sở đều là các công cụ có độ rủi ro thấp và có tính đại diện cao. Nguyên tắc giao dịch Hợp đồng tương lai cũng không quá khác biệt so với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở.

Ưu điểm của thị trường chứng khoán phái sinh

Trong thị trường chứng khoán, chứng khoán phái sinh được biết đến với nhiều ưu điểm dành cho các nhà đầu tư và các thành viên tham gia trên cùng một sàn giao dịch chứng khoán. Nó sẽ làm ổn định hơn những biến động trên sàn chứng khoán, nâng cao khả năng thanh toán bằng tiền mặt.

Đồng thời, giúp giảm thiểu rủi ro và những sự cố đối với các nhà đầu tư. Tuy nhiên, thị trường này cũng sẽ có những bất cập mà các nhà đầu tư cần phải chú ý. Đó là những tình huống như bán khống, có thể gây thua lỗ nặng nề và làm mất khả năng chi trả nợ đối với bạn.

Thị trường chứng khoán phái sinh có thể mang lại lợi ích cho nhiều thành viên với các mục tiêu như phân tán rủi ro, bảo vệ lợi nhuận hoặc tạo ra lợi nhuận. Do đó, trên thị trường chứng khoán, chứng khoán phái sinh đã phát triển mạnh và đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống tài chính toàn cầu.

Bên cạnh đó, hoạt động của thị trường phái sinh sẽ góp phần làm tăng tính thanh khoản của các loại chứng khoán. Các nhà đầu tư có thể kiếm lời dựa vào các giao dịch phái sinh mà không cần phải thực hiện mua bán chứng khoán thực tế.

3 lời khuyên đắt giá khi tham gia thị trường chứng khoán phái sinh

Ông Kang Moon Kyung – giám đốc chứng khoán tại Mirae Asset đã chia sẻ những kinh nghiệm giao dịch trên thị trường phái sinh

Thị trường phái sinh có những đặc điểm riêng, với đòn bẩy tài chính cao, do đó mức độ rủi ro cũng không hề nhỏ, nhà đầu tư cần có những chiến lược và có kỹ năng phù hợp nhất định để có thể giao dịch và kiếm được lợi nhuận trên thị trường CK phái sinh.

Từ góc độ là công ty chứng khoán Hàn Quốc, với kinh nghiệm thị trường phái sinh Hàn Quốc đã có mặt từ cách đây hơn 20 năm, ông Kang Moon Kyung – giám đốc chứng khoán tại Mirae Asset đã chia sẻ những kinh nghiệm giao dịch trên thị trường phái sinh để giúp nhà đầu tư có thêm hiểu biết khi tham gia phương pháp đầu tư mới mẻ này.

Giai đoạn đang phát triển như hiện tại, số lượng thành viên tham gia thị trường chưa nhiều, nên giá chỉ số đôi lúc biến động quá nhanh và phụ thuộc vào những lệnh lớn sẽ gây bất lợi cho những nhà đầu tư mới và ít kinh nghiệm. Điều này sẽ dần được cải thiện khi thị trường có nhiều thành viên tham gia hơn và điều quan trọng hơn cả là nhà đầu tư cần xác định được xu hướng chính của thị trường để có điểm vào lệnh phù hợp, thuận chiều xu hướng chính, tránh vào lệnh theo những biến động nhiễu sóng trong ngắn hạn.

Ngoài ra, nhà đâu tư cần phải có một chiến lược rõ ràng khi tham gia thị trường phái sinh, tránh rơi vào 2 thái cực trong giao dịch phái sinh là hoặc mua bán quá nhiều trong một ngày hoặc vào lệnh xong bỏ mặc không quan tâm đến trạng thái lệnh. Nhà đầu tư nên lưu ý đây là kênh đầu cơ ngắn hạn, chúng ta sẽ giao dịch và đóng trạng thái trong ngắn hạn, không thể nắm giữ lâu dài giống chứng khoán cơ sở vì phái sinh đến hạn là phải tất toán trạng thái.

Một trong những điều lưu ý quan trọng khác là yếu tố tâm lý chi phối sự thành công trong giao dịch chứng khoán phái sinh. Tỷ lệ đòn bẩy cao là một bất lợi về mặt tâm lý khi mà lãi lỗ quá nhanh trong ngắn hạn sẽ khiến tâm lý nhà đầu tư dễ dao động và khó đưa ra quyết định sáng suốt. Nhà đầu tư nên bắt đầu bằng tài khoản thật nhỏ để quen với nhịp của thị trường trước khi tham gia những vị thế lớn trên thị trường, nhà đầu tư nên tập quen với khái niệm stoploss (cắt lỗ) trong phái sinh trước khi quen với khái niệm chốt lời.

Minh Hạnh

Theo anninhthudo.vn