‘The Trial of Chicago 7′ – nước Mỹ sa lầy thời chiến tranh Việt Nam

Bộ phim chính kịch, lịch sử với yếu tố giật gân của đạo diễn Aaron Sorkin tái hiện trên màn ảnh trang lịch sử rối ren của nước Mỹ hồi thập niên 1960.

The Trial of Chicago 7 là phim điện ảnh thứ hai của Aaron Sorkin trong vai trò đạo diễn sau Molly’s Game (2017). Ông vốn nổi danh qua vai trò biên kịch của nhiều tác phẩm điện ảnh và truyền hình ở thể loại chính kịch. Năm 2011, Sorkin từng nhận giải Oscar hạng mục Kịch bản chuyển thể xuất sắc với The Social Network (2010) kể về sự ra đời của mạng xã hội Facebook.

Dựa trên các sự kiện và nhân vật có thật

Với đề tài chính kịch, lịch sử, The Trial of Chicago 7 lấy bối cảnh nước Mỹ thập niên 1960, đánh dấu bằng hai vụ ám sát Martin Luther King và John F. Kennedy. Cái chết của hai chính trị gia, cùng sự sa lầy tại Việt Nam, thổi bùng làn sóng phản đối chiến tranh trong lòng xã hội Mỹ.

The Trial of Chicago 7 tái hiện một phần phong trào phản chiến tại Mỹ những năm 1960. Ảnh: Netflix.

Năm 1968, tại Chicago, nhóm người biểu tình gồm thanh niên và các nhà hoạt động vì hòa bình đã lên kế hoạch xuất hiện tại Hội nghị Quốc gia Dân chủ để bày tỏ quan điểm về những vấn đề nhức nhối trong xã hội Mỹ thời bấy giờ.

Trong nhóm lãnh đạo đoàn biểu tình có thủ lĩnh phong trào Xã hội Dân chủ Tom Hayden (Eddie Redmaye), hai thành viên của Đảng Quốc tế Thanh niên là Abbie Hoffman ( Sacha Baron Cohen) và Jerry Rubin ( Jeremy Strong). Nhiều biến cố đã khiến cuộc biểu tình ôn hòa trở thành bạo động chống cảnh sát. Sự việc khiến nhóm lãnh đạo bị khởi kiện vì tội âm mưu chống phá chính quyền Nixon.

Phiên tòa xét xử Tom Hayden và sáu cộng sự trở nên phức tạp khi có sự xuất hiện của Bobby Seale (Yahya Abdul-Mateen II) – thủ lĩnh Đảng Báo Đen. Seale không hề có liên hệ với nhóm của Hayden, nhưng anh vẫn bị bắt và khởi tố chung vì tội âm mưu kích động bạo loạn sau Hội nghị Quốc gia Dân chủ.

Con đường tìm đến công bằng và lẽ phải của nhóm người trở nên mịt mờ khi quan tòa bợ đỡ giới cầm quyền một cách lộ liễu. Hành vi đã tiếp tay cho âm mưu “giết gà dọa khỉ” của chính quyền mới nhắm vào phong trào phản đối chiến tranh ngày một dâng cao.

Rối ren trong xã hội Mỹ những năm 1960

Phần lớn thời lượng The Trial of Chicago 7 diễn ra bên trong tòa án, với câu chuyện phát triển thông qua màn tranh tụng giữa các bên: luật sư bào chữa, quan tòa, bị cáo và nhân chứng. Xen kẽ là câu chuyện diễn ra bên trong Văn phòng Âm mưu – “đại bản doanh” của nhóm Hayden và luật sư của họ – cùng các cảnh hồi tưởng quá khứ diễn ra trong công viên hay trên đường phố.

Diễn xuất của Eddie Redmayne có phần yếu đuối và ủy mị so với nhân vật Tom Hayden anh đảm nhận. Ảnh: Netflix.

Nếu chia tách theo không gian, mỗi bối cảnh đều ẩn chứa một câu chuyện riêng. Một mặt, chúng cho thấy những vấn đề cá nhân của từng nhân vật. Nhưng từng câu chuyện cá nhân ấy đều đóng góp vào rối ren chung của thời đại.

Nạn phân biệt chủng tộc, phân biệt giới tính, sự lạm quyền của giới hành pháp, bạo lực bùng phát nảy sinh từ bất mãn của người dân, chính sách chiến tranh mới… và cuối cùng, là mâu thuẫn trong chính tư tưởng của các nhân vật đứng trên cùng một chiến tuyến.

Cùng ngồi ở ghế bị can, nhưng Hayden và Hoffman luôn trái ngược như nước và lửa. Nếu Hoffman là một nghệ sĩ hài độc thoại có lối ăn nói xách mé, ngông cuồng, thì Hayden, ở phía ngược lại, là một thanh niên chỉn chu, cẩn trọng từng lời ăn tiếng nói.

Ít nhiều, họ đại diện cho tầng lớp cấp tiến đấu tranh chống lại thể chế chính trị bảo thủ, hiếu chiến, ngày ngày vẫn đẩy người dân của mình vào lưỡi lửa chiến tranh. Hayden và Hoffman đã tiếp cận phong trào phản chiến với những tham vọng khác nhau. Tuy nhiên, họ vẫn dành cho đối phương sự tôn trọng và ngưỡng mộ.

Dòng chảy sự kiện trong The Trial of Chicago 7 không chỉ cuốn khán giả vào phiên tòa xét xử 7 bị cáo đang diễn ra, mà còn tỉ mỉ bóc tách từng lớp lang câu chuyện đã dẫn họ đến với kết cục ấy. Tình huống đẩy khán giả xem phim đến tình thế lưỡng nan.

Người xem quen với hình ảnh bị cáo như những người anh hùng đấu tranh để chấm dứt cuộc chiến tranh phi nghĩa, nạn nhân của bạo lực cường quyền. Nhưng cũng chính các bị cáo ấy từ từ hiện nguyên hình là kẻ chủ mưu xấu xa, theo cách này hay cách khác, của thứ bạo lực đã đẩy họ vào lao lý. Nói cách khác, họ vừa là nạn nhân, vừa là hung thủ của bi kịch của thời đại.

Sự tráo đổi vai trò của chính kịch và hài kịch

Những mâu thuẫn thời cuộc, như chiến tranh và hòa bình, công lý và phân biệt chủng tộc, dân chủ và trật tự, được The Trial of Chicago 7 lần lượt chỉ ra trên màn ảnh.

Phim pha trộn giữa phong cách chính kịch nghiêm túc với sự phóng khoáng và vô lối của những màn tấu hài độc thoại. Tuy nhiên, vai trò của hai loại hình đối lập trong thể loại đã không ít lần bị tráo đổi.

Phim là sự tung hứng nhịp nhàng giữa thể loại hài kịch và chính kịch với nhiều trường đoạn đối thoại hấp dẫn. Ảnh: Netflix.

Giống như Hoffman đã tấu những vở hài kịch u ám trong phòng xử án và nghiêm túc tuôn ra sự thật khi đứng trước hàng trăm khán giả trông mong một trò cười. Điều này vừa là sự mỉa mai, lại vừa là nét hấp dẫn của The Trial of Chicago 7.

Thành công này có được là nhờ tài năng của Aaron Sorkin trong việc xây dựng lời thoại. Những cuộc đối thoại với tiết tấu nhanh và độc thoại mở rộng đã trở thành dấu ấn độc đáo của Sorkin với vai trò biên kịch.

The Trial of Chicago 7 xuất hiện nhiều trường đoạn đối thoại kéo dài với nhiều nhân vật cùng tham gia, thậm chí chen ngang, ngắt lời nhau một cách thô bạo. Nội dung lời thoại trong các cảnh phim cũng được xây dựng lắt léo, cài cắm mưu mô và ẩn chứa nhiều cảm xúc.

Seale ngắt lời quan tòa để nhắc nhở về tình trạng bất công mà mình đang chịu đựng nhưng không được lắng nghe, nhân vật luật sư bào chữa William Kunstler (Mark Rylance) hết lần này đến lần khác bị quan tòa cố tình chen ngang phần biện hộ, Kunstler và Hayden tranh cãi dữ dội tới độ không ai nghe thấy lời ai ở nửa sau của phim…

Trong một tác phẩm mà thượng tôn pháp luật chỉ là chiếc bánh vẽ, ngôn ngữ đồng thời đảm nhận ba vai trò: phương thức đấu tranh, công cụ đàn áp và vũ khí tự vệ. Thông qua các cuộc đối thoại, bộ phim linh hoạt biến chuyển từ hài kịch độc thoại sang chính kịch và ngược lại. Qua đó, khán giả cũng có hình dung rõ ràng về vị thế của các nhân vật trong câu chuyện.

Sacha Baron Cohen – ứng cử viên mùa giải thưởng điện ảnh 2020-21

The Trial of Chicago 7 quy tụ nhiều tên tuổi với năng lực diễn xuất đã được giới phê bình và khán giả công nhận như Mark Rylance, Frank Langella, Jeremy Strong, Sacha Baron Cohen, Eddie Redmayne, Yahya Abdul-Mateen II, Joseph Gordon-Levitt…

Nhờ diễn xuất của dàn diễn viên thực lực, cốt truyện mà Aaron Sorkin dày công xây dựng lại càng có thêm sức nặng. Đơn cử, chỉ một mình nhân vật thẩm phán Julius Hoffman (Frank Langella) đã đủ sức nặng cho thế đối đầu cân bằng giữa bộ máy tư pháp ỳ trệ, bảo thủ với nhóm công dân cấp tiến của nước Mỹ, luật sư và cựu chính trị gia là nhân chứng có lợi của họ.

Tuy nhiên, gây bất ngờ nhất The Trial of Chicago 7 phải nhắc đến Sacha Baron Cohen trong vai Abbie Hoffman. Nhân vật là chiếc công tắc giúp bộ phim chuyển từ trạng thái đối đầu căng thẳng sang một tình huống bông phèng đầy châm biếm và ngược lại.

Sacha Baron Cohen có màn trình diễn ấn tượng trong The Trial of Chicago 7. Ảnh: Netflix.

Hoffman là gã diễn viên hài được trời phú cho trí thông minh và sự nhạy cảm với thời cuộc. Giống như Hayden, anh ta sinh ra để trở thành chính trị gia. Khác biệt giữa họ chỉ là tầm nhìn và tôn chỉ hành động.

Diễn xuất của Sacha Baron Cohen, cùng màn tung hứng ăn ý từ Jeremy Strong, đã tạo ra Abbie Hoffman đầy ấn tượng trên màn ảnh. Anh ta vừa có được sự phóng khoáng của một gã bán tiếng cười cho thiên hạ, lại vừa có nét thâm trầm và đĩnh đạc từ người đàn ông đã trải thấu sự đời. Sức mạnh của Hoffman nằm ở chỗ anh ta luôn biết rõ ở đâu, và khi nào mình cần che giấu, hay thể hiện những nhân cách khác nhau của cùng một bản ngã.

Abbie Hoffman phần nào mang lại cái nhìn mới mẻ cho hậu thế về những người “Yippi”. Trong ký ức văn hóa đại chúng, họ luôn được mô tả là nhóm thanh niên bất đắc chí, đắm chìm trong ảo tưởng và cần sa.

Hoffman của Sacha Baron Cohen vô tình biến nhân vật Tom Hayden của Eddie Redmayne thành một gã ủy mị. Redmayne từng có những vai diễn thành công trong sự nghiệp, nhưng Tom Hayden của The Trial of Chicago 7 có lẽ không nằm trong số đó.

Hayden là một cái đầu mưu mô, một kẻ đấu tranh theo đường lối bạo động ẩn dưới vỏ bọc ôn hòa. Eddie Redmayne cần nhiều hơn vẻ e ấp và ánh mắt ủy mị từng giúp anh thành công với The Danish Girl hay The Theory of Everything để hóa thân thành nhân vật.

Nét chấm phá của hài kịch trong những tình huống chính kịch căng thẳng, kịch tính trong từng trường đoạn đối thoại, cùng diễn xuất tròn trịa của dàn diễn viên giúp The Trial of Chicago 7 đủ sức gây ấn tượng với giới phê bình và khán giả.