Thế mạnh Việt Nam tụt dốc, hàng triệu người đối diện nguy cơ
Trong tháng 5, xuất khẩu trái cây tiếp tục lao dốc, giảm tới 14,4% so với cùng kỳ năm ngoái do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Kéo theo đó, giá thu mua nhiều loại trái cây tại các nhà vườn giảm mạnh, nông dân đối diện thua lỗ.
Xuất khẩu trái cây chủ lực giảm chưa từng có
Báo cáo mới nhất từ Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN-PTNT) cho thấy, xuất khẩu rau quả Việt Nam tiếp tục lao dốc khi giá trị kim ngạch trong tháng 5 chỉ đạt 275 triệu USD, giảm 14,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính từ đầu năm đến nay, xuất khẩu rau quả đạt 1,5 tỷ USD, giảm 14,5% so với năm 2019.
Dù giá trị xuất khẩu rau quả sang các thị trường đều có sự tăng trưởng, song xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc (thị trường nhập khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam với 60,8% thị phần) trong 4 tháng đầu năm nay lại giảm hơn 29% so cùng kỳ năm ngoái, chỉ đạt 1,1 tỷ USD.
Đáng chú ý, một số mặt hàng trái cây xuất khẩu chủ lực đều có xu hướng giảm mạnh. Đơn cử, xuất khẩu thanh long (chiếm 34,6% tổng giá trị xuất khẩu rau quả) giảm 7,7%; dưa hấu đạt 30,9 triệu USD giảm 40%; sầu riêng đạt 18 triệu USD, giảm 84%, nhãn đạt 17,5 triệu USD giảm 81%…
Thị trường xuất khẩu ngưng trệ dịch Covid-19 ở các nước vẫn diễn biến phức tạp, trong khi tại nhiều địa phương nguồn cung lại tăng mạnh khiến giá trái cây đồng loạt giảm mạnh.
Cụ thể, sầu riêng Ri6, sầu riêng khổ qua xanh, sầu riêng bí rợ… thương lái thu mua tại vườn từ 25.000-40.000 đồng/kg, giảm 15.000-20.000 đồng/kg so với cùng kỳ năm 2019. Giá chôm chôm cũng giảm mạnh, xuống 6.000 đồng/kg trong khi năm ngoái là 15.0000 đồng/kg.
Giá sầu riêng đang giảm mạnh
Giá chanh tại huyện Cao Lãnh (Đồng Tháp), theo nhiều nhà vườn, cũng lao dốc. Hiện chanh không hạt loại 1 thu mua tại vườn là 15.000 đồng/kg; loại 2 giá 8.000-9.000 đồng/kg; giảm 5.000 đồng/kg so với tháng trước.
Giá mít cũng có dấu hiệu giảm trong vài tuần qua. Hiện mít Thái loại 1 chỉ còn 8.000 đồng/kg, giảm 50% so với thời điểm đầu tháng. Lý do là bởi mít đang vào mùa thu hoạch rộ, xuất khẩu lại gặp khó khăn.
Theo ghi nhận của PV. VietNamNet, trong tháng 5, nông dân trồng dâu bòn bon ở tại tại huyện Phong Điền (Cần Thơ) cũng đối mặt tình trạng thua lỗ do giá mặt hàng này giảm xuống mức thấp. Do dịch Covid-19, thị trường chính là Campuchia không còn “ăn hàng” như trước. Thay vì xuất bán giá 30.000-40.000 đồng/kg như vụ thu hoạch năm 2019, nay dâu bòn bon giảm còn 2.000-4.000 đồng/kg, dâu xanh cũng chỉ 4.000-5.000 đồng/kg.
Tại TP.HCM những ngày này, thanh long ruột trắng và ruột đỏ đang đổ đống bên lề đường với giá siêu rẻ, chỉ 15.000 đồng/2kg hoặc 10.000 đồng/kg.
Theo ông Nguyễn Quốc Trịnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long tỉnh Long An, do đang thu hoạch chính vụ nên giá thanh long rất thấp. Trong khi đó, do ảnh hưởng Covid-19, các thị trường nhập khẩu thanh long Việt Nam như Trung Quốc, Thái Lan cũng trồng thanh long nên cạnh tranh gay gắt.
Video đang HOT
Tại Bình Thuận, giá thanh long đang xuống đáy, chỉ 3.000 đồng/kg. Điều khiến nhiều nhà vườn tại đây lo lắng là dù giá thấp nhưng mặt hàng này vẫn ế ẩm, khó bán bởi thương lái chỉ thu mua ở những mối quen.
Tận dụng cơ hội xuất sang Trung Quốc
Những năm gần đây, rau quả là một trong những ngành hàng chủ lực mới trong xuất khẩu nông sản của Việt Nam. Năm 2019, xuất khẩu rau quả thu về khoảng 3,8 tỷ USD. Song, dịch Covid-19 xảy ra là dịp để nhìn rõ điểm mạnh, điểm yếu của ngành này, từ đó có hướng phù hợp và bền vững hơn.
Một chuyên gia trong ngành nông nghiệp nhận định, vài năm trở lại đây, ngành hàng rau quả đã có nhiều bước tiến vượt bậc, mở được hầu hết các thị trường khó tính, giá trị xuất khẩu tăng đều đặn mỗi năm. Tuy nhiên, đa phần trái cây, rau củ của Việt Nam đều xuất tươi, tỷ lệ qua sơ chế và chế biến sâu vẫn khá khiêm tốn. Do đó, mỗi lần “tắc đường” sang Trung Quốc hay dịch bệnh thì hàng hóa lại rớt giá, phải kêu gọi giải cứu.
Hình thành các chuỗi sản xuất, đưa vào chế biến sâu… là giải pháp giúp ngành hàng trái cây phát triển bền vững
Theo vị chuyên gia này, trước mắt, thị trường nội địa gần như đã hồi phục hoàn toàn. Các doanh nghiệp nên kết nối với hệ thống siêu thị đẩy mạnh tiêu thụ nội địa. Với dân số lên tới 100 triệu, thị trường nội địa trở nên cực kỳ tiềm năng mà nhiều đơn vị chưa coi trọng, chỉ tập trung xuất khẩu.
Thực tế đã chứng minh, giữa tháng 2 năm nay, khi dịch Covid-19 bùng phát tại Trung Quốc, nước này đóng biên. Các loại trái cây như dưa hấu, thanh long tắc đầu ra, giá giảm mạnh. Song, nhờ kết nối tốt với hệ thống các siêu thị đưa hàng vào tiêu thụ, giá trái cây bật tăng, giúp người nông dân thoát cảnh thua lỗ.
Một số nước nay khống chế dịch bệnh tốt, thị trường dần mở cửa trở lại nên các doanh nghiệp cần tận dụng cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu, chiếm lĩnh thị phần, vị chuyên gia này cho hay.
Thời gian tới, theo dự báo của Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, có thể đẩy mạnh xuất khẩu trái cây sang thị trường Trung Quốc, Nhật Bản, đặc biệt là với vải thiều. Vừa qua Chính phủ đã đồng ý cho thương nhân Trung Quốc nhập cảnh vào Việt Nam để thu mua vải thiều. Một số chuyên gia Nhật Bản cũng sang Việt Nam kiểm tra khâu cuối cùng để những container vải thiều tươi đầu tiên của Việt Nam xuất sang thị trường này.
Việt Nam còn tận dụng lợi thế khi Hiệp định Thương mại tự do ASEAN – Hong Kong giai đoạn 2019-2022 để đẩy mạnh xuất khẩu sầu riêng, thanh long, xoài, bưởi, dừa,… vào thị trường này.
Tuy nhiên, về lâu dài, ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, cho rằng, rau quả Việt Nam cần đi theo hướng bền vững. Thay vì phát triển manh mún, cần sản xuất theo chuỗi liên kết chặt chẽ với DN, từ đó hình thành những vùng chuyên canh hàng hóa, nâng cao chất lượng trái cây, rau quả của Việt Nam.
Cùng với đó, đẩy mạnh phát triển sản xuất hữu cơ, giúp tạo dựng thương hiệu cho trái cây Việt.
“Giải pháp căn cơ nhất vẫn là đẩy mạnh chế biến sâu”, ông Toản nhấn mạnh. Hiện rau quả xuất khẩu tươi của Việt Nam chiếm khoảng 69%, còn lại là hàng sơ chế và chế biến sâu. Tỷ lệ này vẫn có sự chênh lệnh lớn, cần được cải thiện bởi thị trường đang hướng tới những sản phẩm chế biến sâu như hàng sấy khô, nước ép đóng hộp.
Điều quan trọng là khi phát triển theo hướng này, chúng ta có thể kiểm soát được giá thành, nâng giá trị hàng hóa gấp 3-4 lần so với bán quả tươi. Chưa kể, đưa trái cây, rau củ vào chế biến sâu sẽ tăng thời gian bảo quản, giúp thoát được khủng hoảng như dịch bệnh vừa qua. Thực tế là, dịch Covid-19 xảy ra, trái cây tươi xuất khẩu bị ảnh hưởng nặng, nhưng phân khúc hàng chế biến sâu lại có sự tăng trưởng mạnh, ông Toản cho hay.
Doanh nghiệp rau quả Tiền Giang thoát tác động dịch Covid-19 nhờ bí quyết này
Ký các hợp đồng dài hạn cho cả năm, xuất khẩu các sản phẩm rau quả chế biến là cách nhiều doanh nghiệp vượt khó do tác động của dịch Covid-19.
Chế biến sâu, ung dung vượt "bão" dịch
Chủ động ký các hợp đồng dài hạn, cho cả năm 2020 từ cuối năm 2019, đẩy mạnh chế biến sâu các sản phẩm từ xoài, chanh dây, dừa là cách Công ty TNHH Long Uyên (huyện Cai Lậy, Tiền Giang) đứng vững trong dịch Covid-19 dù có không ít doanh nghiệp kinh doanh, xuất khẩu trái cây đã phải giảm 25 - 30% sản lượng.
Chế biến xoài tại Công ty TNHH Long Uyên (Tiền Giang). Ảnh: K.N
Bộ Nông nghiệp Úc cũng đã chính thức cho phép Trung tâm chiếu xạ Hà Nội được xử lý chiếu xạ cho quả vải, xoài và nhãn xuất khẩu sang Úc mà không cần phải tốn thời gian, phát sinh nhiều chi phí so với việc phải vận chuyển vào TP.Hồ Chí Minh để chiếu xạ như trước.
"So với cùng kỳ năm 2019, sản lượng cũng như kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm trái cây chế biến trong 4 tháng đầu năm 2020 đều tăng, hoạt động sản xuất của doanh nghiệp vẫn ổn định vì chúng tôi có những đơn hàng kéo dài cả năm 2020" - ông Nguyễn Võ Tuấn Huy - Giám đốc Công ty TNHH Long Uyên cho biết.
Bên cạnh đó, Long Uyên cũng tìm cách đa dạng hóa thị trường, đưa các sản phẩm xoài chế biến, cơm dừa... sang thị trường Bắc Mỹ, châu Âu, Hàn Quốc.
Việc duy nhất mà virus SARS-CoV-2 khiến Công ty Long Uyên có chút ảnh hưởng là thời gian thực hiện giãn cách xã hội công ty buộc phải tăng ca làm việc, từ đó tăng thêm chi phí phát sinh cho dây chuyền chế biến, lương cho nhân công.
Cũng theo ông Huy, những sản phẩm trái cây tươi gặp khó trong quá trình xuất khẩu do lo ngại dịch bệnh cũng như hạn chế trong lưu thông do lệnh phong tỏa ở nhiều nước nhưng với sản phẩm trái cây chế biến, những điểm yếu này hầu như được khắc phục.
Có thể thấy, ngay trong bối cảnh dịch Covid-19, sản phẩm rau quả cũng có thể tìm thấy cơ hội khi kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm rau quả chế biến có xu hướng tăng.
Theo thống kê, riêng 2 tháng đầu năm 2020, kim ngạch xuất khẩu rau quả chế biến tăng tới 24% so với cùng kỳ năm 2019, đạt 94,8 triệu USD.
Điều đáng ghi nhận, việc xuất khẩu các sản phẩm rau quả chế biến đều tăng mạnh ở nhiều thị trường chính, ví dụ, xuất khẩu rau quả chế biến sang Trung Quốc đạt 17 triệu USD, tăng 24,5%; Hàn Quốc đạt 14 triệu USD, tăng hơn 3%; Nhật Bản đạt 8,9 triệu USD, tăng 3%; Mỹ đạt 7,9 triệu USD, tăng 16,7%...
Tuy nhiên, tỷ trọng xuất khẩu chủng loại rau quả chế biến chỉ chiếm 18,6% tổng trị giá xuất khẩu hàng rau quả.
Chiếm tỷ trọng thấp nên mức tăng trưởng mạnh không bù đắp được sự sụt giảm của ngành hàng rau quả trong 3 tháng đầu năm.
Đẩy mạnh tái cơ cấu thị trường
Theo thống kê của Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NNPTNT), giá trị xuất khẩu rau quả tháng 4/2020 đạt 367 triệu USD, đưa giá trị xuất khẩu rau quả 4 tháng đầu năm 2020 ước đạt 1,26 tỷ USD, giảm 10,3% so với cùng kỳ năm 2019.
Ngoại trừ xuất khẩu giảm mạnh sang Trung Quốc trong 3 tháng đầu năm 2020, xuất khẩu hàng rau quả của Việt Nam sang các thị trường khác đều đạt tốc độ tăng trưởng cao như: Thái Lan, Hàn Quốc, Mỹ, Nhật Bản...
Trong 3 tháng đầu năm 2020, chủng loại quả và quả hạch vẫn là mặt hàng xuất khẩu chiếm tỷ trọng cao nhất, trị giá xuất khẩu mặt hàng này đạt 630,5 triệu USD, giảm 13,6% so với cùng kỳ năm 2019.
Hiện tại, diễn biến dịch Covid-19 đã được kiểm soát tốt tại Trung Quốc. Hoạt động xuất khẩu đã sôi động trở lại và thuận lợi hơn, tuy nhiên vẫn còn chậm hơn so với thời điểm trước khi bị dịch bệnh.
Trong bối cảnh diễn biến dịch bệnh phức tạp, khó lường thì sản phẩm chế biến sẽ vẫn là chủng loại chiếm ưu thế bởi sự tiện lợi và thời gian bảo quản lâu.
Đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm chế biến làm tăng trị giá xuất khẩu toàn ngành hàng rau quả khi dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp tại nhiều thị trường trên thế giới là giải pháp tối ưu.
Ông Nguyễn Quốc Toản-Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho rằng: Trong thời điểm dịch bệnh đang bùng phát hiện nay càng cho thấy ngành rau, quả cần phải tái cơ cấu thị trường, mở cửa và đa dạng hóa sản phẩm, tránh rủi ro vì phụ thuộc vào những thị trường nhất định.
Theo ông Toản, chế biến nông sản sẽ được tăng cường, dự kiến đến năm 2030, tốc độ tăng giá hàng nông sản qua chế biến sẽ đạt 7 - 8%/năm; tỷ trọng sản lượng sản phẩm chế biến sâu, có giá trị gia tăng cao ngành hàng đạt 30% trở lên; trên 50% cơ sở chế biến các mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực đạt trình độ công nghệ sản xuất tiên tiến.
Việc tiếp tục thu hút doanh nghiệp mở rộng đầu tư vào ngành chế biến nông sản là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, cần lưu ý làm sao để các nhà máy hoạt động hiệu quả trong bối cảnh nền sản xuất nhỏ, phân tán như hiện nay.
Thực tế, việc các địa phương đã có sẵn vùng trồng đạt chuẩn, nhưng mời gọi doanh nghiệp đến đầu tư nhà máy chế biến vẫn còn rất hạn chế. Đa phần các doanh nghiệp đến tìm hiểu và đầu tư, sau đó mới kết hợp cùng người dân và chính quyền để lo nguồn nguyên liệu sản xuất.
Thị trường điện thoại thông minh tụt dốc không phanh vì dịch Covid-19 Các số liệu thống kê mới công bố cho thấy, dịch Covid-19 đã khiến thị trường điện thoại di động chứng kiến mức suy giảm tồi tệ nhất trong nhiều năm trở lại đây. Doanh số suy giảm nghiêm trọng buộc các nhà sản xuất phải cắt giảm sản lượng trong giai đoạn tới. Cụ thể, cả hai hãng nghiên cứu thị trường...