Thế khó của phương Tây trong vấn đề Ukraine

Quân đội Ukraine đang bị đẩy lùi trên mọi mặt trận, bao gồm cả ở khu vực Kursk của Nga, nơi mà Kiev tiến hành chiến dịch đột kích xuyên biên giới hồi tháng 8 vừa qua.

Trước tình hình này, các chuyên gia đặt câu hỏi rằng, điều tốt nhất mà các đồng minh phương Tây của Kiev nên làm lúc này là gì?

Trong hầu hết từ đầu năm 2024 đến nay Ukraine đã mất đi nhiều mặt trận. Tuần này, thị trấn Selidove ở phía Tây vùng Donetsk đang bị bao vây và giống như Vuhledar vào đầu tháng này, có khả năng sẽ thất thủ trong tuần tới hoặc lâu hơn – biến số duy nhất là Ukraine sẽ tổn thất bao nhiêu người trong quá trình này. Và, trong suốt mùa Đông sắp đến, viễn cảnh về một trận chiến lớn để giữ vững thị trấn công nghiệp có ý nghĩa chiến lược Pokrovsk đang chờ đón. Cuối cùng, đây không phải là cuộc chiến tranh giành lãnh thổ mà là cuộc chiến tranh tiêu hao.

Binh sĩ Ukraine chuẩn bị phóng thiết bị bay không người lái tấn công các mục tiêu của đối thủ ở Kharkov. Ảnh: Reuters

Nguồn lực duy nhất đáng kể là binh lính, và ở đây, phép tính cho Ukraine không phải là tích cực. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từng thừa nhận hồi tháng 2 rằng, có 31.000 người Ukraine thiệt mạng, tuy nhiên không có con số nào được đưa ra về số người bị thương. Một cuộc tranh luận đang diễn ra ở Ukraine. Câu hỏi xoay quanh việc có nên huy động, và mạo hiểm gây thương vong nghiêm trọng, cho nhóm tuổi 18-25 hay không. Do áp lực kinh tế vào đầu những năm 2000, Ukraine đã phải chịu sự sụt giảm lớn về tỷ lệ sinh, khiến hiện chỉ còn tương đối ít người trong độ tuổi từ 15-25. Việc huy động và làm suy yếu nghiêm trọng nhóm này có thể là điều mà Ukraine không thể chấp nhận được, xét đến cuộc khủng hoảng nhân khẩu học nghiêm trọng mà đất nước đang phải đối mặt. Và ngay cả khi cuộc huy động này diễn ra, thì đến khi các chính sách, luật pháp, bộ máy hành chính và đào tạo cần thiết hoàn thành, thì chiến tranh có thể đã kết thúc.

Bên cạnh đó, mặc dù Ukraine nhận được hỗ trợ từ phương Tây, bao gồm nhiều thiết bị quân sự hiện đại như xe tăng và hệ thống pháo binh, việc triển khai các thiết bị này gặp không ít khó khăn do sự khác biệt trong đào tạo và quy trình bảo trì. Các thiết bị từ NATO đòi hỏi kỹ năng cao và nguồn cung linh kiện ổn định, điều này gây áp lực lớn lên Ukraine khi phải sử dụng các loại vũ khí phức tạp này trong môi trường chiến đấu khốc liệt. Chưa hết, các cuộc tấn công của Nga vào cơ sở hạ tầng năng lượng và giao thông của Ukraine đã làm gián đoạn đời sống và nền kinh tế. Thiệt hại về điện lực và nước sạch gây khó khăn lớn cho dân chúng, đặc biệt khi mùa Đông đến gần. Khả năng cung cấp các dịch vụ cơ bản bị gián đoạn, ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần và khả năng phòng thủ của người dân. Thêm nữa, việc kéo dài cuộc chiến và thiếu tiến triển đáng kể trên chiến trường đã ảnh hưởng đến tinh thần của quân đội và người dân Ukraine. Các cuộc tấn công từ phía Nga tiếp tục làm gia tăng số lượng thường dân phải di tản, trong khi một số người dân Ukraine cũng bắt đầu tỏ ra mệt mỏi với sự khắc nghiệt của cuộc xung đột.

Trong khi đó, mặc dù phương Tây đã cam kết hỗ trợ Ukraine, các thủ tục hành chính, quá trình phê duyệt và vấn đề hậu cần đã gây ra nhiều sự chậm trễ trong việc chuyển giao vũ khí và trang thiết bị. Ukraine thường xuyên phải chờ đợi các lô hàng quan trọng, khiến cho lực lượng quân đội thiếu hụt trang bị khi cần thiết. Cùng với đó, một số vũ khí và hệ thống do phương Tây cung cấp, như các xe bọc thép và hệ thống phòng không, không hoàn toàn phù hợp với địa hình và điều kiện chiến đấu tại Ukraine, dẫn đến sự hao hụt nhanh chóng khi triển khai. Về tài chính, các quốc gia phương Tây đang phải đối mặt với áp lực gia tăng do chi phí hỗ trợ quân sự và nhân đạo cho Ukraine, cùng với các vấn đề kinh tế nội địa như lạm phát và giá năng lượng cao. Điều này làm dấy lên câu hỏi liệu phương Tây có thể duy trì hỗ trợ dài hạn cho Ukraine hay không, đặc biệt là khi ngân sách quốc phòng của một số nước NATO đang gặp khó khăn. Và không thể không nhắc tới việc một số quốc gia châu Âu có quan điểm khác nhau về mức độ hỗ trợ dành cho Ukraine. Các nước như Hungary và Slovakia bày tỏ quan ngại về các tác động kinh tế và xã hội của cuộc xung đột, trong khi Mỹ và các nước Đông Âu khác cam kết hỗ trợ mạnh mẽ. Sự chia rẽ này có thể ảnh hưởng đến khả năng phương Tây đưa ra một lập trường thống nhất và dài hạn.

Nhiều ý kiến cho rằng, các nước phương Tây không dễ để cung cấp thêm các hệ thống pháo binh, thiết bị dò mìn và vũ khí chống tăng tiên tiến để giúp Ukraine có thể đối phó với các tuyến phòng thủ phức tạp của Nga, cũng như các hệ thống phòng không hiện đại hơn, nhất là khi mùa Đông đến gần và nhu cầu năng lượng của Ukraine tăng cao. Phương Tây cũng có thể xem xét hỗ trợ tài chính nhằm tái thiết cơ sở hạ tầng và ổn định nền kinh tế của Ukraine. Điều này sẽ tạo điều kiện để Ukraine có thể phục hồi sau chiến tranh và ổn định xã hội, đồng thời giúp dân chúng vượt qua những khó khăn hiện tại. Trong bối cảnh xung đột ngày càng căng thẳng, các đồng minh phương Tây của Ukraine cũng có thể xem xét việc thúc đẩy một giải pháp ngoại giao thông qua đàm phán. Mặc dù rất khó để đạt được một thỏa thuận hòa bình toàn diện trong ngắn hạn, nhưng một cuộc đình chiến hoặc ngừng bắn tạm thời có thể là cơ hội để giảm thiểu thương vong và tìm kiếm những phương án giải quyết lâu dài hơn. Ngoài ra, phương Tây có thể hợp tác với các tổ chức quốc tế và các cường quốc như Trung Quốc hoặc Ấn Độ để tạo ra các sáng kiến hòa giải, giúp các bên có được một diễn đàn trung lập để thảo luận về tương lai của khu vực