Thế kẹt của Saudi Arabia khi Mỹ, Anh không kích Houthi ở Yemen

Giới phân tích nhận định các cuộc tấn công trong đêm của Mỹ, Anh nhằm vào Houthi ở Yemen đã gióng lên hồi chuông cảnh báo đối với Saudi Arabia – quốc gia đang mong muốn giảm căng thẳng ở nước láng giềng để có thể tập trung vào cải cách trong nước.

Saudi Arabia mong mỏi nối lại tiến trình chính trị toàn diện tại Yemen. Trong ảnh: Thái tử Saudi Arabia Muhammad Bin Salman phát biểu tại Hội nghị Sáng kiến đầu tư tương lai (FII) diễn ra ở thủ đô Riyadh ngày 24/10/2018. Ảnh: AFP/ TTXVN

Theo hãng tin AFP, Mỹ và Anh đã sử dụng hơn 100 tên lửa dẫn đường để tấn công vào 28 địa điểm và 60 mục tiêu Houthi ở Yemen.

Washington cho hay các cuộc tấn diễn ra nhằm đáp trả việc Houthi nhắm vào hoạt động vận chuyển trên Biển Đỏ.

Trong một tuyên bố chung trước đó, chính phủ các nước Anh, Mỹ, Australia, Bahrain, Canada, Đan Mạch, Đức, Hà Lan, New Zealand và Hàn Quốc cũng nêu rõ mục đích của cuộc không kích là “giảm căng thẳng và khôi phục sự ổn định ở Biển Đỏ”.

Tuyên bố nhấn mạnh liên minh này sẵn sàng hành động để đảm bảo dòng chảy thương mại tự do tại một trong những tuyến đường thủy quan trọng nhất thế giới.

Về phần mình, Saudi Arabia đã lãnh đạo một liên minh chống Houthi kể từ năm 2015, tiến hành hàng nghìn cuộc không kích nhằm vào lực lượng này trong những năm qua. Tuy nhiên, Saudi Arabia đang tìm cách để đạt được một lệnh ngừng bắn và rút lui quân sự khỏi quốc gia nghèo nhất Bán đảo Arab.

Trước diễn biến ngày 11/1, Bộ Ngoại giao Saudi Arabia đã công bố một tuyên bố bày tỏ mối quan ngại sâu sắc và kêu gọi các bên tự kiềm chế để tránh leo thang.

Anna Jacobs, nhà phân tích cấp cao vùng Vịnh của tổ chức nghiên cứu Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, cho biết Saudi Arabia đang rơi vào tình thế ngặt nghèo.

Theo nữ chuyên gia này, Saudi Arabia đang cân bằng giữa dư luận về Mỹ và Israel ở mức thấp kỷ lục với những lo ngại về an ninh ở Biển Đỏ và mong muốn ngăn chặn các cuộc tấn công tiếp theo của Houthi.

Các cuộc tấn công chưa từng có của Hamas nhằm vào Israel vào ngày 7/10 và phản ứng quân sự mạnh mẽ của Israel đã làm tiêu tan hy vọng của Saudi Arabia về hòa bình bền vững trong khu vực – một yếu tố được coi là rất quan trọng đối với chương trình nghị sự Tầm nhìn 2030 về cải cách kinh tế và xã hội của Thái tử Mohammed bin Salman.

Biển Đỏ là điểm mấu chốt trong Tầm nhìn, khi các nhà phát triển đang để mắt tới hàng loạt khu nghỉ dưỡng có thể giúp biến vương quốc từng bị đóng cửa thành một điểm nóng du lịch.

Điều đó thúc đẩy việc chấm dứt các hoạt động quân sự ở Yemen trở thành mục tiêu chính sách đối ngoại trọng tâm của Riyadh. Đặc biệt kế hoạch này khả thi hơn sau thỏa thuận bất ngờ nối lại quan hệ do Trung Quốc làm trung gian giữa Saudi Arabia và Iran được công bố vào tháng 3.

Tháng 12/2023, Hans Grundberg – đặc phái viên Liên hợp quốc tại Yemen – miêu tả đã có những bước tiến hướng tới một lộ trình giải quyết các vấn đề tồn đọng tại quốc gia như trả lương cho khu vực công và nối lại xuất khẩu dầu.

Thành tựu quan trọng nhất sẽ là lệnh ngừng bắn trên toàn quốc, được xây dựng dựa trên lệnh ngừng bắn lần đầu tiên có hiệu lực vào tháng 4/2022 và phần lớn được duy trì mặc dù đã chính thức hết hiệu lực từ tháng 10.

Nhưng hàng loạt vụ tấn công của Houthi nhằm vào các tàu đi qua eo biển Bab al-Mandeb, cửa ngõ phía Nam Biển Đỏ, đã làm phức tạp quá trình đó.

Washington, đối tác an ninh quan trọng nhất của Saudi Arabia, trong tháng trước cũng đã công bố sáng kiến an ninh hàng hải có tên gọi Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng nhằm bảo vệ Biển Đỏ với sự ủng hộ của hơn 20 quốc gia.

Ali Shihabi, một nhà phân tích thân cận với chính phủ Saudi Arabia, cho biết Riyadh đã không ký kết tham gia Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng.

“Tôi nghĩ Saudi Arabia không có lựa chọn nào khác ngoài việc đứng ngoài hoạt động của liên minh do Mỹ dẫn đầu do các cuộc đàm phán hòa bình với Yemen. Nhưng bản thân Saudi Arabia cũng lo ngại về vấn đề hàng hải. Vì vậy, đây là một tình thế khó khăn”, ông Ali nhận định.