Thế giới nóng hơn sẽ khiến dịch bệnh xuất hiện nhiều
Khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên trong những thập niên gần đây thì số lượng bùng phát bệnh truyền nhiễm như SARS, MERS, Zika, Covid-19, đậu mùa khỉ cũng tăng theo. Nghiên cứu cho rằng nóng lên toàn cầu đã góp phần gây ra tình trạng này.
Nghiên cứu vừa được các nhà khoa học công bố trên tạp chí Nature Climate Change. Trong nghiên cứu, các tác giả đã cố gắng tìm hiểu mối liên hệ giữa nóng lên toàn cầu, nước biển dâng, hạn hán, sóng nhiệt, bão lụt với sự bùng phát của 375 loại bệnh truyền nhiễm ở con người.
Nóng lên toàn cầu có thể khiến nhiều dịch bệnh hơn xuất hiện trong tương lai. Ảnh SHUTTERSTOCK
Nhóm tác giả phát hiện 58% các loại bệnh truyền nhiễm đe dọa sức khỏe cộng đồng được thúc đẩy từ biến đổi khí hậu và nóng lên toàn cầu, theo tạp chí Time (Mỹ).
“Đây là tác động của biến đổi khí hậu. Và những tác động này đang ảnh hưởng đến chúng ta ngay tại đây, ngay lúc này”, tiến sĩ Vishnu Laalitha Surapaneni, một trong những tác giả nghiên cứu và phó giáo sư y khoa tại Đại học Minnesota (Mỹ), giải thích.
Các nhà khoa học tin rằng virus, vi khuẩn và các mầm bệnh truyền nhiễm không thể mạnh hơn khi nhiệt độ môi trường tăng cao. Chúng dễ lây nhiễm hơn là do các động vật mang mầm bệnh, chẳng hạn như muỗi và nhiều loại côn trùng khác, sẽ phát triển nhanh hơn khi nhiệt độ ấm lên.
Nhiệt độ môi trường ấm lên thì muỗi sẽ bay xa hơn để tìm nơi có khí hậu phù hợp. Điều này cũng có nghĩa là chúng sẽ có khả năng cao hơn lây bệnh cho các loại động vật có vú khác. Từ động vật có vú, bệnh truyền nhiễm sẽ lây sang con người. Các loại bệnh mà muỗi là loài trung gian truyền bệnh như Zika, sốt vàng da đã xuất hiện ở nhiều nơi vốn trước đây hiếm khi ghi nhận.
Nước biển ấm lên cũng tạo điều kiện cho các mầm bệnh nguy hiểm khác phát triển mạnh, chẳng hạn như vi khuẩn ăn t.hịt n.gười Vibrio vulnificus.
Chim là động vật trung gian truyền bệnh cho muỗi. Khí hậu khô hạn hơn khiến chim phải bay xa hơn để tìm nước, từ đó tạo điều kiện để mầm bệnh lây lan.
Khí hậu nóng lên cũng tác động đến dơi, làm chúng phải bay đến những vùng đất có khí hậu dễ chịu hơn. Tình trạng này làm tăng nguy cơ tiếp xúc và lây bệnh cho con người, chẳng hạn như lây virus Corona.
Các tác giả cho rằng cần nghiên cứu nhiều hơn để hiểu cách lây truyền mầm bệnh giữa các loại động vật. Điều này sẽ giúp hiểu hõ hơn hành vi của chúng sẽ ảnh hưởng đến con người thế nào, theo Time.
Thế giới đứng trước nỗi lo 'bùng phát' nhiều đại dịch
Giới chuyên môn cảnh báo nguy cơ mầm bệnh từ động vật lây sang người đang gia tăng và có thể gây nên đại dịch mới.
Dơi là loài dễ mang mầm bệnh lây từ động vật sang người. Ảnh AFP
Với sự lây lan của bệnh đậu mùa khỉ tại nhiều nơi trên thế giới, nối gót đại dịch Covid-19, nhiều người lo ngại về sự gia tăng bùng phát các bệnh lây truyền từ động vật sang người có thể dẫn đến một đại dịch tiếp theo.
Theo AFP, trong khi những bệnh lây từ động vật sang người đã xuất hiện từ nhiều thiên niên kỷ qua, chúng đang trở nên phổ biến hơn trong vài thập niên gần đây do tình trạng phá rừng, nuôi gia súc hàng loạt, biến đổi khí hậu và sự can thiệp của con người vào thế giới động vật.
Những bệnh khác lây truyền từ động vật sang người còn có HIV/AIDS, Ebola, Zika, SARS, MERS, cúm gia cầm và dịch hạch. Tổ chức Y tế thế giới cho biết vẫn đang điều tra nguồn gốc Covid-19, nhưng "chứng cứ mạnh mẽ nhất vẫn là quanh sự lây truyền từ động vật".
Tiếp xúc động vật ngày càng nhiều
Với hơn 1.000 ca đậu mùa khỉ ghi nhận trên toàn cầu trong tháng qua, WHO cảnh báo về nguy cơ "thực thụ" bệnh dịch này sẽ lây lan lâu dài tại hàng chục nước.
Giám đốc chương trình y tế khẩn cấp của WHO Michael Ryan cảnh báo rằng "không chỉ có bệnh đậu mùa khỉ", mà cách con người và động vật tương tác đã trở nên "mất ổn định". "Những lần các bệnh dịch đó lây lan sang người đang gia tăng, trong khi khả năng chúng ta khiến bệnh lây lan rộng và di chuyển trong cộng đồng cũng gia tăng", ông cảnh báo.
WHO "quay xe", có thể nghiên cứu thêm khả năng Covid-19 rò rỉ từ phòng thí nghiệm
Đậu mùa khỉ không phải mới lây lan sang người trong thời gian gần đây. Ca nhiễm đầu tiên được ghi nhận tại CHDC Congo vào năm 1970 và từ đó chủ yếu lây nhiễm tại khu vực Trung và Tây Phi.
Theo chuyên gia dịch tễ Olivier Restif tại Đại học Cambridge (Anh), dù tên gọi là như thế nhưng đợt bùng phát đậu mùa khỉ mới nhất không liên quan gì loài khỉ.
Dù lần đầu tiên được phát hiện ở loài linh trưởng, sự lây truyền từ động vật sang người thường thấy nhất là từ loài gặm nhấm và các đợt bùng phát lây lan do tiếp xúc giữa con người với nhau, ông phân tích.
Chưa phải tồi tệ nhất?
Khoảng 60% các bệnh truyền nhiễm ở người được ghi nhận đến nay là lây từ động vật, cũng như 75% các bệnh truyền nhiễm mới nổi, theo Chương trình môi trường Liên Hiệp Quốc.
Ông Restif cho biết các mầm bệnh từ động vật và đợt bùng phát đã gia tăng trong vài thập niên qua do dân số gia tăng, quy mô gia súc tăng và việc lấn chiếm môi trường sống của động vật hoang dã.
"Động vật hoang dã đã thay đổi đáng kể hành vi của chúng nhằm phản ứng hoạt động của con người và di cư khỏi những môi trường sống đang bị thu hẹp của chúng. Động vật có hệ miễn dịch yếu tiếp xúc gần con người và động vật nuôi theo cách sẽ dẫn đến lây lan mầm bệnh hơn nữa", ông lo ngại.
Tỉ phú Bill Gates dự đoán gì về đại dịch tiếp theo?
Chuyên gia Benjamin Roche về bệnh lây truyền từ động vật sang người tại Viện Nghiên cứu Phát triển (Pháp) cho rằng việc phá rừng có ảnh hưởng lớn.
"Phá rừng làm giảm đa dạng sinh học. Chúng ta đã mất những loài động vật kiểm soát virus một cách tự nhiên nên virus lây lan dễ hơn", ông nhận định.
Điều tồi tệ hơn có thể xảy ra, với một nghiên cứu lớn mới đây cảnh báo rằng biến đổi khí hậu đang làm gia tăng nguy cơ xuất hiện đại dịch mới.
Trong khi động vật rời khỏi môi trường ấm áp tự nhiên, chúng sẽ tiếp xúc với những loài khác lần đầu tiên, và có nguy cơ lây lan khoảng 10.000 virus được cho là đang "âm thầm lan truyền" giữa các động vật hữu nhũ hoang dã, chủ yếu ở rừng nhiệt đới, theo nghiên cứu.
Chuyên gia Greg Albery tại Đại học Georgetown (Mỹ) và là đồng tác giả nghiên cứu cho rằng "mạng lưới vật chủ và mầm bệnh sắp thay đổi lớn".
Ông kêu gọi giám sát động vật hoang dã và cả ở thành phố để xác định nếu có mầm bệnh lây từ loài này sang loài khác, và nếu vật chủ ở gần con người thì là điều rất đáng lo ngại.
Nhân loại cần chuẩn bị
Chuyên gia Eric Fevre tại Đại học Liverpool cho rằng nhân loại cần sẵn sàng đối phó một loạt bệnh nguy hiểm mới có thể xuất hiện. Ông kêu gọi tập trung vào y tế công tại những môi trường xa xôi và nghiên cứu nhiều hơn về hệ sinh thái tại những khu vực thiên nhiên này để hiểu rõ hơn về sự tương tác của các loài. Chuyên gia dịch tễ Olivier Restif tại Đại học Cambridge cho rằng không có giải pháp kỳ diệu nào và cần hành động ở mọi cấp độ nhằm giảm thiểu nguy cơ. "Chúng ta cần đầu tư lớn vào năng lực xét nghiệm và y tế tuyến đầu tại các cộng đồng thiệt thòi trên khắp thế giới để phát hiện, nhận diện và kiểm soát sự bùng phát mà không bị trì hoãn", ông khuyến cáo.
Hôm 9.6, một nhóm chuyên gia cố vấn khoa học của WHO đưa ra báo cáo sơ bộ vạch ra điều cần làm khi xuất hiện mầm bệnh lây từ động vật sang người. Khuyến cáo liệt kê những việc cần điều tra sớm về cách mầm bệnh lây sang người, đ.ánh giá nguy cơ tiềm ẩn, cũng như những tác động môi trường về lâu dài.
Cuba phát hiện trường hợp thứ hai mắc bệnh đậu mùa khỉ Ngày 31/8, Bộ Y tế Cuba (MINSAP) xác nhận trường hợp thứ hai mắc bệnh đậu mùa khỉ ở nước này là một công dân Cuba thường trú tại Mỹ. Theo phóng viên TTXVN tại La Habana, MINSAP cho biết nam bệnh nhân 60 t.uổi tới Cuba ngày 26/8 từ Miami (Mỹ) và không khai báo bất kỳ vấn đề sức khỏe bất...
