Thế giới ghi nhận tuần nắng nóng nhất trong lịch sử

Ngày 10/7, Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) công bố dữ liệu cho thấy tuần đầu tháng 7 này được ghi nhận là tuần nóng nhất trên toàn cầu, sau những ngày nắng nóng gay gắt đầu tuần với các mức nhiệt phá kỷ lục.

Tháng 6 vừa qua cũng được ghi nhận là tháng 6 nóng nhất trong lịch sử.

Thế giới ghi nhận tuần nắng nóng nhất trong lịch sử - Hình 1
Nhiệt kế ngoài trời chỉ mức nhiệt 99 độ F (37,2 độ C) vào buổi chiều muộn tại Houston, Texas , Mỹ, ngày 21/6/2023. Ảnh: THX/TTXVN

Các nhà khoa học cho biết, nhiệt độ bề mặt toàn cầu đã tăng khoảng 1,1 độ C kể từ năm 1880, khiến nhiệt độ cực cao xảy ra thường xuyên hơn, trong khi trái đất nóng lên làm tăng nguy cơ mưa lớn do bầu khí quyển ấm có thể chứa nhiều nước hơn.

Theo WMO, nguyên nhân của sự nóng lên này là do biến đổi khí hậu và El Nino – hiện tượng nóng lên bất thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và Đông Thái Bình Dương. WMO cũng cho biết nhiệt độ đang phá kỷ lục cả trên đất liền và đại dương, với “tác động tàn phá tiềm ẩn đối với hệ sinh thái và môi trường”.

Giám đốc dịch vụ khí hậu của WMO, ông Christopher Hewitt cảnh báo nhiều kỷ lục thế giới về thời tiết cực đoan có thể bị phá vỡ trong thời gian tới, với hiện tượng El Nino có thể kéo dài và gây tác động cho đến năm 2024.

Video đang HOT

Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres khẳng định “tình hình mà chúng ta đang chứng kiến hiện nay là bằng chứng cho thấy biến đổi khí hậu đang vượt ngoài tầm kiểm soát”.

Nửa năm qua, thế giới liên tục hứng chịu những hệ lụy từ biến đổi khí hậu, trong đó có tình trạng hạn hán kéo dài ở Tây Ban Nha và những đợt nắng nóng gay gắt ở Trung Quốc cũng như Mỹ.

Cơ quan thời tiết quốc gia Mỹ (NWS) mới đây cảnh báo hơn 50 triệu người Mỹ sẽ phải hứng chịu nhiệt độ cao nguy hiểm trong tuần này, khi một đợt nắng nóng hoành hành khắp miền Nam nước Mỹ, trong đó có các bang California , Texas và Florida.

Theo NWS, một khối không khí nóng đang bao phủ các bang sa mạc phía Tây Nam cùng với các vùng thuộc bang Arizona, Nevada và New Mexico, nhiệt độ có thể lên tới 38 độ C. Tại các khu vực phía Nam và trung tâm California, nhiệt độ dự kiến có thể lên tới 44,4 độ C sau ngày 11/7. Bang Texas, nơi đang trải qua một “vòm nhiệt” kéo dài và khí nóng bị giữ lại trong bầu khí quyển như một lò đối lưu, đã trải qua 24 ngày liên tiếp ghi nhận mức nhiệt trên 38 độ C. Đây tiếp tục là một kỷ lục mới, phá kỷ lục 23 ngày liên tiếp được ghi nhận vào năm 1994.

Ngoài nhiệt độ cao, giới chức trách cũng đang cảnh báo về tình trạng lũ quét khi nhiệt độ tăng cao làm tan lớp băng tuyết dày từ dãy núi Sierra Nevada. Vùng Đông Bắc nước Mỹ cũng phải đối mặt với lũ lụt trong ngày 10/7, sau khi mưa lớn ở một số bang cuốn trôi nhiều cầu, đường và khiến ít nhất 1 người thiệt mạng ở bang New York.

Tại châu Âu, Tây Ban Nha được dự báo sẽ đón đợt nắng nóng trong vài tuần tới. Thủ đô Rome và các thành phố khác trên khắp Italy cũng chuẩn bị đối mặt với một đợt nắng nóng dữ dội và có khả năng phá kỷ lục trước đây, với mức nhiệt lên tới 40 độ C kéo dài đến hết tuần này.

Bộ Y tế Italy đã kích hoạt báo động đỏ hôm 10/7 tại 9 trên 27 thành phố chính của đất nước, trong đó có thủ đô Rome, thành phố Florence ở miền Trung và thành phố Bologna ở miền Bắc. Một số thành phố khác được đặt ở mức cảnh báo màu cam, trong khi chỉ có 4 thành phố ở trạng thái xanh với nhiệt độ bình thường.

Cùng với mùa màng khô héo, sông băng tan chảy và tăng nguy cơ cháy rừng, nhiệt độ cao hơn bình thường cũng gây ra các vấn đề sức khỏe của người dân như sốc nhiệt, mất nước , các vấn đề về tim mạch.

Một nghiên cứu mới được công bố cho biết hơn 61.000 người đã tử vong vì nắng nóng trong mùa Hè năm 2022 tại châu Âu, phần lớn là người trên 80 tuổi. Theo nghiên cứu, nếu không có hành động can thiệp, đến năm 2030, châu Âu sẽ đối mặt với tình trạng trung bình mỗi mùa Hè có hơn 68.000 ca tử vong liên quan đến nắng nóng.

Các nhà khoa học đánh giá đây là một con số cảnh báo cho những mùa Hè, đồng thời kêu gọi cần phải có những biện pháp hiệu quả để bảo vệ người dân khỏi những đợt nắng nóng nguy hiểm hơn trong những năm tới.

Cảnh báo về trạng thái 'bình thường mới' tại châu Âu do Trái Đất ấm lên

Tình trạng Trái Đất ấm lên sẽ mang đến trạng thái "bình thường mới" tại châu Âu, đó là tần suất dày hơn các đợt nắng nóng cực đoan, ngập lụt nghiêm trọng, cháy rừng dữ dội và các bệnh mẫn cảm với khí hậu trong những tháng hè.

Cảnh báo về trạng thái bình thường mới tại châu Âu do Trái Đất ấm lên - Hình 1
Cảnh ngập lụt tại Conselice, gần Ravenna, Italy, ngày 21/5/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Cơ quan môi trường châu Âu (EEA) ngày 12/6 đã đưa ra cảnh báo trên, nhấn mạnh đến tính cấp thiết cần có biện pháp thích ứng để ngăn chặn tác động tiêu cực đối với mọi sự sống trên Trái Đất. Những đợt nắng nóng chết người, điển hình như những đợt nắng nóng bao trùm châu Âu mùa hè năm 2022, được dự báo sẽ trở nên thường xuyên hơn, kéo dài hơn và dữ dội hơn, đặc biệt khu vực Nam Âu có khả năng ghi nhận thêm nhiều ca tử vong và nhập viện.

Người già và người bệnh là những đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương nhất. EEA cũng dự báo các trận mưa lớn dẫn đến lũ lụt thường xuyên và nghiêm trọng hơn ở Tây Bắc và Trung Âu.

Từ năm 1980 đến năm 2021, thiệt hại do lũ lụt đã lên tới gần 258 tỷ euro (280 tỷ USD) ở châu Âu, với mức tăng hằng năm hơn 2%. EEA cảnh báo người châu Âu cũng phải chuẩn bị tinh thần cho những đợt hạn hán thường xuyên và nghiêm trọng hơn. Sau mùa đông khô hạn, độ ẩm của đất thấp, lượng nước dự trữ trong các hồ chứa giảm và dòng chảy của các con sông ở phần lớn Nam và Tây Âu thấp đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về mùa hè khắc nghiệt sắp tới.

Sự gia tăng các vụ cháy rừng gần đây cũng là một mối quan tâm lớn. Kể từ năm 1980, cháy rừng trên khắp châu Âu đã cướp đi sinh mạng của 712 người. Mùa cháy rừng năm 2022 là mùa tồi tệ thứ hai kể từ năm 2000, thiêu rụi hơn 5.000 km2 trong những tháng mùa hè.

Khi nhiệt độ tăng trên khắp châu Âu, các loài mang mầm bệnh có thể lan rộng hơn về phía Bắc châu Âu, dẫn đến sự gia tăng các bệnh mẫn cảm với khí hậu.

Trong nỗ lực chống lại những mối đe dọa này, EU và các quốc gia thành viên đã thiết lập các chính sách thích ứng quốc gia và thông qua Luật Khí hậu của EU.

EEA tin rằng các quốc gia thành viên EU cần liên kết các chính sách thích ứng của họ với các chính sách chung, cụ thể như về y tế. Cơ quan này kêu gọi thực hiện khẩn cấp các biện pháp, như kế hoạch hành động về sức khỏe do nhiệt, tăng cường không gian xanh và xanh lam (khu vực tự nhiên và bán tự nhiên) ở các thành phố, đồng thời cảnh báo sớm các bệnh mẫn cảm với khí hậu trên khắp châu Âu để ngăn chặn thảm họa môi trường.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Tổng thống Trump cáo buộc Nga, Trung Quốc và Triều Tiên đang 'âm mưu' chống lại MỹTổng thống Trump cáo buộc Nga, Trung Quốc và Triều Tiên đang 'âm mưu' chống lại Mỹ
15:45:59 03/09/2025
Nga phản ứng trước cáo buộc của Tổng thống Trump về 'âm mưu' chống lại MỹNga phản ứng trước cáo buộc của Tổng thống Trump về 'âm mưu' chống lại Mỹ
20:08:09 03/09/2025
Bên trong chuyến tàu chuyên biệt của ông Kim Jong-un đến Trung QuốcBên trong chuyến tàu chuyên biệt của ông Kim Jong-un đến Trung Quốc
17:18:42 02/09/2025
Báo chí quốc tế ấn tượng với Đại lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh Việt NamBáo chí quốc tế ấn tượng với Đại lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh Việt Nam
21:31:49 02/09/2025
"Thần đồng" 11 tuổi khởi nghiệp ở chợ đêm, lãi cả chục triệu đồng/tháng"Thần đồng" 11 tuổi khởi nghiệp ở chợ đêm, lãi cả chục triệu đồng/tháng
18:19:49 02/09/2025
Tổng thống Ukraine hành động gấp rút sau loạt trận tập kích lớn của NgaTổng thống Ukraine hành động gấp rút sau loạt trận tập kích lớn của Nga
19:05:57 02/09/2025
Cách mạng Việt Nam góp phần định hình bản đồ chính trị thế giớiCách mạng Việt Nam góp phần định hình bản đồ chính trị thế giới
16:24:06 02/09/2025
Động đất tại Afghanistan: Số nạn nhân thiệt mạng có thể tăng 'theo cấp số nhân'Động đất tại Afghanistan: Số nạn nhân thiệt mạng có thể tăng 'theo cấp số nhân'
05:39:10 03/09/2025

Tin đang nóng

Hôn nhân viên mãn của nữ ca sĩ sinh năm 1978, quê Đồng Nai với chồng là sếp lớnHôn nhân viên mãn của nữ ca sĩ sinh năm 1978, quê Đồng Nai với chồng là sếp lớn
08:13:21 04/09/2025
Chưa thấy mỹ nhân Việt nào lão hoá ngược đỉnh cỡ này: Mẹ một con mà như gái 18, nghe tuổi thật không ai tinChưa thấy mỹ nhân Việt nào lão hoá ngược đỉnh cỡ này: Mẹ một con mà như gái 18, nghe tuổi thật không ai tin
07:19:04 04/09/2025
Sao Hoa ngữ bị tố chảnh chọe: Người dám cho CCTV "leo cây", kẻ bắt cả đoàn phim phải cạo đầuSao Hoa ngữ bị tố chảnh chọe: Người dám cho CCTV "leo cây", kẻ bắt cả đoàn phim phải cạo đầu
06:43:20 04/09/2025
1 Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai thất thế, ngồi lầm lũi bán trái cây lề đường mưu sinh?1 Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai thất thế, ngồi lầm lũi bán trái cây lề đường mưu sinh?
09:12:20 04/09/2025
Nữ Tiktoker livestream tự tử gây chấn động: Cạm bẫy tráo mạng sống với mạng ảoNữ Tiktoker livestream tự tử gây chấn động: Cạm bẫy tráo mạng sống với mạng ảo
06:30:10 04/09/2025
Lê Bảo Hân nói về cát-xê quay A80, kể hậu trường phía sau những góc máy "out trình" trên VTVLê Bảo Hân nói về cát-xê quay A80, kể hậu trường phía sau những góc máy "out trình" trên VTV
11:11:58 04/09/2025
Tóm dính Hoa hậu Kỳ Duyên và Thiên Ân đi du lịch chung ở Đà Lạt?Tóm dính Hoa hậu Kỳ Duyên và Thiên Ân đi du lịch chung ở Đà Lạt?
09:18:48 04/09/2025
Màn ảnh Việt sắp có 1 bộ phim nghe tên đã biết hay: Dàn cast đẹp bùng nổ, chiếu liền đi nhà đài ơi!Màn ảnh Việt sắp có 1 bộ phim nghe tên đã biết hay: Dàn cast đẹp bùng nổ, chiếu liền đi nhà đài ơi!
06:38:09 04/09/2025

Tin mới nhất

Bí ẩn về người đàn ông ở bẩn nhất thế giới, ra đi chỉ sau lần tắm đầu tiên

Bí ẩn về người đàn ông ở bẩn nhất thế giới, ra đi chỉ sau lần tắm đầu tiên

11:46:08 04/09/2025
Tháng 10/2022, cả thế giới bàng hoàng trước tin ông Amou Haji người đàn ông Iran được mệnh danh là người bẩn nhất thế giới qua đời ở tuổi 94 tại một ngôi làng nhỏ mang tên Dezhgah, tỉnh Fars, miền nam Iran.
Israel tập trung quân dự bị kỷ lục

Israel tập trung quân dự bị kỷ lục

10:55:32 04/09/2025
Quân đội Israel huy động khoảng 60.000 binh sĩ dự bị thành nhiều đợt phục vụ chiến dịch quân sự ở Dải Gaza, đồng thời đặt mục tiêu giành kiểm soát hoàn toàn TPGaza, theo Reuters.
Tổng thống Vladimir Putin lên tiếng về đảm bảo an ninh cho Ukraine

Tổng thống Vladimir Putin lên tiếng về đảm bảo an ninh cho Ukraine

10:21:42 04/09/2025
Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng các cường quốc thế giới có thể đạt đồng thuận về việc cung cấp bảo đảm an ninh cho Ukraine.
Chuyên gia: Cuộc gặp của lãnh đạo Nga, Trung cho thấy trật tự đa cực đang hình thành

Chuyên gia: Cuộc gặp của lãnh đạo Nga, Trung cho thấy trật tự đa cực đang hình thành

07:47:38 04/09/2025
Ông nhận định điểm đáng chú ý không chỉ nằm ở nội dung trao đổi mà còn ở cách các nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc lựa chọn ngôn từ, qua đó thể hiện sự đồng thuận cao.
Xung đột Hamas-Israel: Ít nhất 21.000 trẻ em bị khuyết tật trong cuộc chiến ở Gaza

Xung đột Hamas-Israel: Ít nhất 21.000 trẻ em bị khuyết tật trong cuộc chiến ở Gaza

07:47:12 04/09/2025
Cơ quan này cũng cảnh báo tình trạng khuyết tật còn làm tăng sự nguy hiểm đối với những người dân này bởi không nghe thấy hoặc không thể di tản như người khác khi có thông báo sơ tán trước các cuộc tấn công.
Ngoại trưởng Nga nêu các điều kiện để đạt được hòa bình lâu dài ở Ukraine

Ngoại trưởng Nga nêu các điều kiện để đạt được hòa bình lâu dài ở Ukraine

07:38:52 04/09/2025
Giới quan sát nhận định phát biểu của ông Lavrov cho thấy Moskva vẫn giữ quan điểm coi việc công nhận các vùng lãnh thổ mới là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy đối thoại.
EU lên kế hoạch ngăn chặn hành vi né tránh thuế carbon

EU lên kế hoạch ngăn chặn hành vi né tránh thuế carbon

07:15:32 04/09/2025
Người phát ngôn EC cho biết Ủy ban này sẽ đề xuất các biện pháp đối phó vào cuối năm nay, đồng thời cân nhắc mở rộng phạm vi áp dụng CBAM đối với các sản phẩm hạ nguồn.
Tổng thống Trump cảnh báo Mỹ có thể 'hủy bỏ' các thỏa thuận thương mại nếu thua kiện

Tổng thống Trump cảnh báo Mỹ có thể 'hủy bỏ' các thỏa thuận thương mại nếu thua kiện

07:13:18 04/09/2025
Thống kê cho thấy thu từ thuế quan của Mỹ đạt tổng cộng 159 tỷ USD vào tháng 7, gấp đôi cùng kỳ 2024 và Bộ Tư pháp Mỹ cũng cảnh báo rằng việc bãi bỏ thuế quan có thể đồng nghĩa sự sụp đổ tài chính.
Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo kế hoạch điện đàm với Tổng thống Zelensky

Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo kế hoạch điện đàm với Tổng thống Zelensky

07:10:59 04/09/2025
Nhà lãnh đạo Mỹ cũng nói rằng ông có mối quan hệ tốt với Tổng thống Liên bang Nga, và trong một hoặc hai tuần tới, họ sẽ biết mối quan hệ đó mạnh mẽ đến đâu.
Tổng thống Putin tuyên bố sẵn sàng tiếp đón Tổng thống Ukraine tại Moskva

Tổng thống Putin tuyên bố sẵn sàng tiếp đón Tổng thống Ukraine tại Moskva

07:07:48 04/09/2025
Tổng thống Nga cũng tiết lộ rằng trong hội nghị thượng đỉnh Nga - Mỹ tại Alaska hồi tháng trước, người đồng câp Mỹ Donald Trump đã đề xuất tổ chức một cuộc gặp giữa ông và ông Zelensky.
Quốc hội Thái Lan ấn định ngày bầu cử Thủ tướng mới

Quốc hội Thái Lan ấn định ngày bầu cử Thủ tướng mới

07:04:36 04/09/2025
Ngày 3/9, Quốc hội Thái Lan thông báo sẽ tổ chức phiên họp đặc biệt vào ngày 5/9 tới để bầu Thủ tướng mới.
Anh sẽ cấm nước tăng lực với người dưới 16 tuổi

Anh sẽ cấm nước tăng lực với người dưới 16 tuổi

07:01:24 04/09/2025
Theo quy định dán nhãn hiện hành tại Anh, bất kỳ đồ uống nào, ngoài trà hoặc cà phê, có hàm lượng caffeine trên 150mg/l đều phải dán nhãn cảnh báo: Hàm lượng caffeine cao.

Có thể bạn quan tâm

Gặp vợ cũ sau 17 năm, thấy chàng trai trẻ bên cạnh cô khiến tôi quỳ gối xin em tha thứ

Gặp vợ cũ sau 17 năm, thấy chàng trai trẻ bên cạnh cô khiến tôi quỳ gối xin em tha thứ

Góc tâm tình

13:01:36 04/09/2025
Người phụ nữ ấy, năm xưa rời đi trong lặng lẽ, hóa ra đã ôm trong mình một bí mật lớn: cô mang thai, nhưng lại chọn cách im lặng, tay trắng ra đi để nuôi con một mình.
Thoải mái và thanh lịch trong trang phục ngày thu

Thoải mái và thanh lịch trong trang phục ngày thu

Thời trang

13:01:03 04/09/2025
Là một chiếc váy đặc trưng của thập niên 90, váy dáng dài thống trị từ hè sang thu, chứng tỏ là một món đồ thiết yếu trong tủ đồ, đa phong cách dễ dàng chuyển đổi từ ngày sang đêm và hợp thời trang theo mùa, vì nó dễ dàng kết hợp với nh...
Con sao nữ Vbiz bị tăng động giảm chú ý: 6 tuổi mới bập bẹ vài từ, mẹ nhiều đêm thức trắng ôm con

Con sao nữ Vbiz bị tăng động giảm chú ý: 6 tuổi mới bập bẹ vài từ, mẹ nhiều đêm thức trắng ôm con

Sao việt

13:00:05 04/09/2025
Nhiều đêm diễn viên Thanh Thúy phải thức trắng để ôm và dỗ dành con trai. Sau thời gian đồng hành cùng con, nhóc tỳ đã có những chuyển biến tích cực
Hoa hậu Hong Kong vừa đăng quang đã lộ ảnh riêng tư

Hoa hậu Hong Kong vừa đăng quang đã lộ ảnh riêng tư

Sao châu á

12:49:42 04/09/2025
Khi clip hôn đàn ông dưới bể bơi bị rò rỉ, Hoa hậu Hong Kong 2025 Trần Vịnh Thi không ngần ngại thừa nhận đó là người yêu cô.
Vì sao smartphone Samsung khó sửa chữa?

Vì sao smartphone Samsung khó sửa chữa?

Thế giới số

12:48:13 04/09/2025
Khi mà vấn đề rác thải điện tử ngày càng gia tăng, nhiều người tiêu dùng đang tìm cách sửa chữa thiết bị hỏng thay vì mua mới.
Rich kid Chao xin lỗi

Rich kid Chao xin lỗi

Netizen

12:31:23 04/09/2025
Ghi sai thứ tự tiêu ngữ trong bài đăng trên trang cá nhân mừng ngày Quốc khánh, rich kid Chao hứng phản ứng dữ dội từ dân mạng.
Trải nghiệm vivo V60 5G: thiết kế tinh gọn cùng khả năng nhiếp ảnh linh hoạt

Trải nghiệm vivo V60 5G: thiết kế tinh gọn cùng khả năng nhiếp ảnh linh hoạt

Đồ 2-tek

12:31:14 04/09/2025
Sự xuất hiện của vivo V60 5G mang lại lựa chọn cân bằng giữa thời trang, hiệu năng ổn định và trải nghiệm nhiếp ảnh đầy sáng tạo
Thanh niên 18 tuổi ở Hải Phòng thoát bẫy "bắt cóc online"

Thanh niên 18 tuổi ở Hải Phòng thoát bẫy "bắt cóc online"

Pháp luật

12:06:48 04/09/2025
Bị kẻ gian giả danh công an gọi video, ép giả vờ bị bắt cóc để gia đình chuyển 350 triệu đồng, thanh niên 18 tuổi ở Hải Phòng thoát nạn nhờ mẹ trình báo công an.
3 sai lầm khi rửa mặt khiến bạn sớm lão hóa và già nhanh

3 sai lầm khi rửa mặt khiến bạn sớm lão hóa và già nhanh

Làm đẹp

11:45:48 04/09/2025
Nhiều người sẽ thấy bản thân già đi chỉ sau một đêm. Trên thực tế, tất cả là do thói quen sống hằng ngày. Con người hiện đại phải chịu áp lực công việc rất lớn và phải vội vã đi làm hoặc đi học. Khi trở về nhà, bạn quá mệt mỏi để có thể...
6 món đồ từng là "kỷ niệm tuổi thơ" - nay biến mất dần khỏi nhà giới trẻ khiến thế hệ trung niên tiếc nuối

6 món đồ từng là "kỷ niệm tuổi thơ" - nay biến mất dần khỏi nhà giới trẻ khiến thế hệ trung niên tiếc nuối

Sáng tạo

11:40:32 04/09/2025
Từ TV, chiếu trúc đến quạt trần, nhiều món đồ từng gắn liền tuổi thơ của thế hệ 7x-8x nay đang biến mất khỏi nhà giới trẻ.
Travis Kelce lần đầu lên tiếng về màn cầu hôn Taylor Swift, fan toàn cầu bùng nổ vì tuyên bố siêu ngọt

Travis Kelce lần đầu lên tiếng về màn cầu hôn Taylor Swift, fan toàn cầu bùng nổ vì tuyên bố siêu ngọt

Sao thể thao

11:35:32 04/09/2025
Sau gần một tuần im lặng, cuối cùng Travis Kelce - vị hôn phu của ngôi sao nhạc pop Taylor Swift - đã chính thức lên tiếng về màn cầu hôn đình đám từng khiến mạng xã hội toàn cầu chao đảo.