‘The Banshees of Inisherin’: Sống sao mới là sống?

Thâm sâu và đẩy ẩn ý, The Banshees of Inisherin không màu mè như nhiều tác phẩm dự giải Oscar năm 2023, nhưng bộ phim của đạo diễn Martin McDonagh đem lại giá trị thức tỉnh rất lớn với chất hài mỉa mai và đen tối.

Poster phim The Banshees of Inisherin

Hòn đảo của những kẻ “điên”

Bối cảnh của The Banshees of Inisherin là những năm 1922 – 1923, khi ở Ireland đang diễn ra cuộc nội chiến đầy mất mát và đau thương. Tuy vậy, nó vốn chẳng ảnh hưởng tới hòn đảo xinh đẹp Inisherin. Mặc dù người dân ở đây luôn nghe thấy tiếng súng vọng đằng xa, nhưng họ vẫn tiếp tục đời sống thường nhật với những con người sáng buôn bán chăn nuôi, chiều tối lại ra quán rượu đàn hát. Cho tới khi một vụ việc tưởng chừng đơn giản và nực cười lại khiến người dân Inisherin bỗng chốc hóa thành những kẻ “điên”.

Hai người bạn thân nghỉ chơi vì một lý do tưởng dễ mà lại khó hiểu

Nhân vật chính có tên Padriac (Collin Farrell) – anh nông dân hiền lành, chất phác và tử tế nhất đảo. Như mọi ngày, anh tới nhà người bạn thân Colm ( Brendan Gleeson) để rủ đi uống rượu. Nhưng kỳ lạ rằng, Colm quyết định “bơ” đẹp Padriac, mặc anh ta van xin trong nỗi thống khổ và tự hỏi tại sao người bạn thân nhất lại nghỉ chơi với mình. Thậm chí, khi chứng kiến Padriac đeo bám dai dẳng mãi không thôi, Colm còn đe dọa sẽ cắt đi ngón tay của mình gửi cho Padriac, và ông ta rốt cuộc đã làm thật. Với một nghệ sĩ chơi đàn như Colm, những ngón tay là thứ quý giá nhất. Thế nên, bộ phim đặt ra hoài nghi liệu những kẻ “điên” thực sự là Colm hay Padriac? Hoặc vấn đề nằm ở một xã hội bất ổn trong cái yên bình được Martin McDonagh mô tả trên hòn đảo xinh đẹp kia?

Sống thế nào mới là sống?

Phần sau của bộ phim đem tới cách giải thích dễ hiểu, đơn giản vì Colm cho rằng nếu ông mất thời gian vào những câu chuyện nhạt nhẽo của Padriac, ông sẽ không có cảm hứng để sáng tác những bản nhạc để đời. Colm đích thị là một nghệ sĩ và ông có ước mơ trước khi rời xa cõi đời này, sẽ để lại cho nhân gian một điều gì đó.

Một trong những cảnh quay đậm chất mỉa mai nhất

Nghệ thuật thường đồng nghĩa với cái tôi cá nhân và một chút ích kỷ. Chẳng phải trong lịch sử, chúng ta từng chứng kiến không ít nghệ sĩ ngày ngày giam mình trong bốn bức tường, từ đó cho ra những kiệt tác để đời hay sao? Với Colm, như vậy mới là sống, cho dù ông có phải mặc kệ anh bạn thân mà mình từng rất quý.

Trái ngược lại, Padriac tin rằng sự tử tế mới là lý do để chúng ta tồn tại. Anh chàng này sẵn sàng cho bất cứ ai đi nhờ xe, hay cưu mang một tên ngổ ngáo bị cả hòn đảo ghét bỏ.

Hai quan điểm trái ngược nhau được thể hiện đối lập xuyên suốt bộ phim, từ những câu thoại tranh cãi xen lẫn chửi rủa, cho tới những khung hình mỉa mai, khi Padriac và Colm đứng cạnh nhau, nhưng chẳng khác nào những kẻ cô độc ở thế giới mà không ai muốn cảm thông. Cũng bởi trên đời này đều không có quan điểm nào là tuyệt đối. Như với nhân vật Siobhán – em gái Padriac, được sống đúng nghĩa là quyết tâm rời bỏ một thế giới kìm hãm và khinh thường phụ nữ, để chạy đi tìm chân trời tươi mới hơn. Hay Dominic – cậu trai bị chính cha mình lạm dụng đến điên dại, thì cái chết mới chính là sự giải thoát hơn là được sống.

The Banshees of Inisherin có những cảnh quay tuyệt đẹp, nhưng nếu không nhờ diễn xuất tinh tế và xúc cảm của dàn diễn viên, chắc chắn tác phẩm này đã không thể thành công tới vậy. Collin Farrell cho thấy mình là gương mặt đa tài ra sao, diễn ra đúng chất kẻ khù khờ mà lại có nhiều xung đột nảy lửa bên trong. Nhân vật của Brendan Gleeson rõ ràng khó đoán hơn, nhưng ánh mắt phiền muộn cùng những cái thở dài là điều khiến khán giả ấn tượng nhất. Nhìn vào ánh mắt chán chường của Colm, người ta mới công nhận những câu hát kiểu như: “Em ơi có bao nhiêu, 60 năm cuộc đời” mới đúng làm sao!

Tác phẩm có giá trị thức tỉnh lớn

Tình bạn trong The Banshees of Inisherin được mô tả khá “độc hại” nhưng đem đến giá trị thức tỉnh rất lớn và có cái nhìn thấm thía về lịch sử. Cuộc nội chiến xảy ra ngay sau cuộc chiến tranh giành độc lập của Ireland, đẩy những người anh em và đồng đội từng cùng chiến tuyến giờ đây quay qua bắn giết lẫn nhau. Cuộc nội chiến này đã gây ra nhiều thương vong hơn cuộc chiến tranh giành độc lập trước đó.

Phim đem lại giá trị thức tỉnh rất lớn

Mỗi cuộc xung đột đều diễn ra từ sự bất đồng về quan điểm và lý tưởng, cho nên khán giả có thể hiểu mâu thuẫn của Padriac và Colm, hay sự tổn thương họ dành cho nhau là nét ẩn dụ tới bối cảnh lịch sử đau thương ngày đó của Ireland. Còn nhớ trong cuốn sách The Sniper ra đời năm 1923 nói về cuộc nội chiến, tác giả Liam O’Flaherty thậm chí còn mạnh dạn xây dựng nhân vật là một lính bắn tỉa đã bắn chết kẻ địch, rồi cuối cùng đau đớn phát hiện ra đó chính là người em trai thân yêu của mình. Dù là cách thể hiện gián tiếp như The Banshees of Inisherin, hay trực tiếp như tác phẩm The Sniper thì cũng đều găm sâu trong cõi lòng bất cứ ai dành thời gian thưởng thức.

Bên cạnh đó, sự thờ ơ và vui vẻ của những người dân trên hòn đảo Inisherin như một câu hỏi đau đớn: chiến tranh hay mất mát là để chúng ta quên hay nhớ tới? Đã sống gần cả cuộc đời ở một chốn như vậy nhưng có vẻ nhân vật Colm cảm thấy mình như một kẻ ngoài cuộc, đến cả cuộc chiến tranh đẫm máu ngay bên cạnh cũng không thèm ảnh hưởng đến ông. Là một người có tri thức được nhiều người trên đảo mến mộ, nhưng đối với ông, người dân nơi đây, bao gồm cả bạn thân của mình, thật nhàm chán và nông cạn. Colm nhìn lại cuộc đời mình và nhận ra ông chưa để lại được một thứ di sản gì!

Nhờ có những nét như vậy, The Banshees of Inisherin thực sự là tác phẩm trên cả tuyệt vời, làm ta suy ngẫm về giá trị đạo đức, nhân cách con người dù ở bất cứ thời đại nào.

The Banshees of Inisherin

Trang Hollywood Reporter nhận định: “Bộ phim là một trong những tác phẩm hay nhất của Martin McDonagh”. Cây bút David Stratton của tờ The Australian viết: “Tác phẩm có kịch bản sâu sắc, mang nhiều chi tiết ấm áp. Đạo diễn hình ảnh Ben Davis đã khiến bộ phim này đứng đầu danh sách phim hay nhất của tôi trong năm 2022″.