Thắt dây an toàn – vấn đề muôn thuở

Việc thắt dây an toàn khi cầm lái ôtô đã trở nên phổ biến trong thời gian qua, nhưng nhiều người vẫn lơ là điều này.

Vừa qua, nam diễn viên Lâm Chí Dĩnh mất lái khi điều khiển một chiếc Tesla, đâm vào cột điện và xảy ra tai nạn tại TP Đào Viên, Đài Loan. Chia sẻ với truyền thông, cảnh sát Hong Kong cho biết khi được người dân cứu giúp, Lâm Chí Dĩnh không thắt dây an toàn, điều này có khả năng dẫn đến thương tích nặng nề của tài tử.

Cảnh sát muốn hỏi thêm thông tin từ Lâm Chí Dĩnh, nhưng nam diễn viên vẫn đang trong tình trạng hôn mê. Mặc dù vậy, điều này vẫn là hồi chuông cảnh tỉnh cho việc nên thắt dây an toàn khi cầm lái ôtô.

Tác động của dây an toàn trong việc giảm thiểu thương vong khi gặp tai nạn

Về nguyên lý hoạt động, dây an toàn có nhiệm vụ giữ người lái không bị văng ra ngoài khi xảy ra tai nạn. Theo số liệu của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), những người không thắt dây an toàn có nguy cơ bị văng ra khỏi xe khi xảy ra tai nạn cao gấp 30 lần. Ba trong số 4 người này đều tử vong vì vết thương quá nặng.

Cả người ngồi trước và ngồi sau đều thương vong lớn hoặc văng ra khỏi xe nếu không thắt dây an toàn. Ảnh: NSW Road Safety.

Không những thế, các tính năng an toàn khác của xe, đặc biệt là túi khí, sẽ không hoạt động hiệu quả nếu người dùng không thắt dây an toàn. Ngoài ra, việc không thắt dây an toàn trên thực tế cũng sẽ khiến bị thương nghiêm trọng hoặc thậm chí tử vong do phải chịu lực bung của túi khí.

Theo các chuyên gia, khi bị đâm về phía trước, người lái chỉ có thể giữ cho mình không bị chấn thương trong điều kiện xe đang chạy với tốc độ 5 km/h. Khi xe chạy với tốc độ 70 km/h, theo quy luật của lực quán tính, người ngồi trong xe có lực quán tính đạt tốc độ cũng gần bằng tốc độ của xe. Khi xe dừng lại đột ngột, nếu đeo dây an toàn thì người lái sẽ được giữ lại, còn không thì toàn bộ cơ thể sẽ bị chúi về phía trước với tốc độ 70 km/h.

Với người lái có trọng lượng 70 kg, khi bị đâm chính diện sẽ phải chịu một lực đập mạnh lên người khoảng 3 tấn. Con số này sẽ lên đến 9 tấn nếu tốc độ lên tới 80 km/h. Đây được xem là bản án tử hình mà người lái tự ký cho bản thân và những người đồng hành, kể cả khi đang chạy với tốc độ 60 km/h. Tất nhiên điều này chỉ xảy ra với trường hợp người lái và hành khách không thắt dây an toàn.

Theo báo cáo của Cục An toàn Giao thông Đường bộ Quốc gia Mỹ (NHTSA), khi thắt dây an toàn khi lái xe hoặc ngồi ở ghế trước, người dùng đã giảm 45% nguy cơ tử vong và giảm 50% nguy cơ bị thương nặng trong một vụ tai nạn. Cơ quan này cũng cho biết vào năm 2016, dây an toàn đã cứu gần 15.000 mạng người tại Mỹ.

Dây đai an toàn cũng được minh chứng là công nghệ an toàn hiệu quả nhất trong lịch sử ngành công nghiệp ôtô. Một nghiên cứu của NHTSA về những người được cứu sống nhờ các công nghệ an toàn trên ôtô cho thấy, từ năm 1960 đến năm 2012, dây an toàn đã cứu sống nhiều người hơn, cụ thể chính xác là 329.715 người so với tất cả các công nghệ an toàn khác cộng lại, bao gồm túi khí, trợ lực điện tử và cân bằng điện tử. Điều này minh chứng việc khả năng sống sót của người lái sau một vụ tai nạn sẽ rấy cao nếu thắt dây an toàn trước khi cầm lái.

Chính sách về việc thắt dây an toàn ở một số quốc gia

Có nhiều quốc gia khá khắt khe về việc thắt dây an toàn, điển hình là Australia. Cụ thể, một du khách người Đức khi đang cầm lái ôtô di chuyển tại tiểu bang Queensland thì bị bắt và phạt 1.078 AUD (tương đương 17,5 triệu đồng) vì một người trên xe thắt dây an toàn không đúng cách.

Dây an toàn được trang bị trên mọi ghế trên xe nhưng nhiều người thường bỏ quên. Ảnh: Hoàng Tuấn.

“Thật không may, tôi bị phạt hơn 1.000 AUD vì người đi cùng thắt dây an toàn bên dưới cánh tay khi ngủ”, người này viết trong một bài đăng trên mạng xã hội.

Một số hãng xe cũng thêm vào một số tính năng ngăn chặn việc lái xe chưa thắt dây an toàn. Cụ thể, từ năm 2020, hãng Chevrolet đã nghiên cứu và cho ra mắt tính năng mang tên Buckle to Drive – yêu cầu người lái thắt dây an toàn nếu muốn xe lăn bánh hoặc phải đợi 20 giây để có thể chuyển từ số P sang D.

Tính năng này sẽ được tích hợp vào chế độ lái Teen Drive, vốn đã được hãng xe Mỹ giới thiệu vào năm 2015. Teen Drive giúp phụ huynh dễ dàng quản lý và kiểm soát quá trình chạy xe của con mình. Khi chế độ lái Teen Drive được kích hoạt, âm báo sẽ tắt cho đến khi dây an toàn được thắt, ngoài ra âm lượng của radio cũng được đặt ở mức thấp hơn.

Tại Việt Nam, mức phạt liên quan đến việc không thắt dây an toàn dành cho người điều khiển xe là 800.000-1.000.000 đồng, còn hành khách là 300.000-500.000 đồng.

Dù thói quen thắt dây an toàn ngày càng trở nên phổ biến hơn tại Việt Nam, không ít người vẫn cho rằng dây an toàn là không cần thiết khi chạy xe ở tốc độ thấp, trong thành phố, và việc thắt dây là vướng víu, làm nhàu áo váy. Để đối phó với những âm thanh cảnh báo của xe, nhiều người cài dây an toàn ra sau lưng, hoặc mua một số thiết bị cắm vào chốt dây an toàn để “đánh lừa” chiếc xe.

Những chiếc xe ngày càng có nhiều công nghệ và không ít người dùng chọn xe vì các tính năng an toàn chủ động mới, nhưng lại quên mất rằng dây an toàn là trang bị hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân. Câu chuyện cài dây an toàn có lẽ sẽ vẫn là đề tài muôn thuở