Thanh trà

Thanh trà là tên gọi của một loại cây thân mộc, có mặt không nhiều ở huyện đảo Phú Quốc (Kiên Giang) và khu vực núi Sam (Châu Đốc, An Giang).

Ảnh: Phương Kiều

Đó là chuyện của hàng trăm năm trước. Từ những năm 1970 tới nay, loại thực vật này đã dịch chuyển và phát triển mạnh mẽ ở Vĩnh Long (từ ấp Đông Hưng đến ấp Đông Hòa và Mỹ Hòa, xã Đông Thành, H.Bình Minh). Đến đây, ta sẽ thấy những cây cao to với tàng lá xanh sẫm che rợp những khu vườn liên hoàn, được chủ nhân chăm sóc cẩn thận. Mỗi năm nhà vườn chỉ cung cấp ra thị trường đặc sản thanh trà độc đáo nên Đông Thành được tôn xưng là “ vương quốc thanh trà”. Ngoài được tiêu thụ ở Vĩnh Long, Cần Thơ, thanh trà còn được bán rộng rãi đến Cà Mau, Kiên Giang, đặc biệt đến chợ đầu mối Tam Bình (Thủ Đức, TP.HCM).

Điều đáng chú ý là thanh trà của khu vực đồng bằng sông Cửu Long khác hẳn với thanh trà xứ Huế, vì thanh trà đất thần kinh là một loại bưởi. Còn thanh trà Nam bộ là một loại trái có hột to với vỏ màu vàng ruộm. Cứ khi mùa mưa sắp chấm dứt là lúc những cây thanh trà ăn no nước, bắt đầu trổ bông chi chít trên từng nách lá. Ba tháng sau khi hứng gió chướng và ánh nắng ngọt ngào phương nam, vào những ngày tết Nguyên đán, những trái thanh trà xanh xanh từ từ chín lủng lẳng trên cành. Cứ nhìn những trái màu vàng ươm, giống trái xoài be bé, đã thích mắt lắm rồi, chưa kể đến cái nhìn này cũng giúp xua tan ánh nắng gay gắt đang làm ta khát khô cổ họng. Khi thưởng thức trái thanh trà lại càng thêm quyến luyến.

Thanh trà có hai loại: trái chua và trái ngọt. Trái chua vỏ cứng, ăn giòn. Trái ngọt vỏ mềm. Trước khi thưởng thức thanh trà, người ta phải nắn hoặc xoa đều tay cho vỏ trái mềm để dễ lột bỏ vỏ. Với trái chua, sau khi vò cho mềm, có thể chấm muối ớt, ăn luôn cả vỏ. Điều này ấn tượng hơn ăn trái lột bỏ vỏ vì khi nhai vỏ thanh trà cho ta những cảm giác thú vị khó tả, vừa sần sật vừa mềm chua. Chưa hết, còn vị chan chát hoang dã thẩm thấu chân răng, hòa cùng vị mặn của muối hột, vị cay nồng của ớt tê mê đầu lưỡi. Còn muốn có một ly nước giải khát thì sau khi vò trái cho mềm đều, cho trái vào ly với chút muối cùng một lượng đường cát trắng. Dùng muỗng dầm cho trái hòa cùng nước và muối, đường, xong mới cho chút nước lạnh vào, khuấy đều. Nước đá bào hoặc nước đá đập nhuyễn cho vào ly là đã có một thứ nước giải khát ngon tuyệt giữa trời trưa nắng gắt.

Theo TNO