Thanh toán không dùng tiề.n mặt: Những nút thắt cần tập trung tháo gỡ
Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết, thói quen, hành vi sử dụng tiề.n mặt phổ biến của người dân nhìn chung đã giảm bớt nhưng vẫn chưa chuyển dịch mạnh sang thanh toán phi tiề.n mặt.
Nhiều khách hàng bắt đầu có thói quen mua sắm online. (Ảnh: CTV/Vietnam )
Tại diễn đàn “Thực hiện Quyết định số 2545/QĐ-TTg – Thúc đẩy thanh toán không dùng tiề.n mặt trong doanh nghiệp” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức chiều ngày 26/8 tại Hà Nội, các đại biểu đều cho rằng sau 4 năm triển khai Quyết định số 2545, đến nay thanh toán điện tử và hệ sinh thái thanh toán điện tử có những bước phát triển tích cực.
Thanh toán qua mobile banking tăng gần 180%
Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc cho biết COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi mặt của đời sống kinh tế- xã hội. Tuy nhiên, COVID-19 ở một góc độ khác, đang khiến chúng ta thay đổi nhanh hơn trong chuyển đổi số, thay đổi chiến lược kinh doanh, chiến lược sản phẩm, chiến lược kênh phân phối…
“COVID-19 đang bước vào giai đoạn thứ hai, chúng ta cũng chưa biết bao giờ có thể khống chế dịch bệnh này, do đó, không có cách nào khác là phải thay đổi nhanh hơn, chuẩn bị tâm thế và nền tảng cho kinh doanh bền vững trong bối cảnh sẽ phải sống chung với đại dịch,” ông Lộc nhấn mạnh.
Dưới góc độ của một chuyên gia tài chính ngân hàng, ông Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, nước ta bước vào giai đoạn không thể không thanh toán không dùng tiề.n mặt. Trong tình hình dịch bệnh COVID-19 càng ngày càng nghiêm trọng, thế giới đi vào trong giai đoạn khủng hoảng vô tiề.n khoáng hậu trong lịch sử loài người, kể cả y tế, sức khỏe con người, dịch bệnh chưa được kiểm soát.
[Mở tài khoản từ xa: "Tấm vé" hướng tới ngân hàng số]
“Nhưng trong cái khó lại ló cái khôn. Trong hoàn cảnh khó khăn, đó là cơ hội chuyển đổi nền kinh tế truyền thống dùng nhiều tiề.n mặt, có sự can thiệp lớn của con người sang giai đoạn con người không thể tiếp tục gần gũi, can thiệp vào mọi quy trình sản xuất kinh doanh mà phải qua hệ thống công nghệ hiện đại. Đây chính là cơ hội cho Việt Nam thay đổi,” ông Hiếu bày tỏ.
Video đang HOT
Chia sẻ tại diễn đàn, ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà nước cho biết, hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước đang được vận hành hoạt động an toàn, hiệu quả, thông suốt, được tích hợp thêm nhiều cấu phần dịch vụ mới như chuyển ngoại tệ, quyết toán theo lô.
Trong 6 tháng đầu năm 2020, hệ thống đã xử lý khoảng 69,2 triệu giao dịch, với giá trị xấp xỷ 50 triệu tỷ đồng, tăng 14,9% về giá trị giao dịch so với cùng kỳ năm 2019. Cũng trong 6 tháng qua hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử đã xử lý gần 498 triệu giao dịch đạt giá trị 3,9 triệu tỷ đồng, tăng 72,4% về số lượng và tăng 102,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2019.
Hệ thống ATM, POS tiếp tục hoạt động ổn định, được các ngân hàng quan tâm đầu tư, nâng cao chất lượng dịch vụ. Tính đến cuối tháng 6/2020, toàn quốc có hơn 19.570 ATM và 266.310 POS, tăng lần lượt 4,4% và 2,5% so với cùng kỳ năm 2019.
Cũng theo ông Dũng, việc mở và sử dụng tài khoản của cá nhân tiếp tục tăng lên, tính đến cuối tháng Sáu đã đạt khoảng 93,7 triệu tài khoản cá nhân (tăng 11,6% so với cùng kỳ năm 2019). Phát triển dịch vụ tài khoản cá nhân góp phần thu hút vốn nhàn rỗi từ mọi tầng lớp dân cư và tạo điều kiện mở rộng dịch vụ thanh toán không dung tiề.n mặt.
Đến nay, đã có 75 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán triển khai dịch vụ thanh toán qua Internet và 45 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán thực hiện qua điện thoại di động. Số lượng giao dịch qua kênh Internet là hơn 200 triệu giao dịch, với giá trị khoảng 12,9 triệu tỷ đồng, tăng 36% về giá trị so với cùng kỳ năm 2019; số lượng giao dịch qua kênh điện thoại di động đạt hơn 472 triệu giao dịch, với giá trị khoảng 4,9 triệu tỷ đồng, tăng tương ứng 178% và 177% so cùng kỳ năm 2019.
Toàn cảnh diễn đàn “Thúc đẩy thanh toán không dùng tiề.n mặt trong doanh nghiệp”. (Ảnh: PV/Vietnam )
Vẫn còn nhiều khó khăn
Bên cạnh kết quả đạt được, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết thói quen, hành vi sử dụng tiề.n mặt phổ biến của người dân nhìn chung đã giảm bớt nhưng vẫn chưa chuyển dịch mạnh sang thanh toán phi tiề.n mặt, thanh toán điện tử. Một bộ phận người tiêu dùng còn e dè khi tiếp cận với công nghệ, phương tiện thanh toán mới, do còn lo ngại về vấn đề an ninh, an toàn trong thanh toán.
Ngoài ra, tội phạm, gian lận trong thanh toán điện tử gần đây có chiều hướng gia tăng trong bối cảnh các dịch vụ, giao dịch online trở nên phổ biến với những hành vi, thủ đoạn mới, tinh vi hơn và sử dụng công nghệ nhiều hơn.
Ông Đinh Thanh Sơn, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty cổ phần bưu chính Viettel (Viettel Post) cho hay Công ty triển khai thanh toán không dùng tiề.n mặt từ năm 2016 với thời điểm sơ khai của hoạt động mua sắm qua mạng. Văn hoá “tiề.n trao cháo múc” đã được hình thành quá lâu, 95% khách hàng của Viettel Post lúc đó sử dụng hoạt động thanh toán dùng tiề.n mặt. Đây là rủi ro lớn với doanh nghiệp.
Do đó, đại diện doanh nghiệp này đã đưa ra nhiều giải pháp thay đổi phương thức thanh toán. Ví dụ, khách hàng thanh toán trước qua chuyển khoản sẽ được giảm cước vận chuyển đến 20-30%. Sau 4 năm triển khai, đã có 30% số khách hàng thanh toán không dùng tiề.n mặt, còn khoảng 70% khách hàng vẫn sử dụng phương thức thanh toán tiề.n mặt.
Tuy nhiên theo ông Sơn, hiện có một số vấn đề khó khăn mà trước hết là liên quan chi phí. Nếu khách hàng thanh toán điện tử thì mất phí cao trong khi thanh toán tiề.n mặt không mất phí. Ngoài ra,với trường hợp thanh toán bằng ví điện tử lại có các QR Code khác nhau cho hệ thống các ví điện tử khác nhau mà không thể thanh toán chéo. Do đó, ông Sơn kiến nghị dùng QR Code chung cho các mã thanh toán ở các ví điện tử khác nhau.
Còn theo Chủ tịch VCCI, ở đây có cả vấn đề nhận thức và ý thức. Trong đó, hạ tầng cơ sở và trang thiết bị kỹ thuật phục vụ cho hoạt động thanh toán không dùng tiề.n mặt ở Việt Nam còn kém hiệu quả, chưa tương xứng với tiềm năng.
“Hiện nay, các tổ chức tài chính (gồm ngân hàng, trung gian thanh toán và ví điện tử) đều xây dựng hệ thống trang thiết bị thanh toán riêng tại một điểm chấp nhận thanh toán, vừa gây lãng phí, vừa không tận dụng được hạ tầng chung. Các hình thức thanh toán mới như QR Code, sinh trắc học… bắt đầu phát triển nhưng chưa được quy hoạch, đán.h giá để triển khai diện rộng,” ông Lộc nhấn mạnh.
Một số đại biểu bày tỏ mong muốn trễ nhất đến năm 2025, khoảng 80% dân số Việt Nam phải có tài khoản ngân hàng, phương tiện thanh toán phi tiề.n mặt chiếm tỷ trọng 40% trong giao dịch thanh toán tại Việt Nam./
Hướng tới dịch vụ công không tiề.n mặt
Thanh toán không dùng tiề.n mặt (TTKDTM) đã ghi nhận những bước tiến đáng kể trong nhiều lĩnh vực công nhờ sự vào cuộc tích cực và bền bỉ của các bộ, ngành và hệ thống ngân hàng trong nhiều năm qua.
Khách hàng tìm hiểu các giải pháp thanh toán hiện đại của ngân hàng. Ảnh: N.H
Chuyển biến tích cực
Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đến cuối năm 2019 đã có khoảng 50 ngân hàng hoàn thành kết nối thanh toán thuế điện tử với cơ quan Thuế, Hải quan trên 63 tỉnh, thành phố. Theo đó, 95% số thu hải quan đã được thực hiện qua ngân hàng; 99% doanh nghiệp (DN) đăng ký nộp thuế điện tử. Cùng với đó, 27 ngân hàng và 10 tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán đã phối hợp thu tiề.n điện, giúp doanh thu tiề.n điện của EVN thanh toán qua ngân hàng đạt tới gần 90%. Trong lĩnh vực y tế, 30 bệnh viện đã kết nối triển khai thanh toán viện phí điện tử, một số bệnh viện đã đạt 35% số lượng giao dịch thanh toán viện phí không dùng tiề.n mặt.
Bà Lý Thị Hoài Hương, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế DN nhỏ và vừa, hộ kinh doanh, cá nhân - Tổng cục Thuế cho biết, thời gian qua ngành Thuế đã triển khai toàn diện hạ tầng cơ sở cho hoạt động quản lý thu, quản lý giao dịch trực tuyến và các cơ chế chính sách tạo điều kiện cho TTKDTM. Qua đó, tính đến cuối năm 2019, Tổng cục thuế đã kết nối được với 53 ngân hàng, phối kết hợp với 12 đơn vị T-VAN (nhà cung cấp dịch vụ truyền nhận dữ liệu điện tử trung gian) tham gia cung cấp dịch vụ khai, nộp thuế điện tử cho người nộp thuế. Kết quả, tính đến 31/12/2019 có trên 755.000 DN nộp thuế điện tử trên tổng số 757.533 DN đang hoạt động, tương ứng tỷ lệ 99%. Số tiề.n thuế đã được nộp qua phương thức điện tử trong năm 2019 cũng đạt trên 700.000 tỷ đồng.
Ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng giám đốc EVN cho hay, việc triển khai TTKDTM được bắt đầu từ năm 2005 qua việc ký kết phối hợp với 4 ngân hàng lớn là VietinBank, Vietcombank, BIDV và Agribank. Đến năm 2017, EVN không còn duy trì lực lượng thu ngân đến nhà dân và mở rộng hợp tác với trên 30 ngân hàng và 10 tổ chức trung gian thanh toán để thực hiện thu tiề.n điện. Hiện các quầy giao dịch, điểm thu tiề.n chỉ duy trì ở các vùng nông thôn, biên giới hải đảo và vùng xa xôi, còn tại các thành phố, EVN đã cơ bản thực hiện thu qua ngân hàng và trung gian thanh toán.
Ông Lâm cho biết, vào thời điểm năm 2015, khi EVN áp dụng hóa đơn điện tử thì việc thu qua ngân hàng và trung gian thanh toán chỉ chiếm 14,8% lượng hóa đơn. Đến năm 2019, tỷ trọng thu qua ngân hàng và tổ chức trung gian thanh toán đã tăng lên gần 64% về hóa đơn và trên 81% về số tiề.n. Riêng về TTKDTM, số lượng hóa đơn chiếm gần 55% và tiề.n điện chiếm trên 72% về tiề.n điện (9% còn lại là khách hàng mang tiề.n mặt tới nộp tại ngân hàng).
Tại TPHCM, ông Trần Vĩnh Tuyến, Phó Chủ tịch UBND TPHCM cho biết, hiện 80% trường học ở TPHCM không dùng tiề.n mặt khi thanh toán học phí. Trong đó 400 trường học công tổ chức thu phí qua kênh ngân hàng. Tỷ lệ này cũng đã đạt 50% trong lĩnh vực y tế với nhiều bệnh viện như Bệnh viện Chợ Rẫy, Nhi Đồng đã áp dụng phương thức thanh toán điện tử.
Đối với các ngân hàng, ông Nguyễn Minh Tâm, Phó Tổng giám đốc Sacombank cho biết, bên cạnh những hoạt động thu dịch vụ công như viễn thông, điện, nước, Sacombank cũng đã triển khai khá thành công trong lĩnh vực giáo dục. Được khởi động từ 6 năm trước, đến nay Sacombank đã triển khai được hơn 300 trường học, phát hành hơn 20.000 thẻ và hàng trăm ngàn lượt thanh toán.
Ngân hàng VietinBank đang cung ứng dịch vụ tài chính cho hơn 400 bệnh viện trong tổng số hơn 1.000 bệnh viện trên toàn quốc. Trong đó cung cấp dịch vụ giải pháp thanh toán cho khoảng 130 bệnh viện, trong đó có 30 bệnh viện quy mô hàng đầu cả nước như Bệnh viện Bạch Mai, Tai mũi họng Trung ương, Từ Dũ, Đại học Y dược TPHCM... Việc triển khai giải pháp thanh toán tại bệnh viện đã giúp người bệnh, người nhà bệnh nhân giảm thời gian xếp hàng thăm khám bệnh cũng như thanh toán viện phí. Các bệnh viện cũng giảm tải nhân lực trong công tác thu ngân...
Tiếp tục thúc đẩy
Dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng TTKDTM trong lĩnh vực dịch vụ công vẫn còn một số điểm nghẽn. Cụ thể, theo bà Lý Thị Hoài Hương, trong khi việc thu nộp thuế đối với DN đã có bước tiến lớn thì đối với cá nhân lại gặp một số khó khăn do rào cản về thói quen của người nộp thuế, ngại tiếp xúc công nghệ, do đó tỷ lệ người nộp thuế điện tử là cá nhân chưa cao. Về phía cơ quan Nhà nước, một số cơ quan chưa sử dụng chứng từ điện tử trong hồ sơ, gây khó khăn trong việc triển khai thanh toán điện tử.
Hiện ngành thuế đã triển khai việc nộp thuế điện tử đối với hoạt động cho thuê nhà trên toàn quốc từ năm 2019 và đang thí điểm việc nộp thuế điện tử đối với hoạt động đăng ký ô tô xe máy tại Hà Nội và TPHCM, với 7 ngân hàng tham gia phối hợp thu. Bà Hương cho hay, thời gian tới Tổng cục Thuế sẽ thí điểm sử dụng mã ID của người nộp thuế để thực hiện nộp lệ phí trước bạ. Mã ID này là công cụ tạo đơn giản hóa trong luân chuyển giữa các cơ quan, tạo thuận lợi cho người nộp thuế nộp qua các kênh ngân hàng và sẽ tiến tới sử dụng 1 ID chung cho các khoản thu nộp thuế.
Trong khi đó, ông Võ Quang Lâm cho biết, trong năm 2020, EVN sẽ đẩy mạnh số hóa, kết nối nền tảng tích điểm chăm sóc khách hàng, cung cấp dịch vụ để khách hàng trải nghiệm trên nền tảng số. Theo đó, ngành điện sẽ làm việc với các ngân hàng, trung gian thanh toán để thay thế các điểm thu của điện lực. Ngoài ra, EVN khuyến khích khách hành mở mới tài khoản và đăng ký trích nợ tự động tại tất cả các điểm giao dịch của điện lực, nhất là khách hàng mới đều sử dụng dịch vụ trích nợ tự động để thanh toán. Trong tương lai, khách hàng có thể thanh toán tiề.n điện qua cổng dịch vụ công quốc gia, qua QR Code, qua Mobile Money...
Ở góc độ ngân hàng, ông Đàm Hồng Tiến, Giám đốc khối bản lẻ của VietinBank cho rằng, để thúc đẩy TTKDTM trong các bệnh viện, ngành y tế cần đầu tư xây dựng hệ thống công nghệ thông tin chung cho toàn ngành, để các bệnh viện có cơ sở dữ liệu y tế trong toàn quốc. Hiện mỗi bệnh viện có một mã bệnh nhân định danh khác nhau. Do đó, khi tới mỗi bệnh viện khác nhau bệnh nhân lại phải sử dụng một thẻ thanh toán khác nhau. "Nếu có cơ sở dữ liệu liên thông cấp quốc gia thì chỉ cần một thẻ chung thì người bệnh có thể sử dụng chiếc thẻ này để đi khám bệnh ở các bệnh viện trên cả nước" - ông Đàm Hồng Tiến đán.h giá.
Theo kế hoạch năm 2020, UBND TPHCM sẽ làm việc với các sở ngành để tiếp tục thúc đẩy TTKDTM trong lĩnh vực công, đặc biệt tại những ngành chưa triển khai quyết liệt trong thời gian qua. Ông Trần Vĩnh Tuyến khẳng định các dịch vụ công tại TPHCM sẽ không dùng tiề.n mặt theo Chỉ thị 22 của Chính phủ, từ đó hướng tới xã hội không tiề.n mặt, tạo nền tảng xây dựng thành phố thông minh theo định hướng đã được đề ra.
Xu hướng tất yếu Tại Việt Nam, các phương thức thanh toán không dùng tiề.n mặt (TTKTM) đang có sự phát triển mạnh mẽ, hình thành nhu cầu cấp thiết về xây dựng hệ sinh thái không dùng tiề.n mặt hay hệ sinh thái thanh toán điện tử. Rất nhiều con số ấn tượng cho thấy người Việt Nam đang dần quen với TTKTM. Thống kê của...