Thảm họa mây bụi khiến mùa đông kéo dài 15 năm, xóa sổ loài khủng long

Khoảng 66 triệu năm trước, một tiểu hành tinh to hơn núi Everest đã đâm vào Trái đất, giết chết 3/4 toàn bộ sự sống trên hành tinh, trong đó có loài khủng long.

Hình ảnh mô tả Bắc Dakota trong những tháng đầu tiên sau khi tiểu hành tinh Chicxuclub rơi xuống ngoài khơi bờ biển Mexico 66 triệu năm trước. Ảnh: Reuters

Đây là điều chúng ta đều biết. Nhưng chính xác cú đâm của tiểu hành tinh Chicxulub đã khiến các loài động vật đó tuyệt chủng như thế nào vẫn còn là vấn đề gây tranh luận.

Giả thuyết được đặt ra hàng đầu là chất lưu huỳnh thoát ra từ cú va chạm của Chicxulub – hoặc muội than từ các đám cháy rừng trên khắp thế giới mà nó gây ra – đã che phủ bầu trời và đẩy thế giới vào một mùa đông dài đen tối.

Tuy nhiên, nghiên cứu vừa được công bố hôm 30/10 dựa trên các hạt được tìm thấy tại một bãi hóa thạch quan trọng đã khẳng định lại một giả thuyết trước đó: mùa đông kéo dài do mây bụi che phủ.

Trong một nghiên cứu trên tạp chí Nature Geoscience, các nhà nghiên cứu cho biết bụi silicat mịn từ đá bị nghiền vụn sẽ tồn tại trong khí quyển tới 15 năm, làm giảm nhiệt độ toàn cầu tới 15 độ C.

Trở lại năm 1980, hai cha con nhà khoa học Luis và Walter Alvarez lần đầu tiên đề xuất giả thuyết rằng loài khủng long đã bị tiêu diệt sau khi một cuộc tấn công của tiểu hành tinh khiến thế giới bị bao phủ trong cát bụi.

Tuyên bố này ban đầu gặp phải một số hoài nghi, cho đến một thập kỷ sau, khi miệng núi lửa Chicxulub khổng lồ được tìm thấy ở khu vực ngày nay là Bán đảo Yucatan trên Vịnh Mexico.

Giờ đây, phần lớn các nhà khoa học đều đồng ý rằng Chicxulub là nguyên nhân chính. Nhưng ý tưởng cho rằng lưu huỳnh gây mùa đông kéo dài đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây.

Ông Ozgur Karatekin, nhà nghiên cứu tại Đài thiên văn Hoàng gia Bỉ, giải thích điều trên là do việc tính toán sai kích thước của các hạt bụi.

Trong nghiên cứu mới này, nhóm chuyên gia quốc tế đã đo được các hạt bụi xuất hiện ngay sau khi tiểu hành tinh va vào Trái đất. Các hạt này được tìm thấy tại bãi hóa thạch Tanis ở bang Bắc Dakota của Mỹ.

Mặc dù cách miệng núi lửa tận 3.000km, địa điểm này vẫn bảo tồn được một số dấu tích đáng chú ý, được cho là có niên đại ngay sau vụ va chạm của tiểu hành tinh Chicxulub.

Nhóm nghiên cứu cho biết các hạt bụi có kích thước từ 0,8 – 8 micromet, vừa đủ để tồn tại trong khí quyển tới 15 năm.

Khi nhập dữ liệu này vào các mô hình khí hậu, các nhà nghiên cứu xác định rằng mây bụi có thể đóng vai trò lớn hơn nhiều trong vụ tuyệt chủng hàng loạt so với những gì được biết đến trước đây.

Trong số tất cả các vật chất bị tiểu hành tinh bắn vào khí quyển, họ ước tính đó là 75% bụi, 24% lưu huỳnh và 1% bồ hóng.

Ông Karatekin cho biết các hạt bụi đã ngăn cản hoàn toàn quá trình quang hợp ở thực vật trong ít nhất một năm, gây ra sự sụp đổ thảm khốc của sự sống.

Nhà địa vật lý Sean Gulick tại Đại học Texas nhận xét nghiên cứu này là một nỗ lực thú vị khác nhằm trả lời “câu hỏi nóng” rằng điều gì đã gây ra thảm họa mùa đông gây diệt vong khi đó.

Ông Gulick nhấn mạnh rằng việc khám phá những gì đã xảy ra trong sự kiện tuyệt chủng hàng loạt gần đây nhất trên thế giới là điều quan trọng không chỉ để hiểu về quá khứ mà còn cả tương lai.