Tàu ngầm “sát thủ” của Thụy Điển sẽ mang lại cho NATO lợi thế trước Nga?

Các tàu ngầm nhỏ lớp Gotland của Thụy Điển đã được chứng minh là có khả năng hoạt động rất tốt, mặc dù giá thành chỉ bằng 1/3 tàu ngầm lớp Kilo của Nga.

Quyết định gia nhập NATO của Phần Lan và Thụy Điển sẽ làm thay đổi đáng kể môi trường an ninh châu Âu. Với một lực lượng quân đội mạnh mẽ được trang bị nhiều khí tài tối tân, việc kết nạp Thụy Điển sẽ mang lại nhiều lợi thế quân sự cho NATO trên không, trên bộ, và đặc biệt là trên biển.

Tàu ngầm lớp Gotland của Thụy Điển được ví như máy bay tàng hình dưới nước. (Ảnh: Hải quân Mỹ)

Thụy Điển đang tiến hành nâng cấp toàn diện chiếc tàu ngầm thứ 3 và là tàu ngầm cuối cùng thuộc lớp Gotland. Cơ quan quản lý vật liệu quốc phòng Thụy Điển (FMV) trước đó đã ký hợp đồng nâng cấp giữa vòng đời (MLU) dành cho tàu ngầm HSwMS Halland với tập đoàn vũ khí Saab. Con tàu này được đưa vào hoạt động lần đầu tiên vào tháng 7/1997. Tổng giá trị của hợp đồng vào khoảng 116,75 triệu USD. Trong khuôn khổ dự án nâng cấp, tập đoàn Saab sẽ tiến hành hiện đại hóa và sửa đổi con tàu tại nhà máy đóng tàu của họ ở Thụy Điển.

Các tàu ngầm nhỏ lớp Gotland đã được chứng minh là có khả năng hoạt động rất tốt, mặc dù giá thành chỉ bằng 1/3 tàu ngầm lớp Kilo của Nga. Ban đầu chúng có chiều dài 60,7m nhưng sau đó đã được nâng cấp lên 62,7m. Chúng được trang bị 4 ống phóng ngư lôi 533mm, 2 ống phóng ngư lôi 400mm và 48 giá treo vũ khí. Tàu ngầm có lượng giãn nước 1.380 tấn, thủy thủ đoàn gồm 32 người.

Mặc dù các tàu ngầm này được đóng từ năm 1990 đến 1997, nhưng mỗi chiếc đều trải qua quá trình nâng cấp nhỏ trong suốt thời gian phục vụ. Với kế hoạch nâng cấp mới, HSwMS Gotland sẽ trải qua quá trình tu sửa gần như toàn diện. Nó sẽ được tích hợp hơn 59 hệ thống mới và 20 hệ thống trong số này sẽ được sử dụng cho tàu ngầm lớp Blekinge thế hệ tiếp theo. Sự cải tiến này cũng sẽ cho phép con tàu sử dụng kính tiềm vọng tìm kiếm và tấn công (Mast Optronic) thay vì loại kính tiềm vọng truyền thống, để phân tích môi trường xung quanh.

“Sát thủ thầm lặng” đối với tàu sân bay

Các tàu ngầm lớp Gotland khác xa những tàu ngầm chạy bằng động cơ diesel-điện đơn thuần. Chúng là những tàu ngầm đầu tiên trên thế giới được trang bị hệ thống động cơ đẩy không khí độc lập (có tên gọi Stirling AIP) giúp hạn chế sự phụ thuộc vào nguồn không khí từ bên ngoài. Động cơ Stirling, sử dụng oxy lỏng và nhiên liệu diesel làm quay máy phát điện công suất 75kW để sạc pin cho tàu.

Nếu như các tàu ngầm sử dụng động cơ diesel – điện thông thường phải nổi lên mặt nước vài ngày một lần để lấy oxy nhằm khởi động lại động cơ hoặc sạc ắc quy thì tàu ngầm lớp Gotland, với công nghệ AIP, có thể hoạt động mà không cần sử dụng oxy lấy từ không khí bên ngoài.

Công nghệ AIP, về cơ bản liên quan đến việc dự trữ nguồn cung cấp oxy trong tàu ngầm để giúp động cơ của nó hoạt động khi lặn dưới nước. Theo đó, oxy lỏng (LOX) dự trữ trong các bồn chứa trên tàu ngầm, sẽ được trộn với một loại khí trơ như argon và được đốt cháy để chạy động cơ. Khí thải sẽ được làm mát và lọc sạch để tách oxy và argon còn sót lại. Lượng oxy và argon này sẽ tiếp tục được sử dụng trong khi các chất khí khác được đưa ra biển.

Tàu ngầm Gotland có nhiều tính năng khác giúp nó khó bị phát hiện. Tàu được trang bị 27 nam châm điện, có khả năng che giấu tín hiệu từ tính để tránh thiết bị dò tìm từ tính dị thường. Thân tàu được phủ vật liệu chống tín hiệu định vị thủy âm, còn tháp chỉ huy được làm bằng vật liệu hấp thụ sóng radar. Con tàu này có khả năng di chuyển với tốc độ 11 hải lý/giờ trên mặt nước và 20 hải lý/giờ khi lặn.

Việc sử dụng hệ thống AIP có thể làm gia tăng đáng kể khả năng hoạt động ở dưới nước của tàu ngầm, cho phép nó lặn hàng tuần mà không cần nổi lên. Một ưu điểm khác của tàu ngầm trang bị AIP là có chi phí thấp hơn nhiều so với tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, nhưng lại chạy êm hơn và hầu như không tạo ra tiếng ồn khi di chuyển dưới nước với tốc độ thấp. Điều này khiến nó trở thành “sát thủ thực sự” của tàu sân bay.

Tàu ngầm sử dụng công nghệ AIP của Thụy Điển đã chứng minh hiệu quả trong nhiều cuộc tập trận chống tàu ngầm. Vào năm 2004, hải quân Mỹ đã thuê HSwMS Gotland (A-19) để sử dụng cho cuộc tập trận chống tàu ngầm. Tàu HSwMS Gotland hoạt động yên tĩnh đến mức nó có thể đánh chìm tàu sân bay USS Ronald Reagan (CVN-76) lớp Nimitz của Hải quân Mỹ trong một cuộc tấn công mô phỏng.

Hải quân Mỹ đã tổ chức nhiều cuộc tập trận với tàu ngầm Gotland trong suốt một năm. Trong mỗi cuộc tập trận con tàu này đều di chuyển âm thầm xung quanh các tàu khu trục, thậm chí tàu ngầm tấn công hạt nhân và bất ngờ ra đòn tấn công. Các quan chức quân sự Mỹ đã bị thu hút bởi sự thành công của Gotland và quyết định thuê con tàu này thêm một năm nữa để tìm hiểu nguyên nhân vì sao nó khó bị phát hiện khi hoạt độn dưới nước.

Tàu ngầm Gotland, sau khi trải qua quá trình nâng cấp mới nhất, sẽ sở hữu nhiều tính năng ưu việt hơn. Giới phân tích cho rằng, với quyết định gia nhập NATO của Thụy Điển, một ngày nào đó, con tàu có thể được triển khai để chạy vòng quanh các tàu Nga ở Biển Baltic.