Tại sao Tây Phi hiện là điểm nóng k.hủng b.ố của thế giới?
Tây Phi đang trở thành điểm nóng k.hủng b.ố toàn cầu khi các nhóm thánh chiến liên kết với al Qaeda và Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) gia tăng bạo lực.
Khu vực Sahel trải dài qua Burkina Faso, Mali và Niger hiện là trung tâm hoạt động của các tổ chức k.hủng b.ố, đe dọa an ninh khu vực và quốc tế.
Sự rút lui của các lực lượng quốc tế càng làm tăng thêm nguy cơ bất ổn cho khu vực này. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo Reuters ngày 24/9, Tây Phi hiện đang trở thành điểm nóng k.hủng b.ố của thế giới do sự gia tăng bạo lực của các nhóm thánh chiến có liên hệ với al Qaeda và Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Khu vực Sahel, một dải đất rộng lớn kéo dài qua Burkina Faso, Mali và Niger, đã trở thành trung tâm hoạt động của các nhóm này.
Các cuộc tấn công tàn bạo nhằm vào cả chính quyền và dân thường đã làm hàng nghìn người t.hiệt m.ạng, đồng thời khiến hàng triệu người phải rời bỏ quê hương để tìm kiếm an toàn.
Một trong những yếu tố chính dẫn đến sự bất ổn này là sự thất bại của các chính phủ địa phương trong việc kiểm soát lãnh thổ và bảo vệ người dân. Nhiều vùng ở các quốc gia như Burkina Faso và Mali đã rơi vào tay các nhóm k.hủng b.ố, biến nơi đây thành bàn đạp cho những cuộc tấn công lớn hơn vào các thành phố trung tâm, thậm chí nhắm đến các quốc gia lân cận và mục tiêu phương Tây.
Nguyên nhân sâu xa của tình trạng bạo lực này không chỉ đến từ sự trỗi dậy của các nhóm k.hủng b.ố mà còn từ xung đột chính trị nội bộ và những cuộc đảo chính quân sự. Chính quyền quân sự tại Mali, Burkina Faso, và Niger đã lật đổ các chính phủ được phương Tây hậu thuẫn, dẫn đến sự hợp tác với Nga thông qua các lực lượng lính đ.ánh thuê Wagner, nhưng vẫn không thể ngăn chặn tình trạng bạo lực gia tăng.
Trong khi đó, các cường quốc phương Tây, như Pháp và Mỹ, vốn đã đầu tư vào nỗ lực chống k.hủng b.ố tại khu vực, đang giảm dần sự hiện diện. Sự rút lui của lực lượng nước ngoài, đặc biệt sau khi Niger ra lệnh cho Mỹ rời khỏi căn cứ thiết bị bay không người lái, đã làm suy yếu các chiến dịch quân sự và tình báo chống lại các nhóm thánh chiến. Các cuộc tấn công của chúng không chỉ trở nên nhiều hơn mà còn gây ra thiệt hại lớn hơn về nhân mạng.
Video đang HOT
Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc làm gia tăng bất ổn tại Tây Phi. Hạn hán, lũ lụt và các thảm họa thiên nhiên khác đã góp phần làm cho tình hình tại Sahel thêm phần khắc nghiệt, đẩy người dân từ nông thôn lên thành thị, dẫn đến sự gia tăng tỷ lệ di cư và bất ổn xã hội. Những yếu tố này kết hợp với xung đột chính trị và k.hủng b.ố đã khiến khu vực trở nên bất ổn hơn bao giờ hết.
Một yếu tố khác thúc đẩy làn sóng di cư từ Tây Phi là sự gia tăng bạo lực thánh chiến. Nhiều người dân phải bỏ chạy khỏi quê hương do tình trạng bất ổn và nguy cơ bạo lực liên tục. Hàng nghìn người đã tìm cách di cư sang châu Âu thông qua các tuyến đường nguy hiểm, đặc biệt là từ các nước ven biển Tây Phi qua Quần đảo Canary của Tây Ban Nha. Số người di cư từ các nước thuộc khu vực Sahel đã tăng đáng kể, góp phần làm phức tạp thêm cuộc khủng hoảng di cư tại châu Âu.
Trong tương lai, Tây Phi có nguy cơ trở thành một trong những khu vực bất ổn nhất trên thế giới nếu tình trạng k.hủng b.ố không được kiểm soát. Bạo lực tại khu vực này không chỉ ảnh hưởng đến các quốc gia trong vùng mà còn lan rộng ra toàn cầu, gây ra mối đe dọa an ninh đối với nhiều quốc gia. Nếu các chính phủ địa phương không thể giành lại quyền kiểm soát và nếu cộng đồng quốc tế không có những biện pháp hữu hiệu, Tây Phi có thể tiếp tục là một điểm nóng k.hủng b.ố trong nhiều năm tới.
'Điểm mù' của EU ở châu Phi
Châu Phi đối mặt với nhiều năm bất ổn có có nguy cơ làm chệch hướng các nỗ lực của EU và cộng đồng quốc tế rộng lớn hơn nhằm giải quyết vấn đề bạo lực thánh chiến.
Việc các cuộc đảo chính dễ xảy ra và thành công ở châu Phi nhưng vẫn khiến châu Âu bất ngờ là một dấu hiệu cho thấy sự hạn chế của EU trong đ.ánh giá tình hình. Ảnh: EPA
Theo bình luận của mạng tin châu Âu Euractiv.com ngày 30/8, các cuộc đảo chính mới nhất ở châu Phi đã phơi bày một số sự thật khó chịu: Châu lục này đang ngày càng bất ổn và EU không những không thể hoặc không sẵn sàng giúp đỡ - mà thậm chí có lẽ còn không đ.ánh giá đầy đủ về tình hình thực tế.
Châu Phi hiện đã chứng kiến 33 cuộc đảo chính quân sự trong 33 năm. Và ít nhất 45 trong số 54 quốc gia trên khắp lục địa châu Phi đã trải qua ít nhất một cuộc đảo chính kể từ năm 1950, như dữ liệu phân tích chỉ ra.
Một số cuộc đảo chính được cho là đã có dấu hiệu rõ ràng trước khi xảy ra. Tuy nhiên, phương Tây dường như luôn bị bất ngờ trước một lục địa mà các quan chức EU gọi là châu lục "đối tác" hay "anh em".
Sự kiện mới nhất là ở Gabon, nơi một nhóm sĩ quan quân đội cấp cao xuất hiện trên truyền hình quốc gia ngày 30/8 và cho biết họ đã nắm quyền sau khi cơ quan bầu cử bang thông báo rằng Tổng thống Ali Bongo đã giành được nhiệm kỳ thứ 3.
Đáng lẽ điều này không phải là một bất ngờ lớn. Gia đình ông Bongo đã giữ chức tổng thống trong hơn 55 năm và cuộc bầu cử vào cuối tuần trước, giống như những cuộc bầu cử vào năm 2019, đã diễn ra rất nhanh chóng, mặc dù bị nhiều người cho là gian lận. Một âm mưu đảo chính vào đầu năm 2019 cũng đã bị thất bại.
Một yếu tố khác có thể là những cuộc đảo chính gần đây ở Niger và Burkina Faso đã khuyến khích quân đội Gabon nghĩ rằng họ có thể thành công.
Hiện vẫn còn phải xem liệu "hiệu ứng domino" có tiếp tục và có khiến Cộng đồng kinh tế các quốc gia Tây Phi (ECOWAS) lo ngại và từ bỏ khả năng can thiệp vào Niger hay không.
Cameroon và Congo, những quốc gia láng giềng mà phương Tây coi là có các tổng thống nắm quyền lâu năm, với những dấu hiệu gian lận bầu cử trong nhiều thập kỷ và vấn đề tham nhũng nổi lên có nguy cơ là "những quân domino" tiếp theo.
Dù bất kỳ kịch bản nào, châu Phi rõ ràng phải đối mặt với nhiều năm bất ổn trên toàn khu vực và điều đó có nguy cơ làm chệch hướng các nỗ lực của EU và cộng đồng quốc tế rộng lớn hơn nhằm giải quyết vấn đề bạo lực thánh chiến.
Điều đó thậm chí còn có tác động lớn hơn đối với chiến lược kiểm soát di cư của EU ở Bắc và châu Phi cận Sahara.
Việc các cuộc đảo chính dễ xảy ra và thành công cũng là một dấu hiệu cho thấy sự hạn chế của châu Âu. 20 năm trước, Pháp đã có khả năng can dự. Tuy nhiên, giờ đây, tình cảm chống Pháp quá mạnh ở Sahel và Tây Phi đến nỗi Paris bất lực.
Điều này và sự hỗn loạn trong khu vực tạo cơ hội cho tập đoàn quân sự tư nhân Wagner (Nga) xâm nhập.
Các nhóm cực đoan có liên hệ với tổ chức Nhà nước Hồi giáo và al-Qaida đã lan rộng ở khu vực Sahel, đặc biệt là ở Mali, Niger và Burkina Faso trong những năm gần đây, khiến khu vực này ngày càng bất ổn.
Phát biểu với báo giới ở ở Toledo, Tây Ban Nha, đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại và an ninh của EU Josep Borrell nói: "Toàn bộ khu vực - bắt đầu từ CH Trung Phi, sau đó là Mali, rồi Burkina Faso, bây giờ là Niger, có thể là Gabon - đang ở trong tình thế rất phức tạp".
Đối với châu Âu, đó là một vấn đề lớn, ông Borrel lưu ý.
Trong khi các bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng EU đang nỗ lực đ.ánh giá tình hình và tìm ra giải pháp nhằm ngăn chặn tình trạng bất ổn ngày càng gia tăng ở Tây Phi và khu vực Sahel rộng lớn hơn, thì có một câu hỏi lớn hiện ra: Tại sao EU có quá ít đ.ánh giá về tình hình ở đây (và cả ở các khu vực khác)?
"La bàn Chiến lược" của EU, chiến lược quân sự đầu tiên của khối, nhằm khắc phục điều này bằng cách đưa ra "đánh giá mối đe dọa chung và cam kết hành động chung", với các xu hướng an ninh ở các khu vực khác nhau trên thế giới.
Năm ngoái, ông Borrell đã gây tranh cãi khi công khai chỉ trích các đại sứ của EU không phát triển được các mối liên kết chính trị và mạng lưới tình báo.
Cơ quan Đối ngoại của EU (EEAS) là một tổ chức non trẻ vốn vẫn đang tìm được chỗ đứng ở nhiều nước. Nhưng sự thật là EU chắc chắn sẽ phải dựa vào thông tin tình báo của các quốc gia thành viên nếu không có cơ quan tình báo của riêng mình.
Thật không may, khó tránh khỏi kết luận rằng, về mặt ngoại giao và tình báo, "người mù đang dẫn dắt người mù" trong trường hợp này.
Burkina Faso và Mali cảnh báo hậu quả nghiêm trọng nếu phương Tây can thiệp quân sự vào Niger Burkina Faso và Mali đã lên án các biện pháp trừng phạt của Cộng đồng Kinh tế các quốc gia Tây Phi (ECOWAS) đối với chính quyền quân sự ở Niger. Người biểu tình tập trung bên ngoài tòa nhà Quốc hội ở Niamey, Niger ngày 27/7. Ảnh: AFP Trong thông cáo chung phát đi ngày 31/7, chính phủ Mali và Burkina Faso...