Tái hiện chân dung ’sởn gai ốc’ của quái thú xưa hơn khủng long

Anh Thư10:44 18/09/2023

Sinh vật này là một quái thú có vẻ ngoài sởn gai ốc và hẳn đã gây ra nỗi sợ hãi tột độ cho bất cứ thứ gì đi ngang đường của nó – một nhà cổ sinh vật học của Đại học Havard (Mỹ) mô tả.

Một nhóm khoa học gia quốc tế đã khai quật được một hộp sọ kinh dị ở miền Nam Brazil, thứ giúp họ tái tạo lại chân dung của một trong những quái thú khủng khiếp nhất từng bước đi trên Trái Đất, theo tờ Science Alert.

Các mảnh hộp sọ của quái thú ở Brazil – Ảnh: Zoological Journal of the Linnean Society

Sinh vật được nhà cổ sinh vật học Stephanie Pierce của Đại học Havard (Mỹ) mô tả là có vẻ ngoài “sởn gai ốc”, có hộp sọ hóa thạch dài tới 36 cm với những chiếc răng đáng sợ.

Nó là một thành viên của loài Pampaphoneus biccai, thuộc một nhóm động vật trên cạn gọi là dinocephalia, to lớn và đáng sợ, phát triển mạnh trước thời kỳ khủng long .

Vẻ ngoài rùng rợn của sinh vật khổng lồ trong ảnh phục dựng – Ảnh đồ họa: Márcio Castro

Bài nghiên cứu về quái thú này, vừa được xuất bản trên tạp chí khoa học Zoological Journal of the Linnean Society, cho biết các Pampaphoneus biccai có chiều dài cơ thể lên tới 3 m, nặng khoảng 400 kg và chắc chắn là một kẻ săn mồi đáng sợ.

Tuy nhiên hộp sọ vừa được tìm thấy là một con thậm chí còn lớn hơn ước tính đó.

Nó có niên đại lên tới 265 triệu tuổi , tức cuối kỷ Nhị Điệp, lâu đời hơn khủng long hàng chục triệu năm.

Video đang HOT

Những loài khủng long sơ khai chỉ xuất hiện chậm chạp trong kỷ Tam Điệp sau đó, trước khi bắt đầu đa dạng vào kỷ Jura và đạt đến thời hoàng kim vào kỷ Phấn Trắng.

Đây là một phát hiện “vàng ròng”, bởi dù là những kẻ thống trị đáng sợ, Pampaphoneus biccai và các quái thú cùng thời đã “bốc hơi” khỏi địa cầu trong đại tuyệt chủng thảm khốc cuối kỷ Nhị Điệp (đại tuyệt chủng Permi-Trias) giết chết 96% sinh vật biển và 70% động vật có xương sống trên đất liền.

Vì vậy nó là bằng chứng hiếm hoi và sống động về một “ thế giới quái vật” bí ẩn hơn, cổ xưa hơn thế giới khủng long, cung cấp cái nhìn về cấu trúc của các hệ sinh thái trên cạn ngay trước đại tuyệt chủng lớn nhất mọi thời đại.

Phát hiện cơ chế hô hấp kỳ lạ của loài khủng long: Thở thông qua xương

Vì phổi thường không tồn tại qua quá trình hóa thạch, người ta có thể thắc mắc làm thế nào các nhà khoa học có thể xác định chắc chắn bất cứ điều gì về khả năng hô hấp của các loài đã tuyệt chủng.

Và câu trả lời nằm trong xương của của chúng.

Ở đâu đó trong quá khứ của Trái Đất, một số nhánh trên cây sự sống đã áp dụng một phương pháp đặc biệt giúp cho việc thở và hạ nhiệt hiệu quả hơn đáng kể so với cách cơ thể của động vật có vú như của chúng ta thực hiện.

Bề ngoài, sự phát triển này có vẻ không nhiều cho đến khi các nhà khoa học khám phá ra rằng nó có thể đã tồn tại ở một số loài khủng long lớn nhất mà hành tinh của chúng ta từng biết đến. Nó thành công đến mức được duy trì bởi 3 nhóm loài đã tuyệt chủng khác nhau và tiếp tục tồn tại cho đến ngày nay ở hậu duệ còn sống của loài khủng long.

Trong một bộ bài báo được xuất bản vào cuối năm 2022 và đầu năm 2023, các nhà cổ sinh vật học đã kiểm tra vi cấu trúc hóa thạch bên trong một số loài khủng long được biết đến sớm nhất để xác định xem các bộ phận ban đầu của hệ thống này đã phát triển như thế nào.

Nhiều xương được kiểm tra trong quá trình nghiên cứu nằm gần phổi

Ở các loài như chim, hệ thống đó chứa các khoang, còn được gọi là "túi khí", nằm trong xương khắp toàn bộ cơ thể. Không giống như quá trình thở của động vật có vú, nơi hít vào và thở ra là 2 quá trình riêng biệt, những xương này giúp cho phép thở một chiều: hít vào và thở ra cùng một lúc. Được gọi là khí nén của xương sau sọ, nó là một phần của một hệ thống cực kỳ hiệu quả giúp nhanh chóng đưa oxy vào máu và lấy nhiệt ra khỏi cơ thể.

Ngày nay, hệ thống túi khí đó chỉ được biết đến ở loài chim. Chim và cá sấu đều là những loài có nguồn gốc ban đầu từ thằn lằn, họ hàng còn sống của khủng long và thằn lằn bay không phải chim. Mặc dù cá sấu ngày nay có cơ chế thở một chiều qua phổi, nhưng khả năng xử lý không khí của chúng không kéo dài đến xương, bởi chúng không có bất kỳ khoang túi khí nào. Một bài báo được đăng tải trên PLOS One năm 2012 đã kiểm tra các hệ thống túi khí của các loài khủng long trong kỷ Trias và các tác giả đã xác định rằng "không có loài thằn lằn nào thuộc dòng cá sấu thể hiện bằng chứng rõ ràng về tính khí nén của bộ xương sau sọ".

Tito Aureliano, người không tham gia nghiên cứu nói trên, giải thích về kết luận của các tác giả: "Không có dấu hiệu giải phẫu nào của bất kỳ đặc điểm khí nén thực sự nào có liên quan đến túi khí trước sự tiến hóa của thằn lằn bay và khủng long saurischian".

Ông giải thích rằng, là động vật có vú, chúng ta có thể trở nên khó thở hoặc quá nóng do hoạt động thể chất cường độ cao hoặc nhiệt độ cao. Tuy nhiên, nếu có một hệ thống túi khí xâm lấn, chúng ta sẽ không gặp phải tình trạng đó.

Vậy những túi khí này phát triển từ khi nào? Chúng đã có mặt từ khoảng 145 đến 66 triệu năm trước trong các loài theropod kỷ Phấn trắng (khủng long hai chân là loài ăn thịt hoặc ăn cỏ), thằn lằn bay và sauropod (khủng long cổ dài khổng lồ).

Không phải tất cả động vật đều sử dụng kỹ thuật và cơ quan giống nhau để thở. Trong khi con người co giãn phổi để hô hấp, chim có các túi khí bên ngoài phổi để bơm oxy vào nên phổi của chúng không thực sự chuyển động. Trong một thời gian dài, các nhà cổ sinh vật học tin rằng tất cả các loài khủng long đều thở như chim, vì chúng có cấu tạo giải phẫu hô hấp giống nhau

Do đó, để tìm ra nguồn gốc của chúng, Aureliano, một nhà cổ sinh vật học tại Đại học Liên bang Brazil do Rio Grande do Norte, là tác giả chính của 3 bài báo gần đây đã tìm kiếm xa hơn về kỷ Trias (khoảng 252 đến 201 triệu năm trước).

Nhóm nghiên cứu đã tìm kiếm câu trả lời dựa trên hai loại sauropodomorphs (sauropoda sơ khai trước khi chúng tiến hóa thành cổ dài và kích thước khổng lồ) có tên là Buriolestes và Pampadromaeus, và một loại khủng long ăn thịt có tên là Gnathovorax.

Dấu vết trên mô xương hóa thạch khớp với dấu vết được tìm thấy ở các loài chim còn sống ngày nay cho thấy sự hiện diện của sự thích nghi hô hấp này. Tuy nhiên không loài khủng long nào trong số những loài ban đầu có những dấu vết này, cho thấy rằng khí nén của bộ xương sau sọ vẫn chưa tiến hóa ở thời điểm đó. Điều này có nghĩa là nó không thể có mặt trong tổ tiên chung của khủng long.

Đồng tác giả Aline Ghilardi, một nhà cổ sinh vật học và trợ lý giáo sư có nhiệm kỳ, cũng tại Đại học Liên bang Brazil do Rio Grande do Norte, cho biết: "Vì những con khủng long đầu tiên không có cấu trúc khí nén xâm lấn, nên túi khí chắc chắn đã phải tiến hóa sau đó. Và nếu nó tiến hóa sau đó, thì về mặt logic, loài thằn lằn bay phải tiến hóa nó theo một cách song song".

Khủng long và họ hàng gần của chúng dường như đã tiến hóa xương với các khoang khí ít nhất 3 lần

Nói cách khác, những kết quả này cho thấy 3 dòng loài đã tuyệt chủng đã tiến hóa cùng một hệ thống hô hấp một cách độc lập. Hiện tượng này được gọi là tiến hóa hội tụ.

Nhưng các hóa thạch cũng gợi ý rằng sự phát triển của các túi khí đã bắt đầu vào thời điểm này. Aureliano giải thích rằng 2 con sauropodomorph và 1 con herrerasaurid mà họ nghiên cứu sống cách đây khoảng 233 triệu năm có sự xuất hiện của túi khí, nhưng loài khủng long pampadromaeus "được thu thập trong một nền đá cao hơn một chút" cũng xuất hiện những dấu vết này. Khoảng cách về thời gian này mặc dù tương đối nhỏ về mặt địa chất, nhưng đã tạo ra "một sự thay đổi lớn" trong bộ xương sauropodomorph. Pampadromaeus có một loại mô mới mà nhóm nghi ngờ có thể là một bước tiến tới sự tiến hóa của túi khí.

"Toàn bộ hệ thống mạch máu ở pampadromaeus đều khác", Aureliano nói. "Nó ít đậm đặc hơn và có các fractal bên trong - những khoang rất nhỏ để nhận máu và các mô mỡ". Ông nói thêm, điều này sẽ giúp "trong tương lai các túi khí xâm lấn sẽ được hình thành".

Ali Nabavizadeh là nhà cổ sinh vật học và trợ lý giáo sư lâm sàng về giải phẫu học tại Trường Thú y thuộc Đại học Pennsylvania, người không tham gia vào nghiên cứu này. Ông ủng hộ các kết luận được tìm thấy trong các bài báo này, bao gồm ý tưởng rằng hệ thống đã phát triển 3 lần riêng biệt. Tiến hóa hội tụ là "phổ biến ở các loài động vật có xương sống", Nabavizadeh nói

Cả Aureliano và Ghilardi đều chỉ ra rằng khí hậu nóng trong kỷ Tam Điệp là một lý do tiềm ẩn khiến sự thích ứng này phát triển. Ghilardi đề xuất: "Có lẽ nếu sinh lý học của bạn cung cấp một cơ thể đối phó với nhiệt hiệu quả, thì bạn sẽ có lợi thế hơn các đối thủ của mình. Có lẽ đây là chìa khóa để thành công của loài khủng long trong thời đại đó".

Nhóm sau đó đã chuyển sang một loại sauropodomorph khác từ Brazil được gọi là Macrocollum itaquii. Aureliano nói: Macrocollum xuất hiện trên hành tinh "8 triệu năm sau Buriolestes, và loài vật này lớn gấp 3 lần".

Nhóm nghiên cứu đã so sánh các thành phần xương khác nhau của những con khủng long sơ khai với những người khổng lồ cổ dài sau này. Họ ghi nhận sự vắng mặt của hệ thống túi khí ở những loài khủng long đầu tiên, chẳng hạn như Gnathovorax đã nói ở trên. Nhưng vào cuối kỷ Jura (khoảng 154 triệu năm trước), loài khủng long sauropoda khổng lồ đã có hệ thống túi khí khắp cơ thể, khiến máu chúng ít đậm đặc hơn và phân phối oxy và nhiệt hiệu quả hơn.

Lộ diện quái điểu 99 triệu tuổi chưa từng biết Một miếng hổ phách tuyệt đẹp được tìm thấy ở Myanmar đã cung cấp manh mối đầu tiên về sự tồn tại của một quái điểu sống và chết song song với loài khủng long. Theo Sci-News, mảnh hổ phách từ Myanmar là bằng chứng hóa thạch rõ ràng đầu tiên trên thế giới về sự thay lông của chim non Đại Trung...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Phương Mỹ Chi "hơn thua" với Quang Hùng MasterD giữa tin đồn hẹn hò06:12

Bà Nguyễn Phương Hằng khóc nấc vì chồng lạnh nhạt, con cái xa lánh, sắp ly hôn?03:18

Mỹ nam cao gần 1m9 gây sốt trong buổi tập luyện diễu hành tại Mỹ Đình, mở khẩu trang mới càng ngỡ ngàng04:31

Phát ngôn coi thường phụ nữ gây phẫn nộ tại Miss Grand Việt Nam 2025: "Các cô làm đẹp, thi hoa hậu để đàn ông ngắm!"00:17

Nghệ sĩ Phạm Đức Thành đột ngột qua đời05:11

Trend "lúc đóng lúc mở" đốt cháy TikTok lúc này: Clip của gái xinh đứng top 1 được xem đến 17,6 triệu lần!00:13

Đàm phán đặc biệt về Ukraine kết thúc, tình hình thế nào?09:42

Rầm rộ tương tác bất ngờ giữa Mỹ Tâm và Jack, sự thật về tranh cãi bỏ về 2 năm trước lại được khui lên00:20

Em trai Hoà Minzy gây tranh cãi về video lên mạng "kể khổ khi có chị gái nổi tiếng"02:36

Gió ngang khoảng trời xanh - Tập 6: Vợ chồng Mỹ Anh bất đồng chọn trường xịn cho con03:50

Cặp đôi người mẫu - diễn viên Vbiz vừa lộ chuyện kết hôn nay thông báo có con đầu lòng00:54

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Người đàn ông mất tích bí ẩn 30 năm bỗng trở về với quần áo y nguyên, trí nhớ trống rỗng

18:35:54 22/08/2025

Vasile Gorgos rời nhà cho một chuyến đi ngắn và biến mất không dấu vết. Ba thập kỷ sau, ông xuất hiện trở lại trước cửa nhà, mặc đúng bộ quần áo năm xưa nhưng tuyệt nhiên không nhớ mình đã ở đâu suốt 30 năm qua.

Nấm ký sinh biến nhện nhà thành "xác sống"

18:02:12 22/08/2025

Các nhà khoa học phát hiện loài nấm ký sinh mới có khả năng biến nhện trở thành xác sống, bò ra khỏi tổ và chết trong những tư thế quái dị.

Một nhà thờ nặng 672 tấn vừa được nhấc lên và đi "du lịch" xuyên thành phố suốt 2 ngày

15:07:58 20/08/2025

Đây là minh chứng cho một phần lịch sử không chỉ tồn tại qua thời gian, mà còn dịch chuyển trong không gian cùng sự thay đổi của cả thành phố.

Ngư dân lần đầu câu được cá mập màu cam kỳ lạ với đôi mắt trắng ma quái

15:05:07 20/08/2025

Một con cá mập y tế màu cam cực kỳ quý hiếm vừa được phát hiện ngoài khơi bờ biển Costa Rica, thu hút sự chú ý của giới khoa học và những người yêu biển.

Loài chim quý hiếm bậc nhất thế giới, vừa nở ra đã biết bay

15:05:05 20/08/2025

Nếu hầu hết các loài chim phải dùng thân nhiệt để ấp trứng và chim non cần thời gian để học bay, thì loài chim Maleo ở Indonesia lại đi ngược hoàn toàn với quy luật tự nhiên

7 sân golf độc lạ nhất hành tinh không dành cho người yếu tim: Vượt 1.365 km qua sa mạc, bay lên 400 m mới phát được bóng hay chơi ngay cạnh núi lửa

15:05:03 20/08/2025

Không chỉ chơi thể thao, những người yêu golf còn được trải nghiệm những địa hình khắc nghiệt bậc nhất khi đến các sân golf này.

Cô gái 12 tuổi lấy chồng, làm mẹ ở tuổi 14 và trở thành góa phụ năm 18 tuổi

18:46:45 19/08/2025

Bị ép gả khi mới 12 tuổi, làm mẹ ở tuổi 14 và góa phụ lúc 18, cuộc đời của cô gái Iran trở thành minh chứng đau lòng cho bi kịch tảo hôn vẫn tồn tại ở nhiều nơi.

Tảng băng khổng lồ ở Nam Cực vừa vỡ ra, bên dưới là cảnh tượng con người chưa từng chứng kiến từ trước đến nay

13:15:05 19/08/2025

Một tảng băng trôi có kích thước bằng thành phố Chicago (Mỹ) vừa tách khỏi thềm băng Nam Cực, hé lộ một hệ sinh thái biển phong phú chưa từng được biết đến

Nữ sinh viên đào được kho báu bằng vàng quý giá

13:13:22 19/08/2025

Một sinh viên khảo cổ học đến từ Florida, Mỹ, đã tìm thấy vàng ở Anh chỉ sau 90 phút khai quật. Cô phát hiện ra một hiện vật quý hiếm từ thế kỷ thứ chín có thể được sử dụng cho mục đích tôn giáo hoặc nghi lễ.

Cao 1m6 nhưng chỉ nặng 35kg, bé gái 15 tuổi nhập viện, bác sĩ bàng hoàng phát hiện thứ trong bụng bệnh nhi

13:13:19 19/08/2025

Các bác sĩ tại Bệnh viện Nhi Vũ Hán (tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc) đã phẫu thuật lấy ra một búi tóc nặng khoảng 2kg từ dạ dày của một bé gái 15 tuổi, được cho là hậu quả của thói quen nhổ và ăn tóc suốt nhiều năm.

Xuất hiện sóc 'thây ma' mọc u nhọt trên thân tại Mỹ?

23:16:26 18/08/2025

Giới chuyên gia động vật hoang dã khuyến cáo người Mỹ không nên đến gần những con sóc thây ma bị mọc u nhọt và xuất hiện các vết loét trên cơ thể, theo trang UNILAD hôm 18.8.

Sao Thủy đã co rút đến mức nào?

23:03:00 18/08/2025

Sao Thủy, hành tinh gần mặt trời nhất, vẫn đang co lại trong lúc nguội đi theo sau quá trình hình thành, và nghiên cứu mới đưa ra ước tính để con người có thể hình dung được hành tinh này đã co lại đến mức nào.